Giáo trình chọn giống và nhân giống - chương 6

Chương này sẽ đề cập các kiến thức liên quan đến quan hệ di truyền cộng gộp và quan hệ di truyền trội, các tham số di truyền như hệ số di truyền, hệ số lặp lại, hệ số tương quan và phương pháp ước tính các tham số đó.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình chọn giống và nhân giống - chương 6 122 Chương VI QUAN HỆ HỌ HÀNG VÀ CÁC THAM SỐ DI TRUYỀN Chương này sẽ đề cập các kiến thức liên quan đến quan hệ di truyền cộng gộp và quan hệ di truyền trội, các tham số di truyền như hệ số di truyền, hệ số lặp lại, hệ số tương quan và phương pháp ước tính các tham số đó. Có thể nói rằng chương này là một chương cơ bản phục vụ cho các chương tiếp theo, hay nói cụ thể hơn là phục vụ cho việc tiếp cận các kiến thức liên quan đến chọn lọc và lai tạo. 6.1 Di truyền tính trạng 6.1.1 Tính trạng chất lượng Tính trạng chất lượng là tính trạng mà tính di truyền của nó được chi phối bởi chỉ một hoặc hai cặp gen. Loại tính trạng này thường biểu hiện ở các trạng thái khác nhau ví dụ: có sừng hoặc không có sừng, có màu hoặc không có màu, tai thẳng hoặc tai cụp, mào đơn hoặc, mào nụ.... 6.1.2 Tính trạng số lượng Tính trạng số lượng tao ra sự khác nhau giữa các vật nuôi theo mức độ hơn là trạng thái. Hầu hết các tính trạng sản xuất đều thuộc vào tính trạng số lượng. Nếu số lượng vật nuôi đủ lớn và khả năng sản xuất của vật nuôi được đánh dấu như phân bố tần suất, thì sự phân bố của các tính trạng này một cách liên tục. Säú læåün g 70 60 50 40 30 20 10 0 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 Nàng suáút (kg) Hình 6.1. Phân bố tần suất về năng suất sản phẩm của gia súc 123 Và sự phân bố của các tính trạng này thường có hình chuông và người ta gọi là phân bố chuẩn. Trong trường hợp phân bố như vậy sẽ có một số ít cá thể định vị tại hai cực của phân bố có nghĩa là các cá thể có giá trị tính trạng rất lớn và giá trị rất bé. Trong khi đó phần lớn các các thể tập trung gần trung tâm của sự phân bố và có giá trị tính trạng gần với trung bình của quần thể. Ta có thể thấy được sự phân bố này qua hình 6.1. Tuy nhiên, một vài tính trạng quan trọng lại phân bố khác so với phân bố chuẩn. Ðó là trường hợp phân bố mà một số lượng lớn tập trung ở mức thấp hơn, ví dụ số con sinh ra ở bò là 1 con/lứa đẻ, và một lượng nhỏ tập trung ở mức cao hơn ví dụ số con sinh ra là 2 con/lứa đẻ. Trường hợp phân bố này người ta gọi là phân bố lệch. Những tính trạng như vậy thường cũng được xem là tính trạng số lượng hơn là tính trạng chất lượng, bởi vì nó được chi phối bởi nhiều cặp gen. Tính trạng số lượng thông thường chịu sự chi phối của nhiều cặp gen, mỗi cặp gen như vậy đóng góp một phần ảnh hưởng. Hầu hết các tính trạng sản xuất như khả năng cho thịt, sữa và số con sinh ra/lứa là tính trạng số lượng. Một tập hợp các gen khác nhau, hoạt động cùng nhau trong mối kết hợp với môi trường tạo nên một khoảng biến động liên tục của các giá trị tính trạng. Sự biến động đó người ta gọi là sự biến thiên của tính trạng. 6.1.3 Tính trạng tổng hợp Rất nhiều tính trạng ảnh hưởng đến khả năng sản xuất của vật nuôi ví dụ sữa, thịt là sự kết hợp của nhiều tính trạng thành phần. Khả năng sản xuất thịt của cừu là một tính trạng tổng hợp, nó liên quan đến nhiều tính trạng thành phần khác: - Khả năng sinh sản của con cái Tỷ lệ thụ tinh, và Số con sinh ra trong một lần sinh - Tỷ lệ sống sót của cừu con, - Khả năng làm mẹ, - Khả năng sinh trưởng của cừu con, - Năng suất và phẩm chất thân thịt, và - Hiệu quả chuyển hoá thức ăn. 6.2 Sự biến thiên/sai khác giá trị của các tính trạng số lượng Sự biến thiên giá trị của các tính trạng là chìa khoá đem lại tiến bộ di truyền. Nếu tất cả vật nuôi hoàn toàn giống nhau về giá trị tính trạng hay kiểu hình, thì chúng ta không thể chọn ra được những cá thể tốt hơn cá thể khác. Sự biến thiên di truyền có thể có ở các hình thức sau đây: 124 - Sự khác nhau giữa các giống, - Sự khác nhau giữa các tổ hợp lai của các giống, - Sự khác nhau giữa giống lai và giống thuần, và - Sự khác nhau giữa các cá thể trong cùng một giống hoặc một dòng. Sự sai khác có ý nghĩa là sự sai khác về mặt di truyền. Do vậy, sự so sánh giữa các giống hoặc cá thể phải được tiến hành trong các điều kiện môi trường giống nhau. Tốt hơn hết là vật nuôi được nuôi dưỡng trong một trang trại, cùng một điều kiện dinh dưỡng, chăm sóc và quản lý. Một trong những nhiệm vụ của các nhà khoa học về giống vật nuôi là xác định được phần nào trong sự biến thiên của các tính trạng là do sự khác nhau giữa các cá thể, đặc biệt là sự khác nhau về mặt di truyền giữa các cá thể. Nhờ vào đó mà những cá thể có tính di truyền vượt trội được chọn lọc để tạo ra thế hệ mới tốt hơn. Ðể minh chứng vai trò của sự biến thiên hay sự sai khác giữa các cá thể và mối liên quan của nó với chọn lọc chúng ta xem xét số liệu trong bảng dưới đây (Bảng 6.1). Nó bao gồm số liệu về khối lượng cai sữa tại 21 ngày tuổi và lượng ăn vào (g/ngày) của chuột. Bảng 6.1. Sự sai khác về giá trị giữa các cá thể và giữa các tính trạng Chuột 1 2 3 4 5 6 7 8 số Khối 22 21 30 28 26 20 25 22 lượng Lượng 56 65 51 77 61 72 80 44 ăn vào Chuột 9 10 11 12 13 14 15 16 số Khối 21 29 25 29 26 23 29 21 lượng Lượng 79 67 57 61 72 51 87 59 ăn vào Khi nhìn vào bảng số liệu trên ta phát hiện sự khác nhau của hai tính trạng trên. Khối lượng thấp nhấ ...