Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Nghiên cứu tài nguyên cây thuốc được đồng bào dân tộc Mường sử dụng tại khu bảo tồn thiên nhiên Hang Kia – Pà Cò, tỉnh Hoà Bình

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn nhằm đánh giá mức độ đa dạng về thành phần các taxon, các bệnh chữa trị, các bộ phận sử dụng và dạng sống của những loài thực vật được đồng bào dân tộc Mường ở khu bảo tồn thiên nhiên Hang Kia – Pà Cò, tỉnh Hoà Bình sử dụng làm thuốc. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Nghiên cứu tài nguyên cây thuốc được đồng bào dân tộc Mường sử dụng tại khu bảo tồn thiên nhiên Hang Kia – Pà Cò, tỉnh Hoà BìnhBỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP HÀ NỘI --------------- ĐỖ SĨ HIẾNNGHIÊN CỨU TÀI NGUYÊN CÂY THUỐC ĐƯỢC ĐỒNG BÀO DÂNTỘC MƯỜNG SỬ DỤNG TẠI KHU BẢO TỒN THIÊN NHIÊN HANG KIA – PÀ CÒ, TỈNH HÒA BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP HÀ NỘI - 2011BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP HÀ NỘI ĐỖ SĨ HIẾNNGHIÊN CỨU TÀI NGUYÊN CÂY THUỐC ĐƯỢC ĐỒNG BÀO DÂNTỘC MƯỜNG SỬ DỤNG TẠI KHU BẢO TỒN THIÊN NHIÊN HANG KIA - PÀ CÒ, TỈNH HÒA BÌNH CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ BẢO VỆ TÀI NGUYÊN RỪNG MÃ SỐ: 60.62.68 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐỖ THỊ XUYẾN HÀ NỘI – 2011 1 ĐẶT VẤN ĐỀ Rừng là nơi chứa đựng nguồn tài nguyên sinh vật vô cùng phong phú và đadạng. Tuy nhiên, trong những năm gần đây diện tích rừng trên thế giới nói chung vàViệt Nam nói riêng bị suy giảm một cách nhanh chóng làm mất đi môi trường sốngcủa nhiều loài động thực vật,... mặt khác, có rất nhiều loài cây còn chưa được biếttên, chưa phân tích được thành phần hoá học, chưa biết được công dụng của chúng.Đây là một trong những vấn đề còn chứa đựng nhiều bí ẩn. Từ xa xưa, ông cha ta đã biết sử dụng cây thuốc nguồn dược liệu quý báu tựnhiên làm thuốc chữa bệnh cho nhân dân. Từ phương pháp pha chế, phương phápsử dụng, các bệnh được chữa,... đều là những kinh nghiệm lâu đời và được ghi chépcẩn thận, lưu truyền qua nhiều thế hệ. Đây là những kinh nghiệm quý báu mà mọidân tộc, mọi quốc gia đều có và chúng ngày càng được bổ sung nhiều hơn, nghiêncứu sâu hơn để phục vụ công việc cứu chữa bệnh tật cho con người. Cho đến nay, nước ta đã thống kê được trên 3200 loài cây thuốc (Võ VănChi, 1997), đây chắc hẳn chưa phải là con số đầy đủ nếu như không muốn nói làcòn ít so với những con số thực tế bởi vì kho tàng kinh nghiệm của các dân tộc làrất lớn, trong khi công tác điều tra, nghiên cứu, thử nghiệm, bảo tồn nguồn tàinguyên quí giá này của chúng ta vẫn còn có nhiều hạn chế. Mặc dù xu thế hiện naycủa thế giới là nghiên cứu việc chiết xuất ra các dạng dược phẩm có giá trị nhưngviệc điều tra, nghiên cứu về nguồn dược liệu của các dân tộc hiện nay vẫn đang làvấn đề cần được quan tâm một cách sâu sắc [8]. Đối với đồng bào dân tộc miền núi, việc sử dụng cây cỏ trong cuộc sống đãgắn bó với họ từ lâu đời nay. Ngoài mục đích sử dụng cây cỏ làm thức ăn, làmnguyên liệu để xây dựng,... thì việc sử dụng cây cỏ trong việc đấu tranh với bệnh tậtlà một trong những vấn đề quan trọng. Những kinh nghiệm của đồng bào dân tộcđến nay đã có nhiều kiểm nghiệm, chứng minh cơ sở chữa bệnh của chúng. Tuynhiên, từ khi hoà bình lập lại, với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, ngành dượcliệu ngày càng phát triển mạnh nên các kinh nghiệm dân gian ít được quan tâm. Mặtkhác, các kinh nghiệm chữa bệnh này cũng chỉ có ở những người cao tuổi và những 2người này chỉ truyền lại cho con cái họ khi họ sắp qua đời, do đó những kinhnghiệm dân gian này đang càng bị mai một dần đi. Xuất phát từ những lý do trên,tôi đã chọn đề tài nghiên cứu: “Nghiên cứu tài nguyên cây thuốc được đồng bàodân tộc Mường sử dụng tại khu bảo tồn thiên nhiên Hang Kia – Pà Cò, tỉnh HoàBình” nhằm mục đích làm cơ sở để sử dụng hợp lý tài nguyên thực vật, góp phầnvào công cuộc bảo tồn các loài thực vật và tri thức bản địa của Việt Nam cũng nhưtrong khu vực. 3 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ SỬ DỤNG CÂY THUỐC Ở MỘT SỐNƯỚC TRÊN THẾ GIỚI. Vấn đề sử dụng cây cỏ làm thuốc được các quốc gia trên thế giới tiến hành ởcác mức độ khác nhau tùy thuộc vào sự phát triển của dân tộc đó. Trung Quốc làmột trong những quốc gia có nền y học cổ truyền rất phát triển. Theo truyền thuyếtcủa Vua Thần Nông tức Viêm Đế (3320 – 3080 trước Công nguyên) thì Thần Nôngđã đếm hàng trăm loại cây cỏ, phân loại dược tính của cây cỏ và soạn ra cuốn sách“Thần nông thảo bản”. Theo các tài liệu nghiên cứu về Trung Quốc của các nhàkhoa học thì “Thần nông thảo bản” không soạn trong đời Thần Nông mà được soạnvào đời Đông Hán, vì thời Thần Nông không có văn tự. Tất cả mọi chuyện đều làtruyền thuyết. Trong cuốn “Thần nông thảo bản” đã thống kê được 365 vị thuốc cógiá trị. Trong đó, nhiều bài thuốc vẫn được sử dụng cho tới ngày nay như cây Gaimèo (Cannabis sp) để chống nôn, cây Đại Phong Tử (Hydnocarpus kurzii) làmthuốc chữa bệnh phong… Vào thời Tam Quốc, danh y Hoa Đà, sử dụng Đàn hương,Tử đinh hương để chế hương nang để phòng chống và chữa trị bệnh lao phổi vàbệnh lỵ. Ông còn dùng hoa Cúc, Kim ngân phơi khô cho vào chiếc gối (hươngchẩm) để điều trị chứng đau đầu, mất ngủ, cao huyết áp. Từ thời nhà Hán (năm 168trước Công nguyên) trong cuốn sách “Thủ hậu bị cấp phương” tác giả đã kê 52 đơnthuốc chữa bệnh từ các loại cây cỏ. Giữa thế kỷ XVI, Lý Thời Trân đã thống kê12.000 vị thuốc trong tập “Bản thảo cương mục”,…. [30] Cho đến nay, Trung Quốcđã cho ra đời khá nhiều công trình về sử dụng các loài cây cỏ để chữa bệnh. Không chỉ có ở Trung Quốc, nhiều nước khác cũng có những kinh nghiệmchữa bệnh lâu đời của họ. Ở Ấn Độ, nền y học cổ truyền được hình thành cách đâyhơn 3000 năm. Chủ trương của người Ấn là ngừa bệnh là chính, nếu phải điều trịbệnh thì các liệu pháp tự nhiên chủ yếu thông qua thực phẩm và thảo mộc sẽ giúploại bỏ gốc rễ căn bệnh. Bộ sử thi Vedas được viết vào năm 1.500 TCN và cuốnCharaka sa ...