Hypercalcemia

Tăng calcium trong máu Hypercalcemia là một biến chứng lắm khi thấy trong medical oncology, và là một trong những khẩn cấp trong điều trị ung thư - oncology emergencies- vì bnhân có thể đi vào hôn mê (comatose) nhanh chóng. Hypercalcemia trong ung thư thường là một điềm bất tường, cho thấy ung thư đang không chận đứng được. Nay chỉ nói đến việc chữa trị tăng calcium trong ung thư (hypercalcemia in malignancy) mà không nói đến định bệnh (diagnosis) và cơ chế (pathophysiology). Trong khi viết về chữa trị, cũng sẽ chỉ viết về ý niệm...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hypercalcemia Hypercalcemia - 1 - Tăng calcium trong máu Hypercalcemia là một biến chứng lắm khi thấy trong medicaloncology, và là một trong những khẩn cấp trong điều trị ung thư - oncologyemergencies- vì bnhân có thể đi vào hôn mê (comatose) nhanh chóng. Hypercalcemia trong ung thư thường là một điềm bất tường, cho thấyung thư đang không chận đứng được. Nay chỉ nói đến việc chữa trị tăng calcium trong ung thư(hypercalcemia in malignancy) mà không nói đến định bệnh (diagnosis) vàcơ chế (pathophysiology). Trong khi viết về chữa trị, cũng sẽ chỉ viết về ýniệm -concept- và đường lối, chứ không đi vào chi tiết (như liều lượng, ngàycho bao nhiêu, cho làm mấy lần, v…v…). Cách chữa hypercalcemia trong ung thư nhắm vào việc chận đứngbone resorption, làm cho bnhân đái calcium ra, làm giảm hấp thu calcium ởruột. Dùng những thuốc gì để chữa, chữa môt. cách khẩn cấp như thế nào:tất cả đều tùy vào mức độ nặng nhẹ cuả bnhân, và mức độ cao thấp củalượng calcium trong máụ. Việc đầu tiên là có nên chữa hypercalcemia hay không? Chẳng hạnnếu ung thư đã không chữa được nữa, và bnhân đang đi dần vào hôn mê(comatose), thì trường hợp đó, tử vong chỉ là vấn đề thời gian. Trường hợpấy không nên chữa, mà chỉ nên để b.nhân yên nghỉ. Nếu đã quyết định chữa, thì quyết định chữa dựa trên trạng thái toànthể của bnhân tại giường bệnh (clinical presentation), và mức độ calciumtrong máu (serum calcium level). NTM Chú thích: bài này tôi viết theo trí nhớ, tuy nhiên các references thìđầy dẫy trong literature, để tiết kiệm thì giờ, sẽ không nêu ra đâỵ. Bài nàychỉ viết theo một khía cạnh thực tiễn: như đang đứng bên cạnh giường bệnhthì phải nghĩ như thế nào, và làm gì. Vì thế sẽ không viết như sách vở cónghĩa rằng sẽ không viết bài theo một lối nhân tạo”: bắt đầu bằng địnhnghĩa, rồi pathophysiology etc...Sách vở và các bài vở (articles) thì có thểtìm thấy rất dễ dàng trong thư viện ... Chú thích: Dĩ nhiên nếu viết bằng tiếng Anh thì sẽ dễ hơn tiếng Việtrất nhiều đặc biệt là về thuật ngữ. Tuy nhiên mục tiêu chính là đối thoạitrong Y dược sĩ người Việt, cho nên các bài sẽ bằng tiếng Việt. 1/12/2009 - 2 - Cách đọc kết quả serum Calcium Calcium được dính liền (bound to) vào protein, tức là dính vàoalbumin, vì thế khi b.nhân bị hypoalbuminemia thì lượng Calcium đo đượcsẽ thấp (mà thật sự serum Calcium sẽ bình thường hoặc cao. Ngược lại, khibnhân bị hyperalbuminemia, thì serum Calcium đo được sẽ tăng (gọi làpseudohypercalcemia) (dù rằng lượng Calcium đích thực trong máu vẫnbình thường). Chính vì thế, khi chỉ thị cho đo lượng Calcium trong máu, nênđề rõ: đo serum IONIZED Calcium. Vì chính ionized calcium mới phản ảnhthật sự lượng serum calcium. (1/16/2009) - 3 - Trong việc chữa hypercalcemia trong ung thư, quyết địnhchữa hay không tùy trường hợp: nếu ung thư đã tiến quá xa (advanced), vàkhông còn hy vọng chữa khỏi nữa: trường hợp ấy, không nên chữa: serumCalcium trong máu sẽ cứ thế tăng, và bnhân sẽ đi vào hôn mê (comatose) rồitử vong chỉ vào khoảng vài ngàỵ. Nếu đã quyết định sẽ chữa hypercalcemia, thì chữa trị một cách khẩncấp hay không còn tùy theo lượng serum Calcium. Mức serum Calcium bình thường ở khoảng bằng hay duới 10,5 mg/dL(equal or below 10.5 mg/dL). Trên khoảng đó, bnhân bắt đầu buồn ngủ hayngủ li bì (somnolence), và nếu đánh thức bnhân vẫn thức dậy (lethargy),hoặc hơn nữa kính thích bằng làm cho đau, bnhân sẽ tỉnh dậy thoáng qua(responsive to pain stimuli). Khi serum calcium đã lên đến trên 14 mg/dL(3,5 mmol/L) (serum Calcium concentration equal or higher than 14 mg/dLor = > 3.5 mmol/L) thì thường bnhân bắt đầu không tỉnh dậy được nữa(comatose). Vì thế, nếu quyết định phải chữa, thì khi serum Calcium ở 13,5 hay 14mg/dL: lúc đó bắt buộc phải bắt đầu chữa. - 4 - Trong bài trước đã viết về quyết định chữa hypercalcemia trongung thư. Có hai trường hợp có thể không chữa. (1) lượng calcium hơi cao, và bnhân thường vẫn chưa có triệu chứng(serum calcium dưới 12 mg/dL (3 mmol/L)). Trường hợp này mục tiêu cuảviệc chữa trị chính sẽ là việc chữa ung thư đã gây ra hypercalcemia. (2) lượng calcium rất cao, các chữa trị về ung thư đã thất bại: trườnghợp đó, thường bnhân đang đi vào hôn mê (lethargy, comatose), và trườnghợp ấy tử vong chỉ là vấn đề thời gian. Nếu quyết định chữa hypercalcemia trong ung thư, thì đây là môt.trường hợp khẩn cấp (a medical oncology emergency), vì với hypercalcemia,bnhân sẽ đi vào lethargy và coma rất nhanh (vài ngày). Việc chữa trị hypercalcemia trong ung thư sẽ dựa vào những lốichính sau đây: (1) Truyền nước muối: dùng isotonic saline (ở Mỹ nói tắt: normalsaline). Hầu như tất cả các bnhân này đều thiếu nuớc trầm trọng vì tănglượng muối mất trong nước đái do tăn ...