Luận văn: Biên soạn và sưu tầm một số bài tập định tính phần 'cơ học' vật lý lớp 10

Vật lý là môn khoa học thực nghiệm, mô tả thế giới khách quan. Trong quá trình dạy học vật lý giáo viên phải dùng hệ thông bài tập để học sinh tiếp cận và vận dụng những kiến thức định luật vào giải thích hiện tượng trong đời sống. Bài tập vật lý có vai trò đặc biệt quan trọng trong quá trình nhận thức của người học phát triển năng lực tư duy của người học, giúp người học ôn tập đào sâu, mở rộng kiến thức. rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo… Bài tập vật lý có nhiều dạng trong đó dạng bài...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận văn: Biên soạn và sưu tầm một số bài tập định tính phần “cơ học” vật lý lớp 10 “Biên soạn và sưu tầm một số bài tập định tính phần “cơ học” vật lý lớp 10 Chương trình chuẩn Phần một : NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG I. Lý do chọn đề tài Vật lý là môn khoa học thực nghiệm, mô tả thế giới khách quan. Trong quá trình dạy học vật lý giáo viên phải dùng hệ thông bài tập để học sinh tiếp cận và vận dụng những kiến thức định luật vào giải thích hiện tượng trong đời sống. Bài tập vật lý có vai trò đặc biệt quan trọng trong quá trình nhận thức của người học phát triển năng lực tư duy của người học, giúp người học ôn tập đào sâu, mở rộng kiến thức. rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo… Bài tập vật lý có nhiều dạng trong đó dạng bài tập mà giúp cho người học dễ dàng nắm vững lý thuyết , định luật, định lý… và liên hệ với thực tiễn nhiều nhất đó là bài tập định tính. Bài tập định tính là loại bài tập được đưa ra với nhiều tên gọi khác nhau : “câu hỏi thực hành, câu hỏi để lĩnh hội, bài tập logic, bài tập miệng, câu hỏi định tính, câu hỏi kiểm tra,…”. Đặc điểm của bài tập đ ịnh tính là nhấn mạnh về mặt định tính của các hiện tượng đang khảo sát thông qua bài tập giúp cho học sinh rèn luyện khả năng tư duy logic, tiếp cận thực tiển, rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo, tạo điều kiện cho học sinh đào sâu và củng cố các kiến thức, phân tích hiện tượng, làm phát triển khả năng phán đoán, mơ ước sáng tạo, kỹ năng vận dụng những kiến thức lý thuyết để giải thích các hiện tượng trong tự nhiên, trong đời sống, trong kĩ thuật. Mở rộng tầm mắt kĩ thuật của học sinh. Bản chất vật lý của những hiện tượng quen thuộc tồn tại xung quanh con người sẽ được thể hiện trong những bài tập định tính. Phần cơ học là phần mở đầu của vật lý phổ thông nó nghiên cứu các dạng chuyển động cơ, các định luật cơ bản của chuyển động. Cơ học là môn học mở đầu quen thuộc, rất gần với thực tế nhưng không dễ dàng tiếp nhận và nghiên cứu đối với học sinh lớp 10. Chính vì vậy, Bài tập đ ịnh tính s ẽ mang lại hiệu quả cao trong quá trình lĩnh hội của học sinh trong phần học đầu tiên về vật lý. Tuy nhiên, bài tập định tính vẫn không được sử dụng rộng rãi trong quá trình dạy học vật lý ở phổng thông. Từ những điều phân tích trên và để năng cao hiệu quả dạy học ở phần này, kích thích hướng thú học tập của học sinh.. nhất thiết phải dùng bài tập định tính một cách khoa học vào dạy hoc nên tôi chọn đề tài : II. Mục đích nghiên cứu. Giúp giáo viên sử dụng, xây dựng lập luận để giải bài tập định một cách hợp lý, khoa học hơn trong quá trình dạy học. Từ bài tập định tính giúp rèn luyện kỹ năng vận dụng lý thuyết để giải thích các hiện tượng vật lí thường gặp trong tự nhiên và giải quyết các bài tập định tính nhằm đạt được mục tiêu dạy học trong phần Cơ học. 1 III. Đối tượng Phạm vi nghiên cứu Cơ sở lý thuyết bài tập định tính. Nội dung kiến thức cơ bản của các chương trong phần cơ học lớp 10 và Các hiện tượng vật lý liên quan. Phương pháp giải bài tập định tính. Cách sử dụng bài tập định tính có hiệu quả Do giới hạn của thời gian và vài nguyên nhân khách quan nên tôi chỉ nghiên cứu cơ sở lý thuyết và bài tập của các chương trong phần c ơ học vật lý 10. IV. Nhiệm vụ nghiên cứu Nội dung kiến thức cơ bản của từng bài trong phần cơ học vật lý 10. Nêu bài tập định tính với các dạng (giải thích hiện tượng và dự đoán hiện tượng) trong từng bài. Giải một số bài cơ bản theo phương pháp cụ thể. Tìm và đặt ra một số bài tập tham khảo. V. Giả thuyết khoa học Bài tập định tính phải được sử dụng giải đúng phương pháp mới phát huy được vai trò và hiệu quả của nó. Nếu đề tài thành công thì nó sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho các giáo viên và ngưới học môn vật lý. VI. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp đọc sách và tài liệu tham khảo. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia. Phương pháp toán học. VII. Đóng góp của khoa luận Thông qua đề tài giúp chúng ta có cái nhìn tổng quát hơn về môn cơ học, hiểu sâu hơn bản chất các hiện tượng vật lý từ đó dùng những bài tập định tính lý thú vào dạy học nhằm kích thích tinh thần học tập của học sinh đối với môn học, từ đó năng cao hiệu quả dạy học. Đề tài là tài liệu tham khảo lý thú cho giáo viên và học sinh trong phần cơ học. VIII. Dàn ý khóa luận. Phần một : NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG Lý do chọn đề tài I. Mục đích nghiên cứu. II. Đối tượng nghiên cứu III. Phạm vi nghiên cứu IV. 2 Nhiệm vụ nghiên cứu V. Giả thuyết khoa học VI. Phương pháp nghiên cứu VII. Thời gian nghiên cứu VIII. Đóng góp của khoa luận IX. Dàn ý khóa luận X. Phần hai: NỘI DUNG I. Cơ sở lý luận về bài tập định tính trong dạy học vật lý : 1. Khái niệm về bài tập định tính. 2. Vai trò và tác dụng của bài tập định tính 3. Các dạng bài tập định tính. 3.1 Giải thích hiện tượng 3.1 Dự đoán hiện tượng 4. Phương phap giai bai tâp đinh tinh ́ ̣̉̀ ̣ ́ 4.1 Phương phap Ơristic ́ 4.2 Phương phap đồ thị ́ 4.3 Phương phap thực nghiệm ́ 5.Các bước giải bài tập định tính 5.1. Tìm hiểu đầu bài, nắm vững giả thiết của bài tập 5.2. Phân tích hiện tượng 5.3 Xây dựng lập luận và suy luận kết quả 5.4 Kiểm tra kết quả tìm được (biện luận) 6.Kế luận chung II. Giải bài tập định tính phần cơ học trong chương trình lớp 10 (cơ bản) 1. Đăc điêm chung phần cơ học trong chương trình vât lý 10 ̣ ̉ ̣ 2. Hệ thống bài tập và phương pháp giải bài tập đị ...