Kháng sinh trong điều trị nhiễm trùng vùng hàm mặt - BS Huỳnh Văn Dương

Tài liệu Kháng sinh trong điều trị nhiễm trùng vùng hàm mặt do BS Huỳnh Văn Dương biên soạn với mục tiêu là: Nêu được cơ chế tác động, sự kháng thuốc và một số tác dụng phụ của khác sinh, nêu được nguyên tắc điều trị nhiễm trùng vùng hàm mặt và những điểm giúp quyết định cho bệnh nhân nhập viện.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kháng sinh trong điều trị nhiễm trùng vùng hàm mặt - BS Huỳnh Văn DươngKHAÙ NG SINH TRONG ÑIEÀ U TRÒ NHIEÃ MTRUØ NG VUØ NG HAØ M MAË T________________________________BS. Huyønh Vaên DöôngMuïc tieâu:1. Neâu ñöôïc cô cheá taùc ñoäng, söï khaùng thuoác vaø moät soá taùc duïng phuï cuûa khaùng sinh.2. Neâu ñöôïc nguyeân taéc ñieàu trò nhieãm truøng vuøng haøm maët, & nhöõng ñieåm giuùp quyeát ñònh chobeänh nhaân nhaäp vieän.3. Baøn luaän ñöôïc caùch choïn & cho khaùng sinh thích hôïp, nguyeân nhaân ñieàu trò nhieãm truøng vuønghaøm maët thaát baïi.4. Neâu nguyeân taéc keát hôïp khaùng sinh & khaùng sinh döï phoøng.A. ÑÒNH NGHÓA KHANG SINHKHAÙÙ NGKhaùng sinh laø nhöõng hôïp chaát coù nguoàn goác sinh hoïc, toång hôïp hay baùn toång hôïp, coù taùc duïng ñaëchieäu ôû moät giai ñoaïn phaùt trieån naøo ñoù cuûa vi sinh vaät (naám hay vi khuaån).B. LÖÔC SÖÛ CUA KHANG SINHLÖÔÏÏC SÖÛ CUÛÛA KHAÙÙNGNgöôøi coå ñaõ bieát duøng nhieàu chaát ñeå ñieàu trò nhöõng beänh coù nguoàn goác vieâm nhieãm. Khoaûng 3500naêm (Tr.c.n), caùc Bs ngöôøi Sumerian ñaõ cho beänh nhaân aên chaùo da raén & mai ruøa ñeå chöõa beänh. NgöôøiBabylone ñaõ duøng maät eách cuøng söõa töôi ñeå nhoû maét. Ngöôøi Hy laïp & ngöôøi Trung Quoác cuõng ñaõ duøngnhieàu loaïi caây coû ñeå chöõa beänh.Khoaûng 1495, ngöôøi chaâu Aâu ñaõ bieát duøng thuyû ngaân ñeå chöõa beänh giang mai. Cuøng thôøi gian treân,thoå daân Myõ ñaõ bieát nhai voõ caây cinchona ñeå trò beänh soát reùt. Ñeán khoaûng naêm 1630, ngöôøi chaâu Aâu ñaõchieát xuaát ñöôïc quinine töø voõ caây naøy.Vieäc tìm ra khaùng sinh baét ñaàu vaøo khoaûng cuoái theá kyû 19, cuøng vôùi söï phaùt trieãn cuûa nhöõng hoïcthuyeát veà nguyeân nhaân gaây beänh, maø ngöôøi ta nghó raèng beänh taät coù lieân quan ñeán nhöõng vi sinh vaät.Töø ñoù caùc nhaø khoa hoïc baét ñaàu tìm kieám giaûi phaùp hieäu quaû ñeå dieät tröø nguyeân nhaân gaây beänh.Nhöng ñöông thôøi, caùc nhaø khoa hoïc gaëp nhieàu khoù khaên vì chöa tìm ñöôïc chaát coù khaû naêng dieät khuaånnhöng laïi voâ haïi cho cô theå ngöôøi.Nhöõng nghi vaán ñaàu tieân veà caùc vi khuaån voâ haïi coù khaû naêng dieät caùc vk gaây beänh hay khoâng.Louis Pasteur (1877), Emmerich (1887) ñaõ phaùt hieän khaû naêng döï phoøng ñöôïc moät soá beänh khi tieâmvaøo cô theå nhöõng vk ñaëc hieäu gaây beänh ñaõ maát hieäu löïc.Freudenreich (1888) ñaõ nhaän thaáy chaát chieát xuaát töø vk Bacillus pyocyaneus coù khaû naêng dieätnhieàu loaïi vk. Tuy nhieân, chaát naøy coù ñoäc tính cao vaø khoâng theå söû duïng treân laâm saøng. ErnestDuchesne, moät sv ngöôøi Phaùp, vaøo naêm 1896, ñaõ tìm ra tính chaát khaùng khuaån cuûa naám penicillium,nhöng ñaõ thaát baïi khi coá tìm hôïp chaát coù lieân heä ñeán tính khaùng khuaån naøy.Alexander Fleming, ñaàu thaäp nieân 1920, ñaõ nhaän thaáy khaû naêng khaùng khuaån cuûa moät soá chaát tieátcuûa cô theå nhö nöôùc maét, nöôùc boït… coù khaû naêng ly giaûi vk. Ñeán naêm 1928, oâng ñaõ tìm ra penicilline,moät chaát ñöôïc chieát xuaát töø naám penicillium coù khaû naêng khaùng khuaån, ñaëc bieät höõu hieäu ñoái vôùinhöõng beänh nhieãm truøng da. Nhöng oâng ñaõ beá taéc vì khoâng theå tinh loïc ñöôïcpenicilline ñuû ñeå ñieàu trò cho moät beänh nhaân. Howard Florey, Ernst Chain &Norman Heatley (1939), nhaø khoa hoïc ngöôøi Anh, ñaõ coá gaéng tieán haønh chieátxuaát penicilline moät caùch ñaïi traø, nhöng khoâng thaønh vì ñeä nhò theá chieán noåra. Ñeán ñaàu thaäp nieân 1940, taïi Myõ, döï aùn chieát xuaát penicilline ñaïi traø ñöôïcthöïc hieän taïi beänh vieän ña khoa Massachusetts. Ñeán 1946, penicilline ñöôïc söûduïng phoå bieán treân laâm saøng.Cuøng vôùi vieäc tìm ra Penicilline, nhieàu khaùng sinh khaùc cuõng ñöôïc phaùthieän & toång hôïp nhö: Sulfonamides (1932) taïi Ñöùc, Streptomycin (1943) taïiMyõ, Cephalosporine (1945) taïi YÙ, Chloramphenicol (1947) taïi Myõ, Neomycin(1949) taïi Myõ, Oxytetracylline (1950) taïi Myõ, Kanamycin (1957) taïi Nhaät…Song song ñoù, caùc beänh lyù vieâm nhieãm vuøng haøm maët ñaõ & ñang ñöôïc kieåm soaùt toát nhôø khaùngsinh.C. CÔ CHEÁ TAC ÑONG CUA KHANG SINHCHEÁ TAÙÙ C ÑOÄÄ NG CUÛÛ A KHAÙÙ NGa. Öc cheá söï tong hôp peptidoglycan cua thanh vi khuanÖÙÙ c cheá söï toåå ng hôïï pcuûû a thaøø nhkhuaåå nVi khuaån coù caáu taïo khoâng gioáng nhö nhöõng teá baøo cuûa caùc ñoäng vaätkhaùc, noù coù moät vaùch daày, cöùng bao quanh, nhaèm baûo veä vi khuaån choâùng laïicaùc taùc nhaân baát lôïi beân ngoaøi, ñaëc bieät laø aùp löïc thaåm thaáu. Trong ñoù thaønhphaàn quan troïng laø lôùp Peptidoglycan. Lôùp naøy ñöôïc caáu taïo töø caùc phaân töû+protein vaø caùc glycoside, noái keát laïi vôùi nhau. Vi khuaån Gram coù vaùch teá baøo-daày, trong khi vi khuaàn Gram coù vaùch teá baøo moõng hôn.Thuoác khaùng sinh phaù huyû hay taùc ñoäng leânquaù trình thaønh laäp vaùch teá baøo, taïo neân vaùch teá baøo+baát thöôøng. Ôû vi khuaån Gram , döôùi aùp löïc thaåm thaáuVaùch teá baøo Gr-bieán thaønh daïng k ...