Giáo trình động vật thủy sinh - Dương Trí Dũng - part 1

Sau khi điều tra nghiên cứu, nhóm nhà khoa học thuộc Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn cho biết hơn nửa thế kỷ qua đã có trên 40 loài động vật thủy ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình động vật thủy sinh - Dương Trí Dũng - part 1Chæång Måí âáöu NHÆÎNG KIÃÚN THÆÏC CHUNG VÃÖ ÂÄÜNG VÁÛT THUÍY SINHI. Caïc Khaïi Niãûm 1. Âäüng váût näøi (zooplankton) Âäüng váût näøi (zooplankton) laì táûp håüp nhæîng âäüng váût säúng trong mäitræåìng næåïc, åí táöng næåïc trong traûng thaïi träi näøi, cå quan váûn âäüng cuía chuïngráút yãúu hoàûc khäng coï, chuïng váûn âäüng mäüt caïch thuû âäüng vaì khäng coï khaí nàngbåi ngæåüc doìng næåïc. Theo phæång thæïc säúng vaì sæû phán trong táöng næåïc maìngæåìi ta chia thaình caïc daûng sau. a. Pleuston: laì nhæîng sinh váût näøi, säúng åí maìng næåïc (pháön giåïi haûn giæîa næåïc vaì khäng khê). Hçnh B.1: Caïc daûng sinh váût Neuston.Chæång måí âáöu: Nhæîng kiãún thæïc... b. Neuston: laì nhæîng sinh váût näøi coï kêch thæåïc hiãøn vi, säúng åí maìng næåïc (pháön giåïi haûn giæîa næåïc vaì khäng khê). Trong nhoïm naìy noï âæåüc chia thaình hai loaûi laì (i) Epineuston laì sinh váût daûng neuston nhæng pháön cå thãø tiãúp xuïc våïi khäng khê nhiãöu hån laì tiãúp xuïc våïi næåïc; (ii) Hyponeuston laì sinh váût daûng neuston nhæng pháön cå thãø tiãúp xuïc våïi næåïc nhiãöu hån laì tiãúp xuïc våïi khäng khê. c. Plankton: laì nhæîng sinh váût näøi, säúng trong táöng næåïc, khäng coï khaí nàng båi ngæåüc doìng næåïc, di âäüng thuû âäüng laì chuí yãúu.Trong nhoïm sinh váût näøi naìy ngæåìi ta coìn dæûa vaìo kêch thæåïc âãø phán chia thaìnhcaïc daûng nhæ sau - Sinh váût näøi cæûc låïn (Megaloplankton): coï kêch thæåïc > 1m, âiãøn hçnh laì caïc loaìi sæïa biãøn. - Sinh váût näøi låïn (Macroplankton): coï kêch thæåïc trong khoaíng 1-100cm, âiãøn hçnh laì caïc loaìi sæïa nhoí. - Sinh váût näøi låïn væìa (Mesoplankton): coï kêch thæåïc trong khoaíng 1- 10mm, âiãøn hçnh laì caïc loaìi thuäüc giaïp xaïc chán cheìo (Copepoda), giaïp xaïc ráu ngaình (Cladocera). - Sinh váût näøi nhoí (Microplankton): coï kêch thæåïc tæì 0.05-1.0mm, âiãøn hçnh laì caïc loaûi áúu truìng thuäüc giaïp xaïc chán cheìo (Copepoda), giaïp xaïc ráu ngaình (Cladocera), nhuyãøn thãø (Mollusca) vaì truìng baïnh xe (Rotatoria). - Sinh váût näøi cæûc nhoí (Nanoplankton): coï kêch thæåïc khoaíng vaìi mæåi micro meït, âiãøn hçnh laì caïc loaìi thuäüc âäüng váût nguyãn sinh (Protozoa), vi khuáøn (Bacteria).2 DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2001Dæûa vaìo táûp tênh säúng ngæåìi ta cuîng chia âäüng váût näøi ra laìm hai nhoïm sau: - Sinh váût näøi hoaìn toaìn (Holoplankton): laì nhæîng sinh váût trong voìng âåìi cuía noï hoaìn toaìn säúng näøi trong næåïc chè træì giai âoaûn træìng nghé (cyst) laì åí táöng âaïy nhæ åí truìng baïnh xe, giaïp xaïc ráu ngaình, chán cheìo vaì mäüt säú daûng cuía nguyãn sinh âäüng váût. - Sinh váût näøi khäng hoaìn toaìn (Mesoplankton): laì nhæîng sinh váût chè säúng näøi trong mäüt giai âoaûn naìo cuía voìng âåìi nhæ laì khi åí giai âoaûn áúu truìng, pháön låïn cuäüc âåìi coìn laûi säúng âaïy hay säúng baïm nhæ thuíy tæïc, nhuyãøn thãø ...Dæûa vaìo sæû phán bäú theo âäü sáu (chuí yãúu laì sinh váût biãøn), sinh váût näøi cuîngâæåüc chia thaình hai nhoïm chuí yãúu - Sinh váût näøi táöng màût (Epiplankton): gäöm nhæîng sinh váût åí âäü sáu tæì 0- 200 m, âáy laì vuìng coï sæû xám nháûp cuía aïnh saïng, coï thæûc váût vaì coï quaï trçnh tæû dæåîng. - Sinh váût näøi åí táöng sáu (Nyctoplankton): gäöm nhæîng sinh váût säúng åí âäü sáu hån 200 m, nåi naìy khäng coï aïnh saïng xuyãn tháúu nãn khäng coï thæûc váût phán bäú. 2. Âäüng váût âaïy (zoobenthos). Âäüng váût âaïy laì táûp håüp nhæîng âäüng váût khäng xæång säúng thuíy sinh,säúng trãn màût nãön âaïy (epifauna) hay trong táöng âaïy (infauna) cuía thuíy væûc.Ngoaìi caïc âäúi tæåüng trãn, coï mäüt säú loaìi säúng tæû do trong táöng næåïc nhæng cuîngcoï thåìi gian khaï daìi (theo tè lãû thåìi gian säúng) säúng baïm vaìo giaï thãø hay vuìi mçnhtrong táöng âaïy thç váùn âæåüc xãúp trong nhoïm âäüng váût âaïy. 3Chæång måí âáöu: Nhæîng kiãún thæïc... Âäüng váût âaïy säúng trong mäüt khu væûc, mäüt thuíy væûc khäng nhæîng chëutaïc âäüng cuía caïc yãúu täú lyï hoaï hoüc cuía næåïc maì chuïng coìn chëu taïc âäüng træûc tiãúpvåïi cháút âaïy. Theo caïc âàûc tênh phán bäú cuîng nhæ kêch thæåïc maì ngæåìi ta phán chia laìmcaïc nhoïm sau a. Dæûa vaìo loaûi hçnh thuíy væûc, nåi maì sinh váût âaïy phán bäú, ngæåìi ta xãúpchuïng vaìo caïc nhoïm nhæ sinh váût âaïy biãøn, sinh váût âaïy ao, sinh váût âaïy häö ... b. Dæûa vaìo kêch thæåïc maì sinh váût âaïy âæåüc phán chia thaình (i) sinh váût âaïycåí låïn (Mcrobenthos): nhoïm naìy bao gäöm caïc sinh váût âaïy coï kêch thæåïc >2 mm;(ii) sinh váût âaïy cåí væìa (Mesobenthos): sinh váût trong nhoïm naìy coï kêch thæåïc0.1-2.00 mm vaì (iii) sinh váût âaïy cåí nhoí (Microbenthos) coï kêch thæåïc nhoí hån 0.1mm. c. Dæûa vaìo cáúu truïc nãön âaïy nåi chuïng phán bäú maì chia thaình caïc daûng nhæsinh váût æa âaïy buìn, æa âaïy caït, caït buìn ... • Theo thaình pháön haût làõng tuû vaì thaình pháön cå hoüc, tênh cháút âáút cuía nãön âaïy thuíy væûc âæåüc chia thaình caïc daûng sau: (i) âaïy buìn nhaío coï thaình pháön haût ...