Hàm nghi ( 8/1884 – 8/1885)

Niên hiệu : Hàm NghiHàm Nghi tên thật là Ưng Lịch, em ruột Kiến Phúc, sau khi Kiến Phúc bị giết, Ưng Lịch mới 13 tuổi và được đưa lên ngôi ngày 1 tháng 8 năm Giáp Thìn ( 1884).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hàm nghi ( 8/1884 – 8/1885) Hàm nghi ( 8/1884 – 8/1885) Niên hiệu : Hàm NghiHàm Nghi tên thật là Ưng Lịch, em ruột Kiến Phúc, sau khi Kiến Phúcbị giết, Ưng Lịch mới 13 tuổi và được đưa lên ngôi ngày 1 tháng 8năm Giáp Thìn ( 1884). Lúc đó , hòa ước Giáp Thân ( 6 – 6 – 1884)đã được ký kết. Lễ đăng quang của Hàm Nghi không được Nam triềuthông báo cho Khâm sứ Pháp tại Trung kỳ, vì thế, Rê – na không thừanhận vua mới. Chúng yêu cầu mời các đại thần cơ mật sang tòa Khâmsứ để bàn định nghi thức gặp gỡ giữa vua Hàm Nghi và đại diện tốicao của chính phủ Pháp song Tôn thất thuyết từ chối. Tướng Đờ Cuốc– xy dọa sẽ đem quân sang bắt. Trước tình thế không thể trì hoãn,nửa đêm ngày 7 tháng 7 năm Ất Tị ( 1885) Tôn Thất Thuyết ra lệnhtấn công bất ngờ vào đồn Măng Cá và đồn Pháp cạnh tòa Khâm sứ.Quân Nam đánh rất hăng hái, song vũ khí quá thô sơ và giao liên nonkém nên chỉ mấy giờ sau, bị thất bại. Kinh thành Huế thất thủ. TônThất Thuyết hạ lệnh tập hợp tàn quân chức sẵn ở cửa Chương Đứcvào cung đón vua và tam cung chạy ra khỏi hoàng thành, xa giá raQuảng Trị, Đạo Ngự có hơn ngàn người, phần đông các đại thần, ônghoàng bà chúa, già có, trẻ có, đi kiệu, đi ngựa và đi bộ. Hoàng tửChánh Mông cưỡi ngựa vì chạy nhanh, tiền vàng trong người rải khắpcác dọc đường. Có bà chúa ôm con khóc sướt mướt trên kiệu. HàmNghi ngồi kiệu lâu, kêu mệt, phải chuyển sang nằm võng.Qua hai ngày đi đường, đoàn ngự ra đến Quảng Trị - Tình quan QuảngTrị ra ngoài thành rước nhà Vua và tam cung vào ngự ở hành cung.Chiều 8 tháng 7 năm 1885 theo lệnh của Từ Dụ Hoàng thái hậu, vănvõ đại thần họp ở thành cung. Theo ý Từ Dụ Hoàng thái hậu có mangba tháng và bị sảy thai. Sau hai năm ở đảo Rêuuyniông, vì không hợpthủy thổ, khí hậu, bị đau ốm luôn, mẹ, vợ và em Vua cùng nhau trởvề Tổ quốc. Năm 1925, Duy Tân đã gửi thư về cho Hội đồng chứngnhận để bà đi lấy chồng khác. Lúc đó, bà mới 27 tuổi, nhưng cươngquyết thủ tiết với chồng.Sau khi đã ly dị bà Vàng, Duy Tân đã lấy đi một người phụ nữ địaphương, từ 1929 đến 1939, sinh được 4 con, ba trai, một gái. Rồikhông rõ bà vợ này đã chết hay bỏ nhau, cựu hoàng lại lấy một ngườiở thủ đô Xanh - Bơ – noa và sinh được một gái.Trong chiến tranh chống phát xít 1939 – 1945, Duy Tân tình nguyệnra nhập quân đội của « nước Pháp tự do » và khi đồng minh chiếnthắng, ông cũng được giải ngũ với hàm thiếu ta không quân. Việc làmnày của ông bị vua cha Thành Thái phản đối kịch liệt. Tháng 10 thốngPháp Đờ Gôn trở về Việt Nam, nhưng bị tai nạn máy bay và mất trênđường đi thăm vợ con ở đảo Rêuyniông, thọ 48 tuổi. Không có miếuhiệu. đồng khánh ( 10/1885 – 12/1888) Niên hiệu : Đồng KhánhSau khi đày Hàm Nghi sang Angieri, thực dân Pháp bàn với đại thầncơ mật Nguyễn Hữu Độ và Phan Đình Bình lập Kiến Giang quận cônglàm vua mới.Kiên Giang quận công tên thật là Ưng Đường, sinh ngày 12 tháng 1năm Giáp Tý ( 1864) con trưởng của Kiên quốc công Hồng Cai, mẹ làBùi thị. Năm Ất Sửu ( 1865) lên hai, được đưa vào cung làm con nuôithứ hai của Tự Đức. Năm Quý Mùi ( 1883) được sắc phong là KiếnGiang quận công. Ngày 19 tháng 9 năm Ất Tị ( 1885) dưới quyền bảotrợ và quyết định của Giám quốc người Pháp, Ưng Đường được lập lênlàm vua lấy hiệu là Đồng Khánh. Ngay từ đầu, vua đã trở thành côngcụ trong tay người Pháp. Lễ ước vua mới từ Phu Văn Lâu vào điện Cànthành do Đờ - Cuốc – xy và Săm – pô dẫn đầu. Dọc đường rước vua điqua có lính Pháp canh bồng súng và lính Nam vác gươm giáo đứngbảo vệ. Lên ngôi, Đồng Khánh không quên người đã tạo dựng chomình nên ban liền ba đạo dụ phong Đờ - Cuốc – xy tước « Bảo hộquân vương », phong Săm – pô tước « Dực quốc công ». Đồng Khánhcòn nhờ Đờ - Cuốc – xy chuyển tới tổng thống Pháp bức thư điện cảmơn nước Đại Pháp đã hết lòng vun trồng cho mình và cam đoan sẽ mãimãi giữ trọn tình giao hảo giữa hai nước. Từ đó, ngày nào. Vua cũngtiệc tùng với các quan chức cao cấp Pháp, nhất là sau khi đã cưới congái Nguyễn Hữ Độ.Đồng Khánh càng thân Pháp thì phong trào Cần Vương chống Phápcàng lan rộng khắp nơi. Thực dân Pháp đã phải thừa nhận. « Chưa hềở xứ nào, thời nào có một ông vua bị thần dân oán ghét như vua bùnhìn Đồng Khánh ! » Đồng Khánh cũng tự thú nhận. « Không đời nàotôi có thể tin rằng Hà Tĩnh, Quảng Bình trung thành với tôi, vì hai tỉnhấy có nhiều sĩ quan quá ! ».Song đời làm vua của Đồng Khánh không được lâu, ngày 22 tháng 12năm Quý Mùi ( 1888), Đồng Khánh chết bệnh tại chính điện Cànthành ( Huế), mới 25 tuổi, ở ngôi 3 năm, có 9 người con ( 6 nam, 3nữ). Được tôn miếu hiệu Cảnh Tôn thuần Hoàng đế. ...