Giáo trình Luật ngân hàng Việt Nam: Phần 2 - TS. Võ Đình Toàn

Tiếp nối phần 1, phần 2 của cuốn Giáo trình Luật ngân hàng Việt Nam sẽ tiếp tục giới thiệu đến người học các nội dung về: chiết khấu giấy tờ có giá, cho thuê tài chính, dịch vụ trung gian thanh toán, ngoại hối. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Luật ngân hàng Việt Nam: Phần 2 - TS. Võ Đình Toàn Ch−¬ng vI chiÕt khÊu giÊy tê cã gi¸ I. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng chiÕt khÊu giÊy tê cã gi¸ 1. Kh¸i niÖm giÊy tê cã gi¸ Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, nhu cÇu vÒ vèn vµ nhu cÇu thanh to¸ntrong quan hÖ kinh doanh cña c¸c chñ thÓ ngµy cµng ph¸t triÓn. §Ó ®¸p øng nhu cÇuvÒ vèn vµ t¨ng c−êng kh¶ n¨ng thanh to¸n, c¸c chñ thÓ kh«ng chØ sö dông tiÒn mÆt doNhµ n−íc ph¸t hµnh mµ cßn sö dông c¸c c«ng cô kh¸c lµ c¸c giÊy tê cã gi¸. GiÊy tê cã gi¸ lµ lo¹i giÊy tê cã mÖnh gi¸ vµ cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi thµnh tiÒn (1)mÆt . Chñ thÓ ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ rÊt ®a d¹ng nh− Nhµ n−íc, c¸c lo¹i doanhnghiÖp (nh− c«ng ty cæ phÇn, tæ chøc tÝn dông...) vµ c¸c chñ thÓ kinh doanh kh¸c. GiÊy tê cã gi¸ cã nhiÒu lo¹i. NÕu ph©n lo¹i theo thêi h¹n th× giÊy tê cã gi¸ cã hailo¹i lµ giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n vµ giÊy tê cã gi¸ dµi h¹n. Thêi h¹n cña giÊy tê cã gi¸ lµkho¶ng thêi gian tõ khi giÊy tê cã gi¸ ®−îc ph¸t hµnh cho ®Õn khi ®Õn h¹n thanh to¸n.Thêi h¹n cña giÊy tê cã gi¸ ph¶i ®−îc ghi râ trong néi dung cña giÊy tê cã gi¸. GiÊy têcã gi¸ ng¾n h¹n lµ giÊy tê cã gi¸ cã thêi h¹n d−íi 12 th¸ng. GiÊy tê cã gi¸ dµi h¹n lµlo¹i giÊy tê cã gi¸ cã thêi h¹n tõ 12 th¸ng trë lªn. GiÊy tê cã gi¸ cßn ®−îc ph©n lo¹i theo chñ thÓ ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ nh− Nhµn−íc, doanh nghiÖp hoÆc th−¬ng nh©n... Nhµ n−íc ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ nh»m môc ®Ých huy ®éng vèn cho ng©n s¸chnhµ n−íc hay ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. Lo¹i giÊy tê cã gi¸ do Nhµ n−ícph¸t hµnh bao gåm: tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, tÝn phiÕu Kho b¹c Nhµ n−íc, tÝn phiÕuNg©n hµng Nhµ n−íc, tr¸i phiÕu c«ng tr×nh do ChÝnh phñ hoÆc chÝnh quyÒn cÊp tØnhph¸t hµnh. Lo¹i giÊy tê cã gi¸ do c¸c chñ thÓ kh¸c trong nÒn kinh tÕ ph¸t hµnh nh− cæ phiÕu,tr¸i phiÕu doanh nghiÖp do c«ng ty cæ phÇn ph¸t hµnh, kú phiÕu ng©n hµng do c¸cng©n hµng th−¬ng m¹i ph¸t hµnh nh»m huy ®éng vèn.(1) Tr−êng §H LuËt Hµ Néi: Tõ ®iÓn gi¶i thÝch thuËt ng÷ luËt häc, (PhÇn thuËt ng÷ tµi chÝnh-ng©n hµng, t¸c gi¶ TS.Vâ §×nh Toµn), NXB C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi, 2000, tr.230 111 Ngoµi ra, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, nh»m ®a d¹ng ho¸ ph−¬ng tiÖn thanh to¸n vµt¹o thuËn lîi cho ho¹t ®éng thanh to¸n, cßn cã mét lo¹i giÊy tê cã gi¸ rÊt phæ biÕn lµth−¬ng phiÕu. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam, th−¬ng phiÕu lµ chøng chØ cã gi¸ghi nhËn lÖnh yªu cÇu thanh to¸n hoÆc cam kÕt thanh to¸n kh«ng ®iÒu kiÖn mét sè tiÒnx¸c ®Þnh trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Th−¬ng phiÕu gåm hèi phiÕu vµ lÖnh phiÕu. Hèi phiÕu lµ chøng chØ cã gi¸ do ng−êicã quyÒn lËp, yªu cÇu ng−êi cã nghÜa vô thanh to¸n kh«ng ®iÒu kiÖn mét sè tiÒn x¸c®Þnh khi cã yªu cÇu hoÆc vµo mét thêi gian nhÊt ®Þnh trong t−¬ng lai cho ng−êi thôh−ëng. LÖnh phiÕu lµ chøng chØ cã gi¸ do ng−êi cã nghÜa vô lËp, cam kÕt thanh to¸nkh«ng ®iÒu kiÖn mét sè tiÒn x¸c ®Þnh khi cã yªu cÇu hoÆc vµo mét thêi gian nhÊt ®Þnhtrong t−¬ng lai cho ng−êi thô h−ëng. Th−¬ng phiÕu lµ lo¹i giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n. Thêi h¹n cô thÓ cña th−¬ng phiÕu theotho¶ thuËn cña c¸c bªn. Th−¬ng phiÕu ph¶i ®−îc lËp trªn mÉu in s½n cña Ng©n hµngNhµ n−íc ViÖt Nam. Th−¬ng phiÕu ®−îc ¸p dông kh¸ réng r·i trong quan hÖ thanh to¸n trong nÒn kinhtÕ ë c¸c n−íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. ë ViÖt Nam, quan hÖ th−¬ng phiÕu cßn kh¸míi mÎ nh−ng ®· ®−îc Nhµ n−íc quan t©m t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. C¬ së ph¸p lý choc¸c quan hÖ th−¬ng phiÕu lµ Ph¸p lÖnh Th−¬ng phiÕu cã hiÖu lùc ngµy 01/7/2000. Bªnc¹nh ®ã, th−¬ng phiÕu cßn ®−îc ®iÒu chØnh bëi c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c nh− LuËtNg©n hµng Nhµ n−íc, LuËt C¸c tæ chøc tÝn dông, LuËt Th−¬ng m¹i... GiÊy tê cã gi¸ lµ mét lo¹i tµi s¶n. Ng−êi së h÷u giÊy tê cã gi¸ ®−îc ph¸p luËt ®¶mb¶o nhiÒu quyÒn n¨ng, trong ®ã cã nh÷ng quyÒn n¨ng c¬ b¶n sau: - §−îc chuyÓn quyÒn së h÷u giÊy tê cã gi¸ d−íi nhiÒu h×nh thøc nh− b¸n, chiÕtkhÊu t¹i tæ chøc tÝn dông, tÆng cho, thõa kÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - §−îc thô h−ëng c¸c lîi Ých tõ giÊy tê cã gi¸. - §−îc dïng giÊy tê cã gi¸ ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c nghÜa vô tµi chÝnh, ch¼ng h¹n nh−cÇm cè giÊy tê cã gi¸ ®Ó vay vèn cña tæ chøc tÝn dông. - §−îc ng−êi ph¸t hµnh thanh to¸n khi giÊy tê cã gi¸ ®¸o h¹n. - §−îc quyÒn truy ®ßi ng−êi chuyÓn nh−îng giÊy tê cã gi¸ cho m×nh nÕu giÊy tê cãgi¸ kh«ng ®−îc tæ chøc ph¸t hµnh thanh to¸n khi ®Õn h¹n. - C¸c quyÒn kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt 2. Kh¸i niÖm chiÕt khÊu giÊy tê cã gi¸ Ng−êi së h÷u giÊy tê cã gi¸ cã quyÒn chuyÓn nh−îng giÊy tê cã gi¸ d−íi nhiÒu h×nhthøc. Trong tr−êng hîp tæ chøc tÝn dông mua giÊy tê cã gi¸ ®−îc gäi lµ chiÕt khÊu.Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, chiÕt khÊu lµ viÖc tæ chøc tÝn dông mua th−¬ng phiÕu,giÊy tê cã gi¸ kh¸c cña ng−êi thô h−ëng tr−íc khi ®Õn h¹n thanh to¸n (kho¶n 14 §iÒu20 LuËt C¸c tæ chøc tÝn dông). Theo th«ng lÖ, khi thùc hiÖn viÖc chiÕt khÊu, tæ chøc tÝn112dông sÏ thanh to¸n cho kh¸ch hµng sè tiÒn thÊp h¬n sè tiÒn mµ tæ chøc ph¸t hµnh sÏthanh to¸n cho kh¸ch hµng nÕu giÊy tê cã gi¸ ®Õn h¹n. NÕu giÊy tê cã gi¸ ®· ®−îc chiÕt khÊu t¹i tæ chøc tÝn dông, sau ®ã tæ chøc tÝn dôngl¹i chiÕt khÊu t¹i tæ chøc tÝn dông kh¸c hoÆc t¹i Ng©n hµng Nhµ n−íc ®−îc gäi lµ t¸ichiÕt khÊu. T¸i chiÕt khÊu lµ viÖc chiÕt khÊu th−¬ng phiÕu, giÊy tê cã gi¸ kh¸c ®· ®−îcchiÕt khÊu tr−íc khi ®Õn h¹n thanh to¸n. ChiÕt khÊu lµ mét h×nh thøc cÊp tÝn dông cña tæ chøc tÝn dông theo quy ®Þnh t¹i§iÒu 49 LuËt C¸c tæ chøc tÝn dông (söa ®æi). VÒ h×nh thøc, quan hÖ chiÕt khÊu lµ quanhÖ mua b¸n giÊy tê cã gi¸ hay chuyÓn quyÒn së h÷u giÊy tê cã gi¸ tõ ng−êi thô h−ëngcho tæ chøc tÝn dông trªn c¬ së tæ chøc tÝn dông chuyÓn giao cho ng−êi thô h−ëng métkho¶n tiÒn gäi lµ gi¸ chiÕt khÊu. Tuy nhiªn vÒ b¶n chÊt, ®©y lµ viÖc tæ chøc tÝn dôngho¹t ®éng cÊp tÝn dông v× c¸c lý do sau ®©y: - Thø nhÊt, khi th ...