Kiến thức lớp 12 Nghị luận xã hội-phần137

Bình giảng cũng là một kiểu bài phân tích văn học nhưng là kiểu bài phân tích đặc biệt. Người viết cảm thụ văn chương riêng của mình, vừa phân tích giảng giải, vừa bình cái hay, cái đẹp của thơ văn để cho người đọc cùng tán thưởng về tư tưởng và nghệ thuật của một đoạn văn, đoạn thơ hay một tác phẩm trọn vẹn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kiến thức lớp 12 Nghị luận xã hội-phần137Kiến thức lớp 12Nghị luận xã hội-phần137Thao tác & lí luận phương thức hành văn.I. Bình Giảng Văn học1. Khái niệmBình giảng cũng là một kiểu bài phân tích văn học nhưng là kiểubài phân tích đặc biệt. Người viết cảm thụ văn chương riêng củamình, vừa phân tích giảng giải, vừa bình cái hay, cái đẹp của thơvăn để cho người đọc cùng tán thưởng về tư tưởng và nghệthuật của một đoạn văn, đoạn thơ hay một tác phẩm trọn vẹn.Trong nhà trường, những đề văn bình giảng thường chỉ hướngvề một đoạn thơ hay, một đoạn văn hay, một bài thơ ngắn đặcsắc. Thơ văn không hay, hoặc ít có giá trị tư tưởng nghệ thuật thìkhông thể bình giảng được.2. Phân biệt giữa phân tích văn học và bình giảng- Phân tích tác phẩm văn học là từ sự phân tích đặc điểm tiêubiểu về nội dung và nghệ thuật để làm sáng tỏ giá trị của tácphẩm, hoặc làm sáng tỏ một vấn đề, một khía cạnh của tácphẩm.* Ví dụ:+ Phân tích bài thơ “Tây Tiến” của Quang Dũng mục đích đi tới làlàm sáng tỏ và đánh giá – giá trị của tác phẩm.+ Phân tích vẻ đẹp lãng mạn của truyện “Mảnh trăng cuối rừng”của Nguyễn Minh Châu – cái đích của bài văn là làm sáng tỏ mộtkhía cạnh của tác phẩm.+ Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mỵ để cho thấy giátrị nhân đạo của truyện “Vợ chồng A Phủ” – cái đích đi tới là làmsáng tỏ một vấn đề của tác phẩm.- Bình giảng là từ việc giảng và bình các chi tiết ngôn ngữ nghệthuật, tư tưởng tình cảm chứa trong tác phẩm hay một phần củatác phẩm, làm rõ cái hay, cái đẹp của văn chương.- Phân tích văn học và bình giảng đều phải sử dụng các thao tácsau: phân tích, giảng giải – trích dẫn, so sánh đối chiếu, liêntưởng mở rộng, bình, đánh giá. Tuy nhiên mức độ, sắc thái cóchỗ hơi khác nhau.+ Bình giảng: yếu tố bình phải sắc, đậm hơn.+ Bình giảng: đòi hỏi người viết phải phân tích, giảng giải kỹ hơn,sâu hơn các chi tiết. Có những đề văn chỉ có hai câu thơ, nênngười viết phải biết sử dụng các thao tác trên tinh thần “chẻ sợitóc làm tư” mới có thể làm nên một bài văn 4,5 trang.* Ví dụ:Bình giảng hai câu thơ sau:“Ôi những cánh đồng quê chảy máu,Dây thép gai đâm nát trời chiều”.(“Đất nước” - Nguyễn Đình Đinh Thi)(Đề thi vào trường Đại học Luật năm 1997)Để viết hay đề văn bình giảng này trong một thời gian nhất địnhkhoảng 100-120 phút trong phòng thi căng thằng, hồi hộp đâudễ?+ Nói chung giọng văn, chất văn của hai kiểu bài phân tích vănhọc vàgiảng phải lưu loát, uyển chuyển, mượt mà, giàu cảm xúc. Vốn dĩcâu thơ, câu văn trong đề bài bình giảng đưa ra đã hay, rất hay,rất đẹp, do đó người viết cũng phải diễn đạt bằng những lời văn,câu văn giàu hình ảnh, biểu cảm mới tương xứng.Các tiêu chí trên đây chỉ là sự khu biệt tương đối. Các bài vănmẫu hiện nay, xét cho cùng, các bài bình giảng cũng không khácgì bài phân tích; đặc biệt chất văn, giọng văn chưa được “bay”thậm chí yếu tố bình (khen, chê) chưa có, chưa rõ.Theo ý chúng tôi, dối với những bài ca dao ngắn, bài tứ tuyệthoặc bát cú Đường luật thì phân tích hay bình giảng đều có thểviết giống nhau, tương tự nhau.* Ví dụ:+ Bình giảng bài ca dao “Bài ca chàng thợ mộc”+ Bình giảng bài thơ “Mộ” (Chiều tối) của Hồ Chí Minh.+ Phân tích bài thơ “Canh cá tràu” của Chế Lan Viên.3. Phương pháp làm bài cụ thể:- Cắt ngang để bình giảng từng chi tiết, từng bộ phận, từng phầnmột.- Giảng trước, bình sau ở mỗi chi tiết, bộ phận, từng phần.- Phải bám vào ngôn ngữ, hình ảnh… để giảng. Và trên cơ sở đóđể bình.- Cần có kiến thức lý luận văn học và thuộc nhiều thơ văn để sosánh đối chiếu, liên tưởng mở rộng khi giảng và bình, không thểkhen, chê một cách vu vơ, tuỳ tiện.- Bố cục dàn ý một bài bình giảng cũng giống như bài phân tíchvăn học.Minh họa về bình giảnga/ “… Chúng ta đã nói đến sự tương xứng thắt chặt lại, là đối;nhưng phải nghĩ đến sự tương xứng mở rộng ra, nó là cái lẽ lớnchi phối cả thơ và các nghệ thuật khác.Chính Phạm Thái đã có một câu thơ rất hay, khi nhìn phong cảnhđất Kim Sơn:“Mành rủ liễu, tán dương tùng,Trúc khua vách đá, lan ***g áo tiên”.Câu lục bát chia làm 4 đoạn, mỗi đoạn đều là một động tác, vớimột động từ trong lúc liễu rủ mành của nó xuống, thì tùng dươngtán của nó lên, trong khi đó thì âm nhạc là: trúc khẽ chạm vàovách đá, khua, và các hoa lan trăm đoá nở ra, như đang ***g áoliên vào mình; đây không những là “trong thơ có tranh”, mà còncó cả vũ khúc, một điệu múa; tất cả là một sự tương xứng rấtđẹp”.Xuân Diệu (“Sự tương xứng trong ngôn từ thơ”)b/ Phong cách dân tộc ở Tố Hữu thể hiện ở chỗ thơ anh giàuchất nhạc, anh nắm rất vững cái âm điệu, vần điệu của dân tộc.Tố Hữu không những suy nghĩ qua âm nhạc, trong âm nhạc, màanh còn suy nghĩ bằng âm nhạc nữa:“Ai về Hưng HóaAi xuống Khu BaAi vào Khu BốnĐường ta đó, tự do cuồn cuộnBốt đồn Tây đ ...