Hướng dẫn xét nghiệm sử dụng trong lâm sàng: Phần 2

Nối tiếp nội dung của phần 1 Xét nghiệm sử dụng trong lâm sàng, phần 2 giới thiệu các kỹ thuật xét nghiệm dịch não tủy, dịch vị, mật - dịch tụy, đờm, mũ và các chất dịch khác, nấm gây bệnh, thăm dò chức năng. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hướng dẫn xét nghiệm sử dụng trong lâm sàng: Phần 2 C H Ư Ơ N G IV DỊCH m N Ã O TỦY Dịch não tủy là lớp dịch bao quanh não, tủy bảo vệ chohê thần kinh trung ương trước các biến đổi về áp lực vàcác sang chấn. Dịch não tủy được phân cách với máu bờimột màng ngăn cản không cho các tế bào máu và phần lớnprotein huyết tương vào dịch não tủy trong khi các phần tửnhỏ tan trong nước như glucose thì thấm qua màng. Dịch não tủy tiếp cận mật thiết với não và tủy nên nhữngthương tổn của hai cơ quan này đều có ảnh hường ít nhiềuđến dịch. Nghiên cứu những biến đổi trong dịch não tủy,có thể chẩn đoán một số bệnh thần kinh và theo dõi được • • •tiến triển của bệnh. I. L Ấ Y D Ị C H N Ã O T Ủ Y G Ử I X É T N G H I Ệ M - Lấy dịch não tủy bằng hai phương pháp : . Chọc sống lưng k h o ả n g từ L2 đến L5. Phương phápnày thông dụng nhất, dễ làm. . Chọc dưới xương chẩm: chỉ nên áp đụng trong trườnghợp đặc biệt như viêm màng não khu vực, ép tủy haykhổng thể chọc sống lưng được vì một nguyên nhân nào. - Tất cả dụng cụ phải tiột k h u ẩ n khô. Nước sẽ làm hủyhoại tê bào, và làm sai các phản ứng xét nghiệm. 513 - T i ế n h à n h c h ọ c t h ậ t c ẩ n t h ậ n , COI n h ư t i é u t h ù t hu. l i ;p h ả i đ ể p h ò n g c á c b i ế n c ô x à y ra c ó hạI c h o b ệ n h n h ã n . - Lượng dịch não tủy chi cần 3 - 4 nil cho các xét nehiộmtế bào, vi khuẩn, sinh hóa... Nếu thứ cá vé phán ứng ci.uigm a i , cần lấy thêm 1 óng nữa chừng 3 ml là đù. Sau khi lấy dịch não tùy rồi, rút kim ra dậy kín óngnghiệm lại dán tên và làm phiêu thừ như thường lệ. Trongphiếu thử phải ghi nhận x-ét về áp lực, màu sắc chất dịchtrước khi gửi đi. Cần gửi ngay đến phòng xét n g h iệ m , nếuđể m u ộ n , g lu c o se và một sô vi k huẩn, tê bào có thể bị hủyhoại, kết quả sẽ k h ô n g c h ín h xác nữa. II. X ÉT N G H IỆ M VẬT LÝ 1. T ín h chất - Tỳ trọng: 1.001 - 1.010. - pH: 7,3 - 7,4. - Độ osmol: 292 - 297 mosm/1 H tO. 2. M àu sác Bình thường, dịch não tủy trong suốt. Ở trẻ sơ sinh, cóthể hơi vàng nhạt nhưng sẽ nhanh chóng trờ thành trong vắt. Trong trường hợp bệnh lý, dịch não tủy vẫn có thể tronghoặc đục, đỏ, vàng... - Trong: gặp Irons các bệnh: . Lao màng não . Giang mai màng não . ị . Viêm não do virus . Phàn ứng màng não trong các bệnh sồi, q u í bị... 514 Đục: do mù lẫn vào dịch não tủy. Tùy theo mù nhiéuhoặc ít, ông nghiêm đục hẳn hoặc chỉ có vẩn nhẹ lờ lờ.Găp trong các bệnh viêm màng não do vi khuẩn: phê cầukhuẩn, màng não cầu khuẩn, salmonella, liên cầu khuẩn...,còn găp trong trạng thái sinh mủ vô khuẩn trong dịch nãotùy (Widal), xét nghiệm thấy nhiều bạch cầu nhưng khôngthấy vi khuẩn. - Đỏ: cần phân biệt máu do chảy máu màng não - nãohay do chọc phải tĩnh mạch xung quanh tủy. Thông thường,nếu máu đã có sẵn trong dịch não tủy trong vòng 5 - 6 giờtrước khi chọc tủy sống thì vẫn giữ được màu đỏ và khôngbị đông khi để lâu; nếu sô lượng hồng cầu 6 giờ kể từ khi chọc tủy. . Hội chứng vàng da . Ư tủy hoặc u não gây rối loạn tuần hoàn làm chohuyết thanh tràn vào dịch não tủy. 3. Á p lực Nhìn dịch não tủy chảy qua kim, cũng cố thể sơ bô biếtáp lực tin g hay giảm. Bình thường, dịch não tủy chảy từng 515gi ọt một l i ền nhau. Tuy nhiên trong một sô trường hợp khòng nhất thiôlnhư vậy: dịch não tủy có thể chày ycu và chậm tuy áp lựctăng hoặc ngược lại. Muôn biết thật chắc chấn phải dù ngáp kế Claude để đo. Sau khi lắp kim chọc tùy sông vào áp kè, nên chờ mộtvài phút bệnh nhân trờ lại trạng thái bình thường k h ò n g lolắng, lấy sức... lúc đó mới đọc kết quả. Bình thường, áp lực dịch não tủy đo được: - Chọc sống lưng: . Tư th ế nằm: 100 - 150 m m H j O . Tư t h ế ngồi: +10 đến +50 m m H j O so vói số liộu trên. - Chọc dưói xương chẩm : -30 đến +10 m m H , 0 so với sôliệu khi c h ọ c sống lưng ở tư t h ế nằm. Ho làm thay đổi áp lực, tăng từ 20 đến 4 0 m m H j O . Áp lực dịch nã o tủy tăng c a o tr o n g các b ệnh áp xe não,u não, thủy não, sang chấn ở n ão gây tụ m áu dưới m àngcứng, viêm m à n g não cấp tính, lao m à n g não... Áp lực dịch não tủy giảm ở dưới chỏ tủy bị ép (u tủy...) Nghiệm pháp Q ueckenstedt-Stookey T rong khi đo áp lực dịch não tủy, nếu b ó p 2 t ĩ n h m ạchcổ, áp lực sẽ tăng và có thể lên tới 3 0 0 - 4 0 0 n m H j O ; khingừng bóp, áp lực lại trở lại m ứ c bình t h u d n g n h a n hchóng. Nếu áp lực chỉ tảng do bóp một bên tĩnh mạch c ổ , có thể nghĩ đến tắc xoang tĩnh mạch ở phía bôn kia. ...