Giáo trình Sức khỏe nghề nghiệp_Phần 5

Chì là kim loại màu xanh xám, dễ dát mỏng và kéo dài thành sợi,nhiệt độ chảy của chì bằng 2370C và nhiệt độ sôi của chì bằng 15250C. chìbị hoà tan nhanh bởi acid nitric; chì dễ tan trong các acid hữu cơ (như acidacetic, thực phẩm có môi trường acid) và trong nước có chứa muối nitrat vàmuốn. Chính vì những tính chất của chì mà chì được sử dụng rất nhiềutrong cuộc sống.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Sức khỏe nghề nghiệp_Phần 5 NHIỄM ĐỘC CHÌ VÔ CƠ NGHỀ NGHIỆPMỤC TIÊUSau khi học xong bài này, sinh viên sẽ có khả năng: 1. Trình bày được các yếu tố nguy cơ và con đường xâm nhập của chì vào cơ thể. 2. Mô tả được các tác hại của chì đối với cơ thể. 3. Nêu được tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh nhiễm độc chì vô cơ. 4. Trình bày được phương pháp điều trị và dự phòng nhiễm độc chì vô cơ. 5. Nhận biết được tầm quan trọng của việc khám phát hiện và điều trị nhiễm độc chì ngay ở giai đoạn đầu. Chì là kim loại màu xanh xám, dễ dát mỏng và kéo dài thành sợi,nhiệt độ chảy của chì bằng 2370C và nhiệt độ sôi của chì bằng 15250C. chìbị hoà tan nhanh bởi acid nitric; chì dễ tan trong các acid hữu cơ (như acidacetic, thực phẩm có môi trường acid) và trong nước có chứa muối nitrat vàmuốn. Chính vì những tính chất của chì mà chì được sử dụng rất nhiềutrong cuộc sống.1. Dịch tễ học nhiễm độc chì Nhiễm độc chì đã xuất hiện ở rất nhiều nước trên thế giới, đặc biệt ởcác nước ngành khai thác mỏ chiếm ưu thế. Nhiễm độc chì vô cơ thườnggặp ở các công nhân khai thác và chế biến quặng chì hoặc quặng có nhiễmlẫn chì, sản xuất ác quy, chế tạo đầu đạn... Tại Rumani, Lilis và cộng sự thấy các công nhân khai thác mỏ chì làmviệc sau 10 năm đã có các tổn thương ở thận, Vaskov quan sát 30 côngnhân thấy 21 người tổn thương chức năng thận sau 10 năm tiếp xúc vớiquặng chì và tử vong. Tại Chicago (Mỹ) trong 3 năm có 9.853 trường hợpnhiễm độc chì, trong đó 5% là trẻ em. Tại Đức trong vòng 15 năm trong số những người đến khám bệnh tại 68các cơ sở y tế có 11.581 người được chẩn đoán là nhiễm độc chì, trong sốđó có 22 người tử vong do nhiễm độc chì. Tại Mỹ trong những năm 90 của thế kỷ XX người ta thấy hàm lượngchì trong máu của trẻ em ở mức cao đến báo động Ở việt Nam, theo Dương Thu Hương tại Hải Phòng năm 1978 có 47%công nhân tiếp xúc với hơi chì có hàm lượng chì trong máu cao quá mứccho phép, năm 1982 tỷ lệ này là 10,2%, năm 1989 tỷ lệ này chiếm 9,1% vàđến năm 1991 tỷ lệ này còn 6,5%. Theo một tổng kết của Viện Y học laođộng Việt Nam năm 1992 tỷ lệ thâm nhiễm chì của ngành hóa chất là 12%,ngành in là 8,7%. Theo Hoàng Văn Bính, ở miền Nam của Việt Nam tỷ lệ thâm nhiễmchì ở Ngành In là 52%, ở các cơ sở in nhỏ lẻ tỷ lệ này lên tới 83%. Tại TháiNguyên số bệnh nhân được giám định nhiễm độc chì nghề nghiệp năm1998 là 62 bệnh nhân, năm 1991 là 51 bệnh nhân, năm 2000 là 57 bệnhnhân (Đỗ Hàm - 2002).1.1. Các nghề nghiệp có tiếp xúc với chì Chì được sử dụng trong rất nhiều ngành ở đây chỉ nêu lên nhữngnguồn tiếp xúc chính: 1. Ở các mỏ chì và kẽm. 2. Luyện chì và kẽm. 3. Công nghiệp xây dựng: sản xuất những ống dẫn nước, thải nước. 4. Sản xuất đạn. 5. Sản xuất bình điện (ắc quy). 6. Một số muối và oxyt chì được dùng làm chất màu để sản xuất sơn,véc ni, men và chất dẻo.1.2. Tiếp xúc không mang tính nghề nghiệp - Nhiễm độc chì do nguồn nước: Nước mềm có chứa hàm lượng calci thấp, không tạo thành một lớpcarbonat chì ở trong các đường ống bằng chì, do đó chì hoà tan vào nước.lượng chì trong nước xâm nhập vào cơ thể thường kín đáo và dễ bị bỏ quavì nếu nhỏ và liên tục hàng ngày. 69 - Do trong nước giải khát: Trong các nước giải khát đặc biệt là nước hoa quả chứa trong nhữngvại sành sứ gốm tráng men làm bằng hóa chất có chứa chì. - Nhiễm độc chì ở trẻ em: Thường gặp khi trẻ nuốt phải những vật dụng có chì như sơn khi sửachữa nhà cửa, trong đồ chơi trẻ em... - Ô nhiễm môi trường: Trước hết là ô nhiễm môi trường xung quanh những nhà máy sản xuấthoặc sử dụng chì, ô nhiễm môi trường ở các trung tâm đô thị do khí thảicủa ô tô có chì. Một chiếc ô tô dùng xăng có têtraêtyl chì phóng ra khôngkhí 2,5 kg chì mỗi năm. Lượng chì trong không khí sẽ lắng xuống làm ônhiễm đất (như dọc đường phố, bụi trong các phố) và lá cây. Cây cỏ mọctrên những vùng đất bị ô nhiễm chì cũng chứa một lượng chì tương đối caochính vì vậy gia súc chăn thả trên những đồng cỏ ô nhiễm chì sẽ cho nhữngsản phẩm sữa chứa chì. (Vào thập niên cuối của thế kỷ XX người ta đã pháthiện thấy một vài chế phẩm sữa cho trẻ em chứa tới 1 mỏ chì trong 1 lítsữa). - Chì trong mỹ phẩm: Hiện nay chì là một trong những thành phần phổ biến của các loại mỹphẩm như thuốc dưỡng da, thuốc sịt tóc, thuốc dạng Mascara (bôi mi mắt)v.v... Tóm lại: chì được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp, quân sự vàtrong đời sống đã gây nhiễm bẩn môi trường không khí, đất, nước và thựcphẩm. Chì ở môi trường sẽ xâm nhập vào cơ thể con người và có thể gâynhiễm độc, nhất là đối với người tiếp xúc hàng ngày với chì trong quá trìnhsản xuất.2. Quá trình xâm nhập, hấp thu, phân bố và thải trừ của chì2.1. Đường xâm nhập vào cơ thể Cũng như các loại chất độc khác, chì có thể xâm nhập vào cơ thể theocả 3 con đường: - Đường hô hấp. - Đường tiêu hóa. 70 - Đường da. Dựa vào nghiên cứu của Zilhuis (1975), Nordberg (1976) và WHO(1977) đã đưa ra sơ đồ về mối quan hệ giữa chì trong môi trường và xâmnhập vào cơ thể2.2. Quá trình hấp thu của chì Tại phổi, chì được hấp thu gần như toàn bộ qua các màng phế nang đểvào máu. Chì và các hợp chất của chì được hấp thu tại phổi không phụthuộc vào khả năng hoà tan của chất đó. Chì được hấp thu qua đường hôhấp là nguy hiểm nhất vì nó sẽ vào thẳng máu, tới các cơ quan. Chì được hấp thu ở đường tiêu hóa ít hơn so với đường hô hấp và khảnăng hấp thu lại phụ thuộc vào tính hoà tan của các hợp chất chì. Ruột hấpthu khoảng 10% lượng chì, còn 90% được đào thải qua phân. Sự hấp thuchì qua đường tiêu hóa đến gan được gan giữ lại và được khử độc. Nếu hấpthu nhiều hoặc hấp thu liên tục liều nhỏ t ...