Hạ thấp lòng dẫn và những tác động của nó đến hệ thống sông Cửu Long

Nghiên cứu này góp phần làm sáng tỏ hơn nhận định đó, đồng thời cho thấy việc khai thác cát quá mức, xây đập thượng nguồn, sẽ có những tác động lớn đến quá trình ổn định và phát triển của đồng bằng sông Cửu Long.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hạ thấp lòng dẫn và những tác động của nó đến hệ thống sông Cửu LongKHOA HỌC CÔNG NGHỆ HẠ THẤP LÒNG DẪN VÀ NHỮNG TÁC ĐỘNG CỦA NÓ ĐẾN HỆ THỐNG SÔNG CỬU LONG Nguyễn Nghĩa Hùng, Lê Quản Quân Viện khoa học Thủy lợi miền Nam Nguyễn Công Thành Đại học Khoa học Tự nhiên, Hồ Chí MinhTóm tắt: Trước những nhận định về việc hạ thấp lòng dẫn có tác động đến hạ thấp mực nướcsông sẽ ảnh hưởng đến chế độ thủy động lực, hình thái sông Cửu Long. Nghiên cứu này góp phầnlàm sáng tỏ hơn nhận định đó, đồng thời cho thấy việc khai thác cát quá mức, xây đập thượngnguồn, sẽ có những tác động lớn đến quá trình ổn định và phát triển của đồng bằng sông CửuLong. Từ hai cách tiếp cận: (1) phân tích tài liệu thu thập đáy địa hình, (2) phân tích thu thập mựcnước sông; kết quả nghiên cứu cho thấy hạ thấp lòng dẫn ngày càng rõ rệt với tốc độ trung bìnhlên tới 3m/ năm (Sa Đéc trong giai đoạn 3 năm gần nhất 2014-2017), mực nước chân triều giảmthấp từ -3÷-10mm/năm tùy theo từng khu vực, trong khi đó biên độ thủy triều tăng lên mạnh +9-+10mm/ năm. Từ kết quả này cho thấy, nếu cộng thêm cả sụt lún đất và nước biển dâng, chế độthủy động lực của vùng ĐBSCL đang thay đổi và chịu ảnh hưởng mạnh hơn của động lực biển.Điều này sẽ dẫn tới xu hướng ngập lụt do triều, tăng dòng chảy trong sông kênh, xâm nhập mặnvào sâu nội đồng, và hạn chế dần khả năng tưới tự chảy cho các vùng cao và tiêu tự chảy cho cácvùng trũng.Từ khóa: hạ thấp lòng dẫn, hạ thấp mực nước, thủy triều, đồng bằng sông Cửu LongSummary: Confront informing that river bed degradation and its impacts to river gradients willstrongly impact to hydrodynamics regime and its river morphology in the Mekong Delta. Thisstudy elaborates and contributes for that message, it show that overload sand mining, upstreamdamming will strongly impact to stability of the Mekong Delta. From our two key approaches: 1)historical bed topography analysis; and 2) water level analysis, the results show trend of beddegradation from up to 3m/yr (Sa Dec in the period 2014÷2017) and low tide water level isreduced about 3÷10mm/yr at different locations. This impact counterpart with rate of landsubsidence, sea level rise will push Mekong Delta into tidal stronger influenced which might willcauses tidal flooding, higher flow velocity in canal system, stronger salinity intrusion, limitationof self –irrigate in higher regions and self-drainage for lower regions.Key words: river bed degradation, lowering water level, tide, Mekong Delta1. ĐẶT VẤN ĐỀ * cầu về nguồn nước cho điện năng, tưới tiêu,Quá trình tương tác tự nhiên giữa lòng dẫn sông phát triển công nghiệp, nhu cầu cát cho việc xâyvà dòng nước là quá trình liên tục, chịu sự chi dựng hạ tầng,… đã làm cho quá trình này bịphối của chế độ mưa, dòng chảy, đặc tính bùn biến dạng và nếu không có phương pháp quảncát và thổ nhưỡng của mỗi lưu vực và con sông. lý, kiểm soát tốt, việc mất cân bằng trạng tháiTuy vậy, khi có sự phát triển kinh tế xã hội, nhu lòng sông sẽ diễn ra. Như một nhu cầu của cơNgày nhận bài: 28/8/2018 Ngày duyệt đăng: 12/10/2018Ngày thông qua phản biện: 01/10/2018 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ THỦY LỢI SỐ 49 - 2018 1 KHOA HỌC CÔNG NGHỆthể sống của tự nhiên, lòng sông lại tiếp tục phát al (2010) chỉ ra rằng, lượng cát lấy từ các tỉnh ởtriển và lập lại các trạng thái cân bằng mới, ĐBSCL đã vượt ngưỡng bùn cát cho phép vớitrong đó có sự biến động lớn về dòng chảy và tổng lượng khoảng 28 triệu m3/ năm, tươnglòng dẫn (có thể xảy ra cả xói ngang và xói sâu), đương khoảng 0,076 triệu tấn/ ngày, thực tế conđặc biệt có nhiều hố xói ở trên hệ thống sông số này còn lớn hơn nhiều do đây chỉ là tài liệuCửu Long có thể sẽ bị tác động và dịch chuyển. báo cáo chính thống từ các tỉnh năm 2013.Sông Mê Công nói chung và hệ thống sông Cửu Chính những lý do đó, nghiên cứu này có mụcLong nói riêng không nằm ngoài quy luật đó, đích cụ thể hóa, những ảnh hưởng cho một sốđã có nhiều nghiên cứu nhận định rõ việc hạ vùng và qua hai cách tiếp cận vấn đề cho thấythấp lòng dẫn ở Mê Công đã diễn ra. Guillaume sự tồn tại của hiện tượng, đồng thời sẽ ảnhet al (2014) đã phân tích tài liệu trong khoảng hưởng trực tiếp đến tương lai của vùng ĐBSCL,10 năm (1998 và 2008) với tổng số điểm đo trước mắt là ổn định thế sông.khoảng 10.000 điểm từ khảo sát đường thủy 2. PHƯƠNG PHÁP VÀ TÀI LIỆU SỬnhận định, lòng sông hạ thấp trung bình 1,3m/ DỤNG NGHIÊN CỨUnăm, lượng ...