Khảo sát đặc điểm Z score trong đo mật độ xương bằng phương pháp dexa ở bệnh nhân nữ viêm khớp dạng thấp

Bài viết nghiên cứu khảo sát đặc điểm chỉ số Z score của mật độ xương ở bệnh nhân nữ viêm khớp dạng thấp được điều trị tại khoa Cơ xương khớp Bệnh viện Bạch Mai.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khảo sát đặc điểm Z score trong đo mật độ xương bằng phương pháp dexa ở bệnh nhân nữ viêm khớp dạng thấpTẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌCKHẢO SÁT ĐẶC ĐIỂM Z SCORETRONG ĐO MẬT ĐỘ XƯƠNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP DEXAỞ BỆNH NHÂN NỮ VIÊM KHỚP DẠNG THẤPPhạm Thu Hằng1, Nguyễn Thị Ngọc Lan21Bệnh viện Đại Học Y Hà Nội; 2Trường Đại Học Y Hà NộiChỉ số Z score của mật độ xương đã được nghiên cứu từ những năm 2000 trong vai trò dự báo nguyênnhân loãng xương thứ phát, trong đó có viêm khớp dạng thấp. Nghiên cứu nhằm khảo sát đặc điểm chỉ số Zscore của mật độ xương ở bệnh nhân nữ viêm khớp dạng thấp được điều trị tại khoa Cơ Xương Khớp Bệnhviện Bạch Mai. Nghiên cứu mô tả cắt ngang, tiến cứu, có đối chứng trên 121 bệnh nhân được chẩn đoánviêm khớp dạng thấp (theo ACR 1987 hoăc ACR/EURLA 2010) và 110 đối tượng chứng cùng tuổi, cùng giới,cùng thời gian mãn kinh được đo mật độ xương bằng phương pháp DEXA, máy Hologic tại Bệnh viện BạchMai (1/2013 - 9/2014). Kết quả cho thấy chỉ số Z score trung bình của nhóm viêm khớp dạng thấp tại cộtsống thắt lưng và cổ xương đùi tương ứng là -1,72 ± 0,97 và -1,22 ± 0,99 thấp hơn nhóm chứng vớip < 0,01. Phân tích nguy cơ gặp đối tượng viêm khớp dạng thấp ở các giá trị cut – off Z score -1,5 có OR là3,1. Phân tích theo mô hình hồi quy đa biến thấy các yếu tố liên quan đến chỉ số Z score ở bệnh nhân nữviêm khớp dạng thấp bao gồm: BMI, thời gian bị bệnh, giai đoạn Stein Broker và tiền sử điều trị Glucocorticoid. Chỉ số Z score thấp < 1,5 độ lệch chuẩn ở bệnh nhân nữ viêm khớp dạng thấp gợi ý tình trạng mấtxương nhanh ở nhóm đối tượng này.Từ khóa: chỉ số Z score, mật độ xương, Viêm khớp dạng thấpI. ĐẶT VẤN ĐỀHiện nay việc chẩn đoán loãng xươngtrong thực hành lâm sàng không quá khókhăn, tuy nhiên việc chẩn đoán nguyên nhânloãng xương, đặc biệt trong các trường hợploãng xương thứ phát thì phức tạp và tốnkém. Việc tìm ra một chỉ số xét nghiệm có giátrị báo động tình trạng mất xương nhanh bấtthường cần khảo sát nguyên nhân nhằmquyết định điều trị rất hữu ích trong thực hànhlâm sàng. Từ những năm 2000, Z score đãđược quan tâm nghiên cứu với vai trò nhưmột yếu tố dự báo tình trạng mất xươngnhanh cần tìm nguyên nhân thứ phát.Z score là độ lệch chuẩn giữa mật độxương hiện tại của đối tượng với mật độxương trung bình của quần thể cùng tuổi cùnggiới [1; 2]. Z score được định nghĩa như sau:Z score =BMD - AMMSDTrong đó BMD (bone mineral density) làmật độ xương hiện tại của một đối tượng,AMM (age matched normal mean) là mật độxương trung bình của quần thể cùng tuổi cùnggiới, SD (standard deviations) là độ lệchchuẩn của mật độ xương trong quần thể. TuyZ score không được sử dụng để chẩn đoánĐịa chỉ liên hệ: Phạm Thu Hằng, Bệnh viện Đại học YHà NộiEmail: phamhang14@gmail.comNgày nhận: 8/8/2015Ngày được chấp thuận: 10/9/2015TCNCYH 97 (5) - 2015loãng xương, nhưng khi Z score ≤ -1,0 đượccoi là có giảm mật độ xương. Z score càngthấp nói lên đối tượng có chu chuyển xươngnhanh, có thể tiềm ẩn yếu tố nào đó gây mấtxương nhanh hơn những đối tượng cùng tuổi83TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌCcùng giới trong quần thể. Đã có nhiều nghiênđối tượng đều được thăm khám lâm sàng,cứu khẳng định khi chỉ số Z score giảm, đồngthời có sự gia tăng các marker chu chuyểnthực hiện các xét nghiệm nhằm loại trừ cácnguyên nhân loãng xương thứ phát khácxương, đặc biệt là marker hủy xương ở mộtsố đối tượng như bệnh nhân xơ gan, viêmngoài viêm khớp dạng thấp, được đo mật độxương bằng máy DEXA – Hologic tại bệnhgan virus... [3; 4]. Những năm gần đây Z scoređã được nghiên cứu như một yếu tố có vai tròviện Bạch Mai. Cỡ mẫu được ước tính dựatheo công thức ước tính cỡ mẫu cho nghiêndự báo có nguyên nhân gây mất xương thứcứu có sử dụng phương pháp hồi quy đa biến:phát [5; 6].Các nguyên nhân gây loãng xương thứn ≥ 104 + m, trong đó m là số yếu tố nguy cơđộc lập trong nghiên cứu. Cỡ mẫu tối thiểu làphát rất đa dạng, trong đó viêm khớp dạngthấp là một nguyên nhân loãng xương thứ110 đối tượng cho mỗi nhóm.phát khá phổ biến. Tình trạng viêm khớp mạntính kéo dài với vai trò của các yếu tố gâyviêm như TNF – α và IL – 1,6, kèm theo tìnhtrạng giảm vận động của bệnh nhân do đau,thêm vào đó là tiền sử điều trị glucocorticoidtrong điều trị bệnh đã dẫn đến tình trạng mấtxương ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp [7;8; 9]. Mục tiêu nghiên cứu: khảo sát đặc điểmchỉ số Z score của mật độ xương ở bệnh nhânnữ viêm khớp dạng thấp được điều trị tại khoaCơ xương khớp Bệnh viện Bạch Mai.II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP1. Đối tượng3. Xử lý số liệuDữ liệu được thu thập theo mẫu bệnh ánnghiên cứu thống nhất. Phân tích và xử lý sốliệu bằng phần mềm SPSS 18.0.Sử dụng các thuật toán thống kê y học baogồm: so sánh hai trung bình, so sánh hai tỷ lệ,tính chỉ số OR, tìm mối tương quan bằngphương pháp hồi quy đa biến.4. Đạo đức nghiên cứu: Tất cả đối tượngtham gia nghiên cứu một cách tự nguyện vàđược giữ kín thông tin cá nhân.III. K ...