Giáo trình di truyền số lượng - ĐH Nông lâm tp.HCM

Tham khảo sách giáo trình di truyền số lượng, khoa học tự nhiên, công nghệ sinh học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình di truyền số lượng - ĐH Nông lâm tp.HCM I H C NÔNG LÂM THÀNH PH H CHÍ MINH GIÁO TRÌNHDI TRUY N S LƯ NG (CHƯƠNG TRÌNH CAO H C) BÙI CHÍ B U, NGUY N TH LANG 2003 DI TRUY N S LƯ NG M U S phát tri n c a khoa h c di truy n b t u t nh ng khám phá l i công trình c aMendel vào nh ng năm 1900. Tuy nhiên lúc b y gi cũng có nh ng nghiên c u di truy nkhác ho t ng r t tích c c: nh ng nghiên c u n y ã góp ph n vào s phát tri n ngành ditruy n h c. u tiên là Francis Galton, ông cho xu t b n m t công trình khái quát v phươngpháp nh ng phát hi n v Tính di truy n t nhiên vào năm 1889. Sau ó Karl Pearson và cách c trò c a ông ã ti p t c công trình n y. Nh công trình c a h , ngành toán th ng kê ư cáp d ng vào trong sinh h c, i u n y ư c xem như là m t s ki n vĩ i ánh d u m t bư cphát tri n vô cùng có ý nghĩa v s trư ng thành c a ngành sinh h c s lư ng (di truy n slư ng). S thành công không tr n v n c a công trình n y trong vài trư ng h p ã th a nh nm c tiêu mà s quan h gi a b m và con cái v tính di truy n khá rõ ràng. Chính Mendel tth y s th t b i c a mình do các thí nghi m không xác nh ư c s lư ng mô hình khác nhauc a nh ng con lai, ho c không s p x p ư c nh ng mô hình theo các th h phân ly c a nó,ho c kh ng nh m t cách ch c ch n các quan h có tính th ng kê. Trong khi công trình c aGalton có th ư c xem như kh c ph c ư c nh ng v n thu c v th ng kê, b n ch t c anh ng v t li u mà ông ch n l a giúp ông thành công trong vi c xác nh s lư ng mô hìnhcon lai, và các th h phân ly c a nó. Vi c áp d ng c a ông v các s li u trên con ngư i c am t s gia ình và t tiên có quan h huy t th ng cho th y h t s c khó khăn, nhưng i u ph il a ch n là nh ng là nh ng tính tr ng o lư ng ư c (tính tr ng s lư ng) như kích thư c c am t ngư i cho phép ông xây d ng m t quan i m v các nh lu t di truy n. Nh ng tính tr ngn y cho th y có nh ng bi n thiên liên t c (continuous gradations) bi u th trong m t quãngkhá r ng, gi a nó t p h p m t bi u th chung nh t c a gia ình hay qu n th , và t n su t c anó cao nh t so v i hai c c biên. S phân b t n su t c a các bi n s , ôi khi có d ng c a phânb chu n (normal), nhưng trong vài trư ng h p khác nó có d ng phân b không i x ng(asymmetrical). T l phân ly Mendel trong trong tính ch t không liên t c v m t ki n trúc ditruy n và s truy n tín hi u tùy thu c vào vi c s d ng nh ng tính tr ng di truy n mà cá thtrong con lai th hi n tính tr ng ó thu c vào nhóm r t hi m, vì nó không do s bi n thiên liênt c mà ra. Th c v y Mendel ã ph nh n lo i bi n d như th trong các v t li u c a ông v ilý do: ó ch là m t nh hư ng có tính ch t b t thư ng (distracting influences) trong phântích. S bi n thiên liên t c n y không th d ki n m t cách hoàn toàn. Chính Darwin ãnh n m nh n t m quan tr ng c a các giai o n tích lũy r t nh trong quá trình ti n hóa, cbi t là i v i con ngư i, có r t nhi u liên t c bi n d ã t n t i. Do ó, tính ch t toán sinh h ctrong kh o c u càng ngày càng b c thi t hơn i v i các nhà di truy n, Galton và Pearson ãch ng minh bi n d như v y là m t ph n c a di truy n h c. Ngay c lúc b y gi , h v n chưathành công trong vi c gi i thích cách truy n l i tính tr ng như th nào. C hai phương phápc a Galton và Mendel u chưa mang lai m t k t qu rõ ràng. S hi u bi t v các bi n d liênt c ph i ch m t s ph i h p k t qu c a hai phương pháp di truy n h c và toán sinh h c,cái n y b sung cái kia. Di truy n Mendel cho chúng ta nh ng nguyên t c phân tích có cơ s ,toán sinh h c cho chúng ta cách x lý bi n d liên t c, cách bi u hi n nó trong mô hìnhphân tích có hi u qu . Tuy nhiên vi c ph i h p hai phương pháp n y ph i kéo dài mãi n khi công trình c aMendel ư c m i ngư i tái phát hi n. B y gi , v n tr nên nghiêm tr ng hơn v i nhi u ýki n khác nhau v bi n d liên t c và bi n d không liên t c trong quá trình ti n hóa. Nhi ucu c bút chi n ã x y ra gi a ôi bên. Cùng lúc y, m i n l c nh m hòa gi i hai quan i m u t ra kính tr ng i v i c hai nhóm. S b t ng cơ b n xu t phát t s bi u hi n chưabi t v n i dung căn b n c a Mendel i v i vi c kh ng nh nh hư ng c ki u gen và ki uhình. Các nhà toán sinh h c dư ng như ch quan tâm n bi n d liên t c c a t bào soma nhưlà i m c s c c a s bi n d di truy n liên t c. Các nhà thu c trư ng phái Mendel xem xéts bi n d di truy n không liên t c như m t tính ch t không tương h p (incompatible) v i b tc cái gì, ngo i tr s bi n d không liên t c c a t bào soma. Th t v y, de Vries ã l y sliên t c c a bi n d trong ki u hình làm ch tiêu kh ng nh s không di truy n (non-heritability). Như v y có hai giai o n x y ra trư c khi k t h p hai phương pháp di truy n h c vàtoàn h c xích l i v i nhau. Vào năm 1909, Johansen xu t b n quy n Elemente der exaktenErblichkeitslehre. Trong ó ông mô t các thí nghi m trên cây u và ông ã ra lý thuy tch n dòng thu n. c bi t là ông ã nh n th y các tính tr ng di truy n và không di truy n u áp ng v i s bi n d tr ng lư ng h t mà ông r t quan tâm. S tương quan gi a ki u genvà ki u hình tr nên rõ ràng hơn. nh hư ng c a s không liên t c c a ki u gen có th ít hơnvà s bi n d không liên t c c a ki u hình do nh hư ng ngo i c nh x y ra nhi u hơn. Cũng trong năm 1909, Nilsson - Ehle ã th c hi n m t công trình khác. Các y u t ditruy n có nh ng ho t ng r t gi ng nhau trong thí nghi m i v i lúa mì và ki u m ch. Thíd có ba y u t nh hư ng n s bi n i màu h t tr thành tr ng và ngư c l i. M t trongba y u t khi phân ly ơn c u cho t l 3 : 1 tr ng F2. Hai trong ba y u t , khi phân lys cho t l 15 : 1 tr ng, và khi c ba ph i h p v i nhau, s phân ly s có t l 63 :1tr ng. Cây có h t trong th F2 có th cho bi t c u trúc di truy n khac nhau, b ng cách tr ngth h F3. M t vài cây h t cho t l 3 : 1 tr ng, s khác cho t l 15 ...