Ebook Địa chí huyện Đức Thọ: Phần 2

Tiếp nội dung phần 1, cuốn sách Địa chí huyện Đức Thọ: Phần 2 cung cấp cho người đọc những kiến thức như: Đức Thọ-một vùng văn hoá đặc sắc; các xã và thị trấn. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ebook Địa chí huyện Đức Thọ: Phần 2 PHẦN THỨ BA ĐỨC THỌ- MỘT VÙNG VĂN HÓA ĐẶC SẮC CHƯƠNG I VĂN HÓA DÂN GIAN Đức Thọ là vùng đất cổ. Cha ông ta , những người dân bản địa ,di duệ của lớp người tiền sử rú Dầu - Cồn Bến Lội cùng với lớp lớpnhững người nhập cư từ lưu vực sông Hồng, sông Mã và cả ngườiHán , người Minh , phía Bắc , người Chiêm Thành phía Nam , vừatính kế sinh tồn mở mang cơ nghiệp , giữ gìn quê hương, đất nước ,vừa tạo ra , tích luỹ được cả một kho tàng văn hóa phong phú , đểthoả mãn nhu cầu về tinh thần , tình cảm và tổng kết được nhữngtri thức cần thiết cho cuộc sống . Trong kho tàng sản phẩm văn hóa ấy , song song với văn hóa ·bác học , và trước cả văn hóa bác học là nguồn văn hóa dân gianvăn hóa mẹ , văn hóa gốc dồi dào và đậm sắc thái riêng . Nguồn văn hóa ấy liên tục phát triển trong hàng nghìn năm ,ngày càng giàu có với “vốn tự tạo ” và “ vốn du nhập ” từ hai phíađất nước , được giữ gìn bằng cái tâm , và lưu truyền qua cửa miệngtrong quá trình lịch sử , thường xuyên được trau chuốt thêm , bổsung thêm , “ nhân bản nhiều thêm . Đến nay , dù phần lớn đã rơi rụng , mất mát , nguồn vốn ấy vẫnquá phong phú và đặc sắc , bao gồm vốn tri thức dân gian , nghệthuật dân gian , phong tục , tập quán và các hoạt động văn hóakhác trong dân gian . I - Tri thức dân gian được ứng dụng hàng ngày trong đờisống quảng đại nhân dân và thường được đúc kết bằng ngữ văn(tục ngữ , phương ngôn , ca , vè ... ) để dễ nhớ và dễ truyền bá . Đó lànhững kinh nghiệm trong sản xuất nông nghiệp , thủ công nghiệp ,214 ĐỊA CHÍ HUYỆN ĐỨC THỌnhững hiểu biết về thiên văn , thủy văn , địa lý , lịch sử , y dược ,triết lý ... và những kinh nghiệm ứng xử ... Dân gian khẳng định rằng , muốn sống được phải biết sự trời(và sự đời) , phải có tri thức . Biết sự trời mười đời không đói (hoặckhông khó) . Tri thức dân gian được đúc rút từ kinh nghiệm củanhiều người , qua nhiều đời , được tích luỹ thành một kho báu . Người nông dân xưa , trước tiên phải có những hiểu biết về “ sựtrời” , những tri thức về thiên văn , thủy văn. Bài Tình ca 24 tiết là bản “ nông lịch ” giản đơn : - ... Thanh minh rồi cốc vụ (vũ ) Chộ (thấy ) ló (lúa) lố (trổ ) đầy đồng . Ngồi ngẫm sự tình chung . Chạnh một niềm vàng đá . Bước sang tuần lập hạ . Nghe chim quyên gọi hè. Ngày não một tiếng ve. Đêm mơ màng giấc bướm . Nước tứ bề lai láng . Ló (lúa ) ngàn mẫu hươm vàng . Tiết tiểu mạn bước sang . Người gắt (gặt ) hái đầy đàng , Trông người thương nỏ chộ (chẳng thấy ) ... Mưa nắng , thời tiết có ảnh hưởng đến mùa màng và đời sống .Người ta có thể đoán biết qua các hiện tượng tự nhiên , mây , gió ,trăng , sao , cây cối , súc vật , côn trùng v.v ... - Thâm đông thì mưa , thâm dưa thì khú . - Mây kéo xuống bể thì nắng chang chang . Mây kéo lên ngàn thì mưa như trút. · - Mây vỏ trút thì mưa , mây nhả bừa thì nắng. · - Một cái sao , một ao nước . - Quầng đại hạn , tán trời mưa . · Mưa - sớm mai mài ra đi rú . Chuồn chồn đã dạo, không bạo (bão ) thì lụt. · Chuồn chuồn bay thấp thì mưa , Bay cao thì nắng , bay vừa thì nhim (râm) . · Mống rú Mèo trèo lên chạn .ĐỨC THỌ - MỘT VÙNG VĂN HÓA ĐẶC SẮC 215 · Mống dài trời lụt , mống cụt trời mưa , - Ráng mỡ gà có nhà thì chống v.v... Người vùng Đức Thọ (và các nơi khác) chiêm nghiệm như vậy .Lại còn các hiện tượng : chớp giật , sấm đất thì bão lụt : cỏ gà , rễ củanhú trắng , cây ngải trổ hoa , gà ăn cỏ , chó mửa khan ... thì mưa ;kiến đen leo ngược - tò vò làm tổ trên cao. thì lụt ; măng tre mọcgiữa bụi thì bão to ; lại còn Được mùa cau , đau mùa lúa , “ Lắmsim đại hạn, lắm nhạn (nhãn ) được mùa” : Lại còn “ Hâm mốt(tháng tám , giỗ ) Lê Lai, hâm hai Lê Lợi ; “ Tháng chín bão rươi ,tháng mười bão cá ” v.v ... Những câu ca , câu tục ngữ , phương ngữ như trên rất nhiều .Ngoài ra còn có những Bài ca thời tiết , Bài ca con nước... đều đượcđúc kết từ những chiêm nghiệm nghìn năm . - Ai về Đức Thọ thì về Nước trong , gạo trắng nhiều bề làm ăn. ...