Làm thế nào để tạo ra cộng hưởng từ hoạt động sáp nhập và mua lại các ngân hàng thương mại Việt Nam

Tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thương mại là trọng tâm của tái cơ cấu kinh tế; trong đó công cụ M&A là phương thức chủ yếu để thực hiện tái cơ cấu với mục tiêu tạo ra ngân hàng mới tốt hơn. Với cách tiếp cận này bài viết bao gồm các nội dung chính: Cộng hưởng thông qua M&A là gì? Thực trạng hệ thống ngân hàng thương mại Việt nam hiện nay? Và Làm thế nào để tạo ra cộng hưởng từ M&A các ngân hàng thương mại.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Làm thế nào để tạo ra cộng hưởng từ hoạt động sáp nhập và mua lại các ngân hàng thương mại Việt Nam TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG LÀM THẾ NÀO ĐỂ TẠO RA CỘNG HƢỞNG TỪ HOẠT ĐỘNG SÁP NHẬP VÀ MUA LẠI CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT NAM? NCS.ThS. Trần Đình Uyên Khoa Đào Tạo Quốc Tế, Đại Học Duy Tân International School, Duy Tan University NCS.ThS. Nguyễn Ngọc Anh Khoa Tài chính – Ngân hàng, Đại học Kinh tế Đà Nẵng TÓM TẮT Tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thương mại là trọng tâm của tái cơ cấu kinh tế; trong đó công cụ M&A là phương thức chủ yếu để thực hiện tái cơ cấu với mục tiêu tạo ra ngân hàng mới tốt hơn. Với cách tiếp cận này bài viết bao gồm các nội dung chính: Cộng hưởng thông qua M&A là gì? Thực trạng hệ thống ngân hàng thương mại Việt nam hiện nay? Và Làm thế nào để tạo ra cộng hưởng từ M&A các ngân hàng thương mại Từ khóa: cộng hưởng, mua bán và sáp nhập, ngân hàng thương mại 1. Cộng hƣởng từ M&A là gì? Hiện nay M&A được gọi phổ biến là “sáp nhập (Mergers) và mua lại (Acquisitions)” (có người còn gọi đó là “hợp nhất và thâu tóm”). Sáp nhập là hình thức trong đó hai hay nhiều ngân hàng kết hợp lại thành một và cho ra đời một pháp nhân mới, một ngân hàng mới thay vì hoạt động và sở hữu riêng lẻ. Mua lại được hiểu là việc một ngân hàng mua lại hoặc thôn tính một ngân hàng khác và không tạo ra một pháp nhân mới. Theo Ðiều 17 Luật Cạnh tranh ngày 3 tháng 12 năm 2004 của Việt Nam: “Sáp nhập doanh nghiệp là việc một hoặc một số doanh nghiệp chuyển toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp của mình sang một doanh nghiệp khác, đồng thời chấm dứt sự tồn tại của doanh nghiệp bị sáp nhập. Mua lại doanh nghiệp là việc một doanh nghiệp mua toàn bộ hoặc một phần tài sản của doanh nghiệp khác đủ để kiểm soát, chi phối toàn bộ hoặc một ngành nghề của doanh nghiệp bị mua lại”. Tuy có khác nhau, nhưng điểm chung của cả sáp nhập và mua lại là tạo ra sự cộng hưởng, tạo ra giá trị lớn hơn nhiều so với giá trị của từng bên riêng lẻ (synergy). Đó chính là dấu hiệu cuối cùng của sự thành công hay thất bại của một thương vụ M&A. Thuật ngữ “cộng hưởng” (synergy), có nghĩa là “làm việc cùng nhau” có nguồn gốc từ từ Hy Lạp “sunergos”. Cộng hưởng được hiểu là hiệu ứng kết hợp được tạo ra bởi hai hay nhiều phần, yếu tố, hay cá nhân. Trong lĩnh vực M&A, cộng hưởng được Sirower định nghĩa là “sự tăng lên khả năng cạnh tranh và dẫn đến dòng tiền (cash flows) vượt quá những gì hai doanh nghiệp tạo ra một cách độc lập”. Sau đó, định nghĩa về cộng hưởng cũng được bổ sung – cộng hưởng là một dạng quy trình tạo giá trị chung mà qua đó lợi thế cạnh tranh được tăng lên - “Cộng hưởng xảy ra khi năng lực được chuyển giao giữa các doanh nghiệp M&A cải thiện vị trí cạnh tranh của doanh nghiệp hợp nhất và sau đó là kết quả hoạt động của doanh nghiệp hợp nhất đó”. Giống như tăng trưởng và đa dạng hóa, cộng hưởng là một trong các động cơ chính yếu của M&A. Các nhà quản lý thường đánh giá thương vụ M&A qua việc dự đoán giá trị cộng hưởng sẽ đạt được để biện minh cho giá mua phải trả cho doanh nghiệp mục tiêu trong từng thương vụ cụ thể. Các nguồn tiềm năng tạo ra giá trị tăng thêm có thể chia thành 4 loại cơ bản sau: sự gia tăng thu nhập, việc giảm các chi phí, các khoản thuế thấp hơn và chi phí vốn cũng thấp hơn. 462 HỘI THẢO NGÂN HÀNG VIỆT NAM: BỐI CẢNH VÀ TRIỂN VỌNG 1. Sự gia tăng thu nhập (Revenue Enhancement): các khoản thu nhập gia tăng này có thể nhờ lợi ích marketing, các lợi ích chiến lược và sức mạnh thị trường. 2. Sự cắt giảm chi phí (Cost reduction): ngân hàng sáp nhập có thể có được các khoản chi phí thấp hơn, hoạt động có hiệu quả hơn 2 ngân hàng riêng lẻ nhờ vào hiệu quả kinh tế về quy mô (Economies of scale), hiệu quả kinh tế của kết hợp theo chiều dọc (Economies of Vertical Integration), nguồn lực bổ sung (Complementary Resources), loại bỏ sự quản lý không hiệu quả (Elimination of Inefficent Management). 3. Lợi ích thuế (Tax gain): lợi ích thuế tiềm năng của M&A có thể do việc sử dụng những tổn thất thuế (tax losses) từ những khoản lỗ của hoạt động kinh doanh ròng (ngân hàng sáp nhập sẽ trả ít thuế hơn 2 ngân hàng riêng lẻ), việc sử dụng năng lực vay nợ chưa được sử dụng (khả năng tăng tỷ số Nợ/Vốn chủ sở hữu sau khi M&A, tạo nên lợi ích thuế tăng thêm và giá trị tăng thêm). 4. Chi phí vốn (The cost of Capital): có thể giảm đi khi hai ngân hàng sáp nhập vì chi phí của việc phát hành (nợ và vốn chủ sở hữu) sẽ thấp hơn nhiều khi phát hành số lượng lớn hơn so với phát hành số lượng ít. Việc suy tính cộng hưởng trên tất cả những khía cạnh này giúp doanh nghiệp đi mua ước tính giá trị sẽ thu được từ một thương vụ M&A cụ thể. 2. Thực trạng hệ thống ngân hàng thƣơng mại Việt Nam hiện nay 2.1. Qui mô vốn nhỏ so với các nước trong khu vực Theo đánh giá của World Bank, Việt Nam hiện có quá nhiều ngân hàng có qui mô nhỏ. Việc nâng cấp một loạt NHTM cổ phần nông thôn lên NHTM cổ phần đô thị từ năm 2005 đến nay đã tạo ra rủi ro lớn cho hệ thống. Tăng trưởng tín dụng nóng, áp lực cạnh tranh và năng lực quản trị hạn chế dẫn đến hiện tượng cạnh tranh không lành mạnh, chạy đua, vượt trần lãi suất huy động, vi phạm trần tín dụng, tăng lãi suất tái cấp vốn trong thời gian qua của hệ thống ngân hàng. Mặc dù tổng tài sản tăng trưởng nhanh, nhưng qui mô của các ngân hàng Việt Nam vẫn nhỏ hơn nhiều so với các nước trong khu vực. Nguồn: Bloomberg, VCBS Hình 1: Qui mô ngành ngân hàng của Việt Nam so với một số quốc gia 2.2. Đông nhưng không khỏe Tính đến thời điểm hiện nay, thị trường tài chính Việt Nam có 99 ngân hàng đang hoạt động, gồm 5 NHTM Nhà nước, 35 NHTM ...