Hóa dược - dược lý III ( Dược lâm sàng ) part 2

Bµi 2Mở đầu Dược động học lâm sàng (DĐHLS) là môn học tính toán các thông số trong mỗi giai đoạn tuần hoàn của thuốc trong cơ thể và tìm ra mối liên hệ của các thông số này với đáp ứng dược lý của thuốc. Dược động học lâm sàng có vai trò rất quan trọng trong việc cá thể hoá quá trình điều trị ở từng bệnh nhân, khâu mấu chốt trong việc thực hiện sử dụng thuốc an toàn - hợp lý. Nhiệm vụ cơ bản của d−ợc động học lâm sàng là giám sát điều trị...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hóa dược - dược lý III ( Dược lâm sàng ) part 2 Bµi 2 c¸c th«ng sè D−îc ®éng häc øng dông trong l©m sµng Môc tiªu 1. §Þnh nghÜa ®−îc hai th«ng sè d−îc ®éng häc l©m sµng c¬ b¶n liªn quan ®Õn sù hÊp thu vµ bµi xuÊt thuèc trong c¬ thÓ lµ sinh kh¶ dông vµ thêi gian b¸n th¶i (t1/2). 2. Tr×nh bµy ®−îc c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn hai th«ng sè nµy. 3. Nªu ®−îc ý nghÜa cña sinh kh¶ dông vµ t1/2 trong ®iÒu trÞ. Më ®Çu D−îc ®éng häc l©m sµng (D§HLS) lµ m«n häc tÝnh to¸n c¸c th«ng sè trong mçi giai ®o¹n tuÇn hoµn cña thuèc trong c¬ thÓ vµ t×m ra mèi liªn hÖ cña c¸c th«ng sè nµy víi ®¸p øng d−îc lý cña thuèc. D−îc ®éng häc l©m sµng cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc c¸ thÓ ho¸ qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ ë tõng bÖnh nh©n, kh©u mÊu chèt trong viÖc thùc hiÖn sö dông thuèc an toµn - hîp lý. NhiÖm vô c¬ b¶n cña d−îc ®éng häc l©m sµng lµ gi¸m s¸t ®iÒu trÞ dùa trªn nång ®é thuèc trong m¸u (huyÕt t−¬ng, huyÕt thanh), hiÖu chØnh liÒu vµ kho¶ng c¸ch ®−a thuèc cho phï hîp víi tõng c¸ thÓ. Néi dung ch−¬ng tr×nh nµy nh»m cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc phôc vô cho c¸c th«ng tin cã trong b¶n h−íng dÉn sö dông thuèc, h−íng dÉn cho ng−êi bÖnh dïng thuèc ®óng dùa trªn th«ng tin ®· cã. C¸c qu¸ tr×nh tuÇn hoµn cña thuèc trong c¬ thÓ ®−îc ph¶n ¸nh th«ng qua nh÷ng th«ng sè d−îc ®éng häc liªn quan ®Õn mçi giai ®o¹n tuÇn hoµn cña thuèc: − Kh¶ n¨ng th©m nhËp cña thuèc vµo vßng tuÇn hoµn chung, thÓ hiÖn qua th«ng sè sinh kh¶ dông (SKD, F%). − Kh¶ n¨ng ph©n bè cña thuèc ®Õn c¸c c¬ quan vµ tæ chøc cña c¬ thÓ, thÓ hiÖn qua thÓ tÝch ph©n bè (Vd). 19 − Kh¶ n¨ng chuyÓn ho¸ vµ bµi xuÊt thuèc cña c¬ thÓ, thÓ hiÖn qua hÖ sè thanh th¶i (Clearance = Cl) vµ thêi gian b¸n th¶i (hay nöa ®êi th¶i trõ, t1/2). Sau ®©y, chóng t«i xin giíi thiÖu hai th«ng sè sinh kh¶ dông vµ t1/2 ®Ó phôc vô cho phÇn h−íng dÉn sö dông thuèc. 1. Sinh kh¶ dông (Bioavailability, ký hiÖu: F) 1.1. §Þnh nghÜa Sinh kh¶ dông (F) lµ th«ng sè ®¸nh gi¸ tû lÖ (%) thuèc vµo ®−îc vßng tuÇn hoµn chung ë d¹ng cßn ho¹t tÝnh so víi liÒu ®· dïng (D0) vµ tèc ®é (Tmax), c−êng ®é (Cmax) thuèc th©m nhËp ®−îc vµo vßng tuÇn hoµn. 1.2. C¸ch tÝnh sinh kh¶ dông §Ó tÝnh SKD, ng−êi ta ph¶i sö dông mét ®¹i l−îng lµ AUC, ®−îc gäi lµ diÖn tÝch d−íi ®−êng cong. 1.2.1. Kh¸i niÖm vÒ diÖn tÝch d−íi ®−êng cong DiÖn tÝch d−íi ®−êng cong, ký hiÖu AUC (Area Under the Curve). C (mg/l) t (h) H×nh 2.1. Sù biÕn ®æi nång ®é thuèc theo thêi gian Ghi chó: Thuèc ®−a theo ®−êng tÜnh m¹ch Thuèc ®−a theo ®−êng uèng (2 chÕ phÈm cña cïng 1 ho¹t chÊt) DiÖn tÝch d−íi ®−êng cong (cña ®å thÞ biÓu diÔn sù biÕn thiªn cña nång ®é thuèc trong m¸u theo thêi gian) biÓu thÞ t−îng tr−ng cho l−îng thuèc vµo ®−îc vßng tuÇn hoµn ë d¹ng cßn ho¹t tÝnh sau mét thêi gian t. 20 §¬n vÞ tÝnh AUC lµ mg.h.L-1 hoÆc µg.h.mL-1. C¸ch tÝnh to¸n cô thÓ sÏ häc ë m«n häc “D−îc l©m sµng” cña ch−¬ng tr×nh ®¹i häc. 1.2.2. Sinh kh¶ dông tuyÖt ®èi Sinh kh¶ dông tuyÖt ®èi lµ tû lÖ gi÷a sinh kh¶ dông cña cïng mét thuèc ®−a qua ®−êng uèng so víi ®−a qua ®−êng tÜnh m¹ch. AUC po D F (%) tuyÖt ®èi x 100 IV = x AUC IV D po NÕu thuèc ®−îc ®−a qua ®−êng tÜnh m¹ch (I.V) th× F = 1. Cßn nÕu thuèc ®−a ngoµi ®−êng tÜnh m¹ch th× lu«n cã mét l−îng nhÊt ®Þnh bÞ tæn hao khi ®i tõ vÞ trÝ hÊp thu vµo m¸u hoÆc bÞ mÊt ho¹t tÝnh khi qua gan, do ®ã F lu«n < 1. NÕu ta t¹m chÊp nhËn tÊt c¶ l−îng thuèc vµo ®−îc vßng tuÇn hoµn ∞ chung ë d¹ng cßn ho¹t tÝnh sÏ ph¸t huy t¸c dông d−îc lý th× trÞ sè AU C 0 cho phÐp ®¸nh gi¸ ®−îc chÊt l−îng cña d¹ng bµo chÕ. 1.2.3. Sinh kh¶ dông t−¬ng ®èi Sinh kh¶ dông t−¬ng ®èi lµ tû lÖ so s¸nh gi÷a hai gi¸ trÞ sinh kh¶ dông cña hai chÕ phÈm cã cïng ho¹t chÊt, cïng hµm l−îng, cïng d¹ng bµo chÕ nh−ng cña hai h·ng s¶n xuÊt kh¸c nhau F (%) cña h·ng A F % t−¬ng ®èi = F (%) cña h·ng B Thùc chÊt khi so s¸nh, ng−êi ta sö dông hai chÕ phÈm ë cïng mét møc liÒu, do ®ã: AUC cña h·ng A x 100 F % t−¬ng ®èi = AUC cña ...