Kiến thức lớp 12 Ông già và biển cả - Ernest Hemingway –phần5

"Ông già và biển cả" - Ernest Hemingway –phần5Về nguyên lý “tảng băng trôi” của Ernest Hemingway Những phát biểu dưới nhiều hình thức khác nhau của Ernest Hemingway về sáng tác đã thực sự được các nhà phê bình nghiên cứu về sáng tác của chính tác giả, Harry Levin, Joseph Warren Beach rồi Frederic I Carpenter (1) tìm cách lý giải chiều thứ ba, thứ tư, thứ năm trong cấu trúc văn xuôi đa chiều của E.Hemingway là xuất phát từ chính ý kiến của tác giả về thứ “văn xuôi khó hơn rất nhiều so với thơ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kiến thức lớp 12 "Ông già và biển cả" - Ernest Hemingway –phần5Kiến thức lớp 12Ông già và biển cả - ErnestHemingway –phần5Về nguyên lý “tảng băng trôi” của Ernest Hemingway Những phát biểu dưới nhiều hình thức khác nhau củaErnest Hemingway về sáng tác đã thực sự được các nhàphê bình nghiên cứu về sáng tác của chính tác giả, Harry Levin, Joseph Warren Beach rồi Frederic I Carpenter (1) tìm cách lý giải chiều thứ ba, thứ tư, thứ năm trong cấu trúc văn xuôi đa chiều của E.Hemingway là xuất phát từ chính ý kiến của tác giả về thứ “văn xuôi khó hơn rất nhiều so với thơ ca và chưa từng được viết ra nhưng có thể được viết ra và chẳng cần đến xảo thuật cùng sự đánh tráo nào cả” trong những ngọn đồi xanh châu Phi(Green Hills of Afica, 1935), và trong chính tác phẩm này cũng như trong các bài phỏng vấn, truyện ngắn, tiểuthuyết, cách E.Hemingway hay nhân vật của ông đánh giáthứ văn chương hùng biện hoặc nêu ý kiến về câu chữ… đã giúp cho các nhà phê bình, nghiên cứu định hướngtrong quá trình nghiên cứu về phong cách E.Hemingway (2).Những cách làm như thế là hoàn toàn sáng rõ về phương diện thao tác và phương pháp trong chừng mực nhànghiên cứu tránh cắt xén và coi các phát biểu của tác giả chỉ đơn thuần là cái cớ mà những phát biểu là tuỳ thuộc cách biện giải của nhà nghiên cứu, mặc dù những phát biểu của nhà văn đôi khi không thể thâu tóm hết những vấn đề sáng tác của chính bản thân. Đó là chưa kể, đôikhi, cách nói của E.Hemingway lại mang tính đa nghĩa bấtngờ, ví dụ một đoạn trong những ngọn đồi xanh châu Phi:“Hãy cho biết cái gì, những thứ thực tế và cụ thể ấy, gây hại cho nhà văn ?”Tôi mệt mỏi về cuộc trao đổi đã ra chiều phỏng vấn. Thếnên tôi đẩy nó thành cuộc phỏng vấn cho xong chuyện vàxin chào. Cần thiết phải đẩy một ngàn chuyện bất khả trivào một câu trong lúc này, ngay trước bữa ăn trưa, là rất sinh tử:“Chính trị, phụ nữ rượu chè, tiền bạc, tham vọng, và thiếu chính trị, phụ nữ, rượu chè, tiền bạc và tham vọng”. Tôi nói một cách sâu sắc. Và sau khi đã đi trọn một đời văn, đã đạt đến đỉnh caovinh quang của nghiệp văn, Hemingway nhìn lại sáng tác của mình mà đánh giá. Chính bấy giờ, trong bài phỏngvấn do Geoge Plimpton (3) ghi. Hemingway đã nói về hìnhảnh “tảng băng trôi” một phần nổi bảy phần chìm như thứ nguyên lý (principle) sáng tác của ông, và từ đấy, “tảng băng trôi” trở đi trở lại trong nhiều bài viết về E.Hemingway, đặc biệt ở Việt Nam.Chúng ta tiếp cận ý kiến này của E.Hemingway khi nghiêncứu về sáng tác của ông, theo chúng tôi, ít nhất xuất pháttừ hai lẽ. Thứ nhất, những phát biểu của E.Hemingway vềsáng tác và về sáng tác của chính mình sáng rõ một cáchhàm ẩn vì thế đặc biệt cuốn hút các nhà nghiên cứu; hơn nữa vấn đề nguyên lý “tảng băng trôi” về thời điểm xuất hiện và về nội hàm của nó như mang ý nghĩa tổng kết sáng tác của nhà văn về phương diện lý luận. Thứ hai,điều này thực sự thú vị vì liên quan đến tiềm thức phương Đông về văn chương, là nguyên lý “tảng băng trôi” của E.Hemingway bất ngờ giống đến độ như trùng khít vớiquan niệm của chúng ta về văn chương (cổ), đặc biệt, về thơ, và chúng ta thường dành cho thơ: ý tại ngôn ngoại, điểm –diện, nhất điểm –vạn điểm, một góc – ba góc, quí hồ tinh bất quí hồ đa… Chính điểm thứ hai này dễ khiến chúng ta tiếp nhận nguyên lý “tảng băng trôi” củaE.Hemingway một cách đơn giản. Chúng ta dễ dàng đẩythao tác chọn lựa, thồi ảo trong quan niệm phương Đông (về thơ) vào thao tác loại bỏ (omit, eliminate) trong quanniệm của E.Hemingway về văn xuôi (prose) của ông. Từđó các nhà nghiên cứu đi tìm những biểu hiện của nguyên lý này ở nhiều phương diện khác nhau: ngôn ngữ và giọng điệu của tác phẩm, vấn đề xây dựng hình tượng nhân vật… và coi những biểu hiện này chủ yếu thuộc phương diện hình thức nghệ thuật, thậm chí có lúc coinguyên lý “tảng băng trôi” là một phương diện trong nhiều phương diện khác nhau của nghệ thuật văn xuôiE.Hemingway như “miêu tả tâm lý”, “bút phán đối thoại vàđộc thoại”… Những khám phá như vậy, ví dụ vấn đề liênvăn bản, giọng điệu mỉa mai và tượng trưng, hiện tượnglặp từ hay hình ảnh, ngôn ngữ đối thoại giản dị, rời rạc…, là hoàn toàn xác đáng nhưng chỉ mới dừng lại ở cấp độhình thức biểu hiện, “phương pháp viết” hay “quan niệm về sáng tạo nghệ thuật và biểu hiện”. Chúng tôi quan tâm đến nguyên lý “tảng băng trôi” của E.Hemingway theo hướng khác như một đặc điểm thi pháp có tính hệ thống, quan niệm trong sáng tác củaE.Hemingway chuyển tải quan niệm của nhà văn về con người và thế giới. Điều khá hiểm hóc và tạo nhiều hiểu lầm lại xuất phát từ chính hình ảnh quá sáng rõ của bảy phần chìm và một phần nổi của “tảng băng trôi” và do đó dễ đẩy chúng tađến khái niệm mạch ngầm văn bả ...