Đọc hiểu Rừng xà nu - Nguyễn Trung Thành

Chuyên đề này nhằm giúp học sinh củng cố những kiếnthức cơ bản xung quanh tác phẩm “Rừng xà nu”:- Hình tượng rừng xà nu - biểu tượng của vẻ đẹp nên thơvà sức sống bất diệt trong đau thương.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đọc hiểu Rừng xà nu - Nguyễn Trung ThànhĐọc hiểu Rừng xà nu - Nguyễn Trung ThànhChuyên đề này nhằm giúp học sinh củng cố những kiếnthức cơ bản xung quanh tác phẩm “Rừng xà nu”:- Hình tượng rừng xà nu - biểu tượng của vẻ đẹp nên thơvà sức sống bất diệt trong đau thương.- Hình tượng Tnú – tiêu biểu cho các thế hệ người TâyNguyên vùng lên chống Mĩ.- Chất sử thi trong tác phẩm – in đậm dấu ấn thi pháp vàmĩ học của văn thơ kháng chiếnKIẾN THỨC CƠ BẢN1. Giới thiệu chung:a. Tác giả+ Tiểu sử:- 2 bút danh: Nguyên Ngọc, Nguyễn Trung Thành.- Có mặt và hoạt động cách mạng ở Tây Nguyên trong 2cuộc kháng chiến > vùng đất vốn còn xa lạ với nhiềungười lại trở thành miền kí ức, miền nhớ thân thương củaNguyên Ngọc.+ Con người:- Vốn sống phong phú, giàu có trong những năm thángchiến tranh.- Gắn bó sâu sắc với thiên nhiên và con người TâyNguyên.- Tận mắt chứng kiến, thưởng thức vẻ đẹp của thiên nhiênTây Nguyên, những trang sử hào hùng mang màu sắchuyền thoại của Tây Nguyên về những thế hệ người TâyNguyên đứng lên chống kẻ thù: Kơpachơlơng, Tnú…>niềm tự hào, ngưỡng mộ với đât nước, con người TâyNguyên+ Sáng tác:- Tác phẩm tiêu biểu: Đất nước đứng lên, Rẻo cao, Rừngxà nu,Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc, ĐấtQuảng…- Đặc sắc:• Tác phẩm dù ra đời ở thời điểm nào cũng đậm chất sửthiĐề tài: đậm chất sử thiHình tượng trung tâm: cá nhân kết tinh số phận, vẻ đẹpcộng đồng.Cảm hứng chủ đạo: tôn vinh, ngợi caHệ thống nghệ thuật:o Bút pháp tương phảno Giọng văn trang trọngo Cấu trúc trùng điệp.• Nét riêng của chất sử thi trong sáng tác Nguyễn TrungThành: dấu ấn Tây Nguyên, không khí Tây Nguyên, gợiliên tưởng về những pho sử thi đồ sộ xa xưa của ngườimiền núi+ Vị trí văn học sử:- Người đầu tiên đưa Tây Nguyên vào văn học.- Cho đến nay vẫn là nhà văn viết hay nhất về TâyNguyên.b. Tác phẩm+ Sự ra đời:- Mùa hè năm 1965, Mĩ ào ạt đổ quân vào miền Nam ViệtNam để đánh nhanh, diệt gọn > khơi dậy chủ nghĩa anhhùng cách mạng đã được hun đúc từ kháng chiến chốngPháp ở miền Nam nói chung, Tây Nguyên nói riêng.Nguyễn Trung Thành tận mắt chứng kiến quá trình thứctỉnh và đứng lên của người dân Tây Nguyên yêu nước.+ Cốt truyện:- Theo sự đan xen 2 chiều: quá khứ - hiện tại > gắn vớihai câu chuyện lồng ghép:• Cuộc đời đau thương mà anh dũng của Tnú > tuyếnchính, phần cốt lõi.• Sự vùng lên của dân làng Xô man.Thể hiện bằng con đường nghệ thuật sự gắn bó giữa sốphận cá nhân và vận mệnh chung của cộng đồng dântộc.+ Hệ thống hình tượng:- Hình tượng thiên nhiên: Rừng xà nu.- Hình tượng con người: Tnú, cụ Mết, Mai, Dít...2. Phân tícha. Rừng xà nu+ Biểu tượng của đau thương:- Mở đầu tác phẩm: đồi xà nu, ở trong tầm đại bác > ngaytừ những dòng đầu tiên, xà nu đã được đặt trong cảnhliên quan đến sự huỷ diệt dữ dội, tàn bạo > thử thách lớn,nghiệt ngã với rừng xà nu.- Hàng vạn cây, không cây nào không bị thương:• Có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình, đổ àoào như một trận bão.• Ở chỗ vết thương: dần dần bầm lại, đen và đặc quyệnthành từng cục máu lớn > thương tích bầm tụ > vếtthương lớn.• Có những cây con vừa lớn ngang tầm ngực người lại bịđại bác chặt làm đôi > vết thương không lành được, cứloét mãi ra, năm mười hôm thì cây chết > tả hình ảnhnhững cây non bị huỷ diệt tạo cảm giác xa xót.+ Biểu tượng của vẻ đẹp nên thơ và sức sống bất diệt:- Ở chỗ vết thương: nhựa ứa ra, thơm ngào ngạt, longlanh nắng hè gay gắt > huy động ấn tượng khứu giác(thơm ngào ngạt) và ấn tượng thị giác (long lanh) để miêutả chất nhựa xà nu > đẹp thi vị.- Trong rừng ít loại cây sinh sôi nảy nở khoẻ như vậy > sosánh làm nổi bật sức sống hiếm có của xà nu.- Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn năm câycon mọc lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳnglên bầu trời > nguồn sống bền bỉ, ngạo nghễ, ngang tàng,như cỏ dại, như suối nguồn ào ạt.- Ham ánh sáng măt trời, phóng lên rất nhanh để đón lấyánh nắng, thứ ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao xuốngtừng luồng thẳng tắp, long lanh vô số hạt bụi vàng từnhựa cây bay ra, thơm mỡ màng > câu văn có sự thănghoa của hai vẻ đẹp: vẻ nên thơ và sức mạnh cường tráng,bất khuất.• Ham ánh sáng mặt trời > bản năng tồn sinh dẻo dai, luônhướng về phía ánh sáng, hướng về sự sống.• Động từ mạnh: ham, phóng, đón > tư thế chủ độngchiếm lĩnh > khao khát sống, khả năng sống tiềm tàngmãnh liệt.• Hương thơm của nhựa cây tiếp tục được đan chiếu ánhxạ trong hai chiều cảm nhận: thị giác, khứu giác.o Hạt bụi vàng: những hạt bụi dưới ánh sáng mặt trời từtrên cao rọi xuống giống như những hạt bụi long lanh >thơ hoá một hình ảnh bình thường.o Thơm mỡ màng: kh ...