Hằng số kp vÀ kow của một số hợp chất Phthalate trong không khí trong nhà tại Việt Nam

Báo cáo này đề cập đến hệ số phân bố của 10 hợp chất phthalate trong pha hơi và pha hạt từ các mẫu không khí trong nhà thu tại một số tỉnh thành phía Bắc, Việt Nam. Hằng số phân bố (Kp) và hệ số phân tán octanol/nước (Kow) trong môi trường không khí trong nhà được tính toán cho các phthalate nghiên cứu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hằng số kp vÀ kow của một số hợp chất Phthalate trong không khí trong nhà tại Việt NamTạp chí Khoa học ĐHQGHN: Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Tập 34, Số 2 (2018) 104-111Hằng số kp vÀ kow của một số hợp chất Phthalatetrong không khí trong nhà tại Việt NamLê Thị Hạnh1,2, Từ Bình Minh1, Trần Mạnh Trí1,*1Khoa Hóa học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN, 19 Lê Thánh Tông, Hà Nội, Viê ̣t NamViện Hóa học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, 18 Hoàng Quốc Việt, Hà Nội, Viê ̣t Nam2Nhận ngày 08 tháng 6 năm 2018Chỉnh sửa ngày 21 tháng 6 năm 2018; Chấp nhận đăng ngày 21 tháng 06 năm 2018Tóm tắt: Trong những nghiên cứu đã công bố, phthalates được chỉ ra là nhóm hóa chất có tácđộng tiêu cực, ảnh hưởng đến các cơ quan nội tiết của động vật. Tuy nhiên, chưa có sự kiểm soáthiệu quả trong quá trình sử dụngdẫnđến phthalates phân bố phổ biếntrong các môi trường khácnhau như không khí, bụi, nước thải, thực phẩm… và dạng chuyển hóa của chúng đã được tìm thấytrong máu và nước tiểu người. Các nghiên cứu vềhệ số phân bố pha của các phtalate nói riêng vàcác chất dễ bay hơi nói chung trong môi trường không khí cũng thu hút được nhiều sự quan tâm.Báo cáo này đề cập đến hệ số phân bố của 10 hợp chất phthalate trong pha hơi và pha hạt từ cácmẫu không khí trong nhà thu tại một số tỉnh thành phía Bắc, Việt Nam. Hằng số phân bố (Kp) vàhệ số phân tán octanol/nước (Kow) trong môi trường không khí trong nhà được tính toán cho cácphthalate nghiên cứu. Giá trị trung bình logKp của các phthalate dao động từ -2,16 đến -1,31 vàgiá trị trung bình logKow của các phthalate dao động từ 10,2 đến 11,1. Có sự sai lệch đáng kể giữacác giá trị logKp và logKow trong điều kiện chuẩn và môi trường không khí trong nhà. Kết quả đãchỉ ra rằng các điều kiện môi trường đã tác động làm thay đổi các giá trị logKp và logKow.Từ khóa: Phthalate, Kp, Kow, indoor air.1. Giới thiệu(BBzP) là các chất được sử dụng chủ yếu trongsản xuất các loại polyme như polyvinylchloride(PVC) [3, 4]. Dimethyl phthalate (DMP) vàphthalate dietyl (DEP) thường được tìm thấytrong dung môi, các sản phẩm chăm sóc cánhân và vật liệu phủ [5,6]. Các phthalate phổbiến khác như di(isobutyl) phthalate (DiBP) vàdi (n-butyl) phthalate (DnBP) được sử dụngtrong cả hai ứng dụng kể trên [7]. Ngoài ra,phthalates thường được sử dụng để làm tăngtính linh hoạt, độ dẻo dai và đàn hồi của các vậtliệu [4].Các hợp chất Phthalate đã được sử dụngrộng rãi trong sản xuất các sản phẩm gia dụngnhư: nhựa, đồ chơi, bao bì, da nhân tạo, thựcphẩm và các sản phẩm chăm sóc cá nhân [1, 2].Trong số các phthalate, di (2-ethylhexyl)phthalate (DEHP) và butyl benzyl phthalate_______Tác giả liên hệ. ĐT.: 84-976158181.Email: manhtri0908@gmail.comhttps://doi.org/10.25073/2588-1140/vnunst.4754104L.T. Hạnh và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Tập 34, Số 2 (2018) 104-111Các nghiên cứu gần đây đã đánh giá ảnhhưởng tiêu cực về sự hấp thu phthalate qua datừ không khí và sản phẩm chăm sóc cá nhân[8]. Con đường phơi nhiễm, các hóa chất hấpthu qua da có thể được chuyển trực tiếp vào cácmô và các cơ quan bởi các mao mạch da [8].Ngoài khả năng hấp thu qua da, các hóa chấtnày có thể xâm nhập vào cơ thể người thôngqua ăn uống hoặc tiếp xúc trực tiếp [9]. Qua cácthử nghiệm lâm sàng, phơi nhiễm qua da bởiphthalates thường được xác định là sự hấp thụtừ pha khí lên bề mặt của cơ thể tiếp xúc. Tuynhiên, phthalate tiếp xúc với da có thể quanhiều con đường như: tiếp xúc với bề mặt bị ônhiễm, hấp thụ trực tiếp từ pha khí và sự lắng105đọng của pha hạt [10]… Mức độ ảnh hưởng củamỗi phthalate tới động vật và con người đềukhác nhau, trong đó có sự khác biệt cả về liềulượng cũng như con đường xâm nhập vào cơthể sinh vật [11]. Cơ quan Bảo vệ Môi trườngHoa Kỳ (USEPA) đã xếp phthalates vào nhómcác chất ô nhiễm môi trường và gây hại sứckhỏe con người [12]. Nghiên cứu này đánh giásự phân bố của các phthalate trong pha hơi vàpha hạt từ mẫu không khí trong nhà thu tại mộtsố tỉnh phía Bắc, Việt Nam. Kết quả thu đượccó thể so sánh với một số nghiên cứu trướcnhằm đánh giá khả năng phân bố của phthalatetrong từng điều kiện môi trường cụ thể.Bảng 1. Một số thông tin của các hợp chất phthalate trong nghiên cứuĐộ tantrongnướcÁp suấthóa hơi(mmHg)Tríchdẫn1,52,14 mg/L(25oC)3,08. 10-3(ở 25oC)[13]295oC2,51080mg/L(25oC)1,65.10-3(ở 25oC)[13,14]340oC4,61,047mg/L(20oC)< 0,001ở 20oC[11,13]320oC-6,2mg/L(24oC)4,76.10-5(ở 25oC)-C18H19O4(312,36)370oC4,82,69mg/L(25oC)8,25.10-6(ở 25oC)[13]C20H30O4(334,45)186oC-0,05mg/L(25oC)1,4.10-5(ở 25oC)-C24H38O4(390,56)285oC7,50,983mg/L(20oC)<0,001a(ở20oC)[11]CT vàKLPT(g/mol)DMPC10H10O4(194,18)DEPC12H14O4(222,24)STên gọi1Dimethylphthalate2Diethylphthalate3Di-n-butylphthalateDBPC14H14O4(278,34)4Di-isobuthylphthalateDiBPC16H22O4(278,34)5BenzylbutylphthalateBzBP6Di-n-hexylphthalateDnHP7Di-2-ethylhexylphthalateDEHPNhiệthóahơi(oC)logKowViếttắtCT cấu tạo284oC106 L.T. Hạnh và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Tập 34, Số 2 (2018) 104-1118Di-n-octylphthalateDnOPC24H38O4(390,56)385oC5,220,2mg/L(25oC)1,44.10-4(ở 25oC)[12,15]9DicyclohexylphthalateDCHPC20H26O4(330,418)222°C6,24,0mg/L(24oC)8,69.10-7(ở 25oC)[16]10Di-npropylphthalateDPPC14H18O4(250)318oC----“-”: Không có thông tin, a: 0.17 kPa (1.3 mm Hg)Bảng 2. Giới hạn cho phép của một số phthalate ảnh hưởng tới sinh vậtViết tắtConđườngĐộng vậtLiều lượng(mg/kg)DMPDEPMiệngMiệngChuột cốngChuột cống6,99,5-31Giới hạn đối với con ngườiPhơi nhiễm Nguy hiểm đến tínhcho phépmạng hoặc sức khoẻ(PEL)(IDLH)5 mg/m32000 mg/m3-DBPMiệngChuột nhắt5,2895 mg/m34000 mg/m3DiBPB ...