Dược vị Y Học: Ô LONG VĨ (Bồ Hóng)

Tên khoa học: Fuligo ligni F. sptendens Bộ phận dùng: dùng thứ bồ hóng đốt bằng củi ở các lò sưởi, ở các đồ vật gác lên bếp, không dùng thứ đốt bằng các loại khác: than, quả bàng v.v... Khi lấy nên phẩy nhẹ bỏ bụi ngoài, lấy thứ vẩy đen đóng đặc ở trong. Bồ hóng giòn, óng ánh sáng, mùi khó chịu và xốp nhẹ hơn nhọ nồi (Bách thảo sương). Thành phần hoá học: nước hoà tan được 2/3, chứa các loại muối ammôn và các loại muối khác, có pyridin, và một chất đặc...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dược vị Y Học: Ô LONG VĨ (Bồ Hóng) Ô LONG VĨ (Bồ Hóng)Tên khoa học: Fuligo ligni F. sptendensBộ phận dùng: dùng thứ bồ hóng đốt bằng củi ở các lò sưởi, ở các đồ vật gáclên bếp, không dùng thứ đốt bằng các loại khác: than, quả bàng v.v...Khi lấy nên phẩy nhẹ bỏ bụi ngoài, lấy thứ vẩy đen đóng đặc ở trong. Bồ hónggiòn, óng ánh sáng, mùi khó chịu và xốp nhẹ hơn nhọ nồi (Bách thảo sương).Thành phần hoá học: nước hoà tan được 2/3, chứa các loại muối ammôn và cácloại muối khác, có pyridin, và một chất đặc biệt vàng, cay và đắng gọi làasbôlin, trong chất này có pyrocatechol.Tác dụng: chỉ huyết, tiêu tích, l ợi thuỷ.Chủ trị:Tây y: dùng ngoài trị lác, lở ghẻ, ung nhọt, bị loét, diệt chấy rận, n ước bồhóng, còn dùng trị phỏng.Đông y: trị thổ tả, tích thực, đau bụng, nôn mửa, chảy máu (răng, mũi) mụnnhọt, thịt thừa trong mũi.Liều dùng: Ngày dùng 4 - 8g.Kiêng ky:không.Cách bào chế:Theo Tây y: rửa sạch phơi khô, tán nhỏ; dùng dưới dạng thuốc nước Bồ hóng,thuốc sắc, làm cao, làm c ồn và thuốc mỡ.Theo Đông y: lấy thứ Bồ hóng bám ở dưới xà nhà bếp, đốt cháy hoặc sao cháycho hết khói, tán nhỏ mịn lấy bột d ùng (Bản Thảo Cương Mục).Theo kinh nghiệm Việt Nam: Dùng rây thưa loại bỏ tạp chất. Cho vào thùngtôn cứ 1kg cho vào 8 - 10 lít nước thường, đánh đều, đun sôi, thấy bột nổi lênđến đầu thì vớt ra đổ vào một cái chậu có bịt vải, n ước ở chậu lại đổ vào thùngđể đun. Khi nào hết bọt thì bỏ xuống. vừa quấy nhẹ vừa gạn lấy n ước, bỏ cặnvì có lẫn tạp chất. Hơ trên lửa cho gần khô thì cho vào tủ sấy khô tán bột dùng.Làm như vậy, thứ Bồ hóng đun củi thì 1kg được 700g bột, nếu thứ đun bằng rạchỉ được 300-400 g bột.Đem Bồ hóng rây kỹ cho nhỏ Rửa bằng n ước (1kg Bồ hóng dùng 30kg nước)quấy lên, bọt nổi lên thì bỏ đi. Để nước đứng im cho lắng xuống, gạn bỏ n ước(nước có màu nâu hồng) vớt lấy ¾ cặn ở trên, còn ¼ chỗ cặn còn lại bỏ đi vìlẫn tạp chất.Cặn lấy đ ược phơi hoặc sấy khô không nên nấu.Có người dùng nước gạn ấy để sắc thuốc thang (cách này thường dùng hơn cả). Ô MAITên thuốc: Fructus MumeTên khoa học: Prunus armeniaca L.Họ Hoa Hồng (Rosaceae)Bộ phận dùng: quả cây Mơ đã chế khô ra màu đen, da nhẵn.Dùng Mơ muối làm Ô mai, không đúng, thứ này gọi là Bạch mai.Thứ Ô mai tốt: quả to, nhiều thịt, không mọt, không chảy nước, sắc đen.Tính vị: vị chua, tính ôn, bình.Quy kinh: : Vào kinh Tỳ, Phế và Can.Tác dụng: thuốc nhuận Phế, sát trùng, tiêu nHọt.Chủ trị: trị ho tức, trừ nhiệt, chỉ đau (dùng sống) trị lỵ ra huyết (sao cháy).- Ho mạn tính do Phế hư: Dùng Ô mai với Anh túc xác, A giao và Hạnh nhân.- Tiêu chảy mạn tính hoặc lỵ: Dùng Ô mai với Nhục đậu khấu, Kha tử và Anh túcxác.- Lỵ cấp: Dùng Ô mai với Hoàng liên.- Tiểu đường: Dùng Ô mai với Thiên hoa phấn, Mạch đông, Nhân sâm và Cátcăn.- Giun chui ống mật biểu hiện như đau bụng, buồn nôn, nôn: Dùng Ô mai với Tếtân và Hoàng liên trong bài Ô Mai Hoàn.Liều dùng: Ngày dùng 3 - 6g.Cách Bào chế:Theo Trung Y:+ Chế biến thành Ô mai: lấy quả mơ xanh ương ương, dùng tro rơm rạ, tẩm ướt,đem quả mơ lùi vào rồi đồ chín phơi khô.+ Bào chế để dùng: Dùng nguyên quả Ô mai hoặc bỏ hột lấy toàn nhục và sao qua,hoặc đốt tồn tính, tán bột dùng.Theo kinh nghiệm Việt Nam:+ Chế biến thành Oâ mai: lấy quả mơ gần chín, đồ cho hơi mềm không chín quárồi phơi 3 – 4 lần cho khô. Sau khi đồ phơi tẩm nước bồ hóng 2 kg quả tẩm với200 ml nước) một ngày một đêm roià đem phơi sấy cho khô, lại làm như vậynhiều lần (5 –6). Hoặc đem quả mơ xanh hong qua, để lên giàn bếp 6 tháng thì mơđen.+ Bào chế để dùng: sao qua tán bột (bỏ hột) sao cháy tồn tính. Để mơ đen trong cáichảo sao cho nóng già, châm lửa đốt, đảo cho cháy đều; khi ngọn lửa bắt đầu tànthì lấy vung chụp lại cho tắt, để nguội, lấy ra tán bột mịn (chỉ có Ô mai mới dùngcách đốt này).Bạch mai: dùng thịt bỏ hột, dùng sắc thì không cần bỏ hột.Bảo quản: đậy kín, để nơi khô ráo.Kiêng kỵ: Không dùng Ô mai trong trường hợp tích nhiệt quá mức ở trong cơ thể. ...