Lý luận về y học hạt nhân part 6

Đánh giá tình trạng phóng xuất co bóp của dạ d y (gastric emptying, GE) qua đ−ờng ăn với 99mTc - sulfur colloid, 99mTc - albumin colloid, 111In - DTPA tuỳ theo nghiệm pháp đ−ợc thực hiện với thức ăn, lỏng hay hỗn hợp. - Ghi hình một số cơ quan: + Ghi hình hệ thống gan
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lý luận về y học hạt nhân part 6 Y Häc H¹t Nh©n 2005 + §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng phãng xuÊt co bãp cña d¹ d y (gastric emptying, GE) qua®−êng ¨n víi 99mTc - sulfur colloid, 99mTc - albumin colloid, 111In - DTPA tuú theonghiÖm ph¸p ®−îc thùc hiÖn víi thøc ¨n, láng hay hçn hîp.- Ghi h×nh mét sè c¬ quan: + Ghi h×nh hÖ thèng gan – mËt (Liver and biliary inmaging) víi 99mTc ®−îc ®¸nhdÊu víi IDA (Iminodiacetic acid) hay HIDA (Hepatobiliary IDA); lidofenin (dimethyl-IDA); dÉn xuÊt cña di-isopropyl, disofenin hay DISIDA, mebrofenin (trimethy-bromo). + Ghi h×nh gan - l¸ch víi chÊt keo phãng x¹ (Colloidal liver-spleen scanning):ng−êi ta th−êng sö dông c¸c chÊt keo (colloid) ®¸nh dÊu víi 198Au, hiÖn nay chñ yÕudïng 99mTc (keo sulfur: 99mTc-sulfur colloid). + Ghi h×nh t−íi m¸u gan (Hepatic perfusion imaging) víi 99mTc - MAA hoÆc ghih×nh kÕt hîp víi keo sulfur - 99mTc . + Chôp h×nh nhÊp nh¸y tói mËt (Cholescintigraphy) víi 99mTc - IDA. + Chôp h×nh tói thõa Mecken (Mecken scanning) víi 99mTcO4−. + Ph¸t hiÖn ch¶y m¸u d¹ d y - ruét víi 99mTc ®¸nh dÊu keo sulfure hoÆc 99mTc®¸nh dÊu hång cÇu. + §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng gan ghÐp b»ng chôp h×nh nhÊp nh¸y víi 99mTc - IDA. D−íi ®©y chØ giíi thiÖu ph−¬ng ph¸p ghi h×nh nhÊp nh¸y gan l mét trong nh÷ngph−¬ng ph¸p ®−îc ¸p dông nhiÒu trong l©m s ng.7.1. Ghi h×nh nhÊp nh¸y gan (X¹ h×nh gan) Gan l mét trong nb÷ng c¬ quan ®Çu tiªn m ng−êi ta thùc hiÖn ®−îc viÖc chôph×nh nhÊp nh¸y. N¨m 1951 Cassen, Stirrett v Yuht l nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn chôp h×nhnhÊp nh¸y gan víi chÊt keo ®¸nh dÊu 198Au ®Ó ph¸t hiÖn c¸c tæn th−¬ng cña gan. RoseBengal - 131I còng sím ®−îc dïng ®Ó chôp h×nh gan dùa v o viÖc ®¸nh dÊu c¸c tÕ b onhu m« gan. Sau ®ã nh÷ng DCPX míi ®Ó ®¸nh dÊu v o tÕ b o liªn vâng néi m« cñagan nh− keo 99mTc, keo 113mIn, microaggregat albumin huyÕt thanh - 131I… th× kü thuËtghi h×nh gan ® cã nh÷ng b−íc tiÕn quan träng.7.1.1. Nguyªn lý: Tæ chøc gan b×nh th−êng gåm 2 lo¹i tÕ b o kh¸c nhau l tÕ b o nhu m« gan v tÕb o liªn vâng néi m«. C¸c chÊt m u ®¸nh dÊu phãng x¹ (Rose Bengal - 131I: Tetraiodotetrachlorofluorescein) hoÆc BSP - 131I (Bromsunfophtalein) … sau khi ®−îc tiªmv c¬ thÓ sÏ th©m nhËp v o tÕ b o nhu m« gan do cã ®Æc ®iÓm l läc c¸c chÊt m u vb i xuÊt theo ®−êng mËt nªn sÏ gióp chóng ta ghi h×nh ®−îc gan v ®¸nh gi¸ ®−îcchøc n¨ng cña tÕ b o nhu m« gan, ®ång thêi biÕt ®−îc t×nh tr¹ng tói mËt v ®−êng mËt,ph¸t hiÖn ®−îc mét sè rèi lo¹n bÖnh lÝ vÒ gan mËt. Cã thÓ ghi h×nh gan dùa v o kh¶ n¨ng thùc b o cña c¸c tÕ b o liªn vâng néi m« (tÕb o Kupffer). C¸c tiÓu thÓ keo sau khi tiªm v o tÜnh m¹ch sÏ ®−îc rêi khái m¸u dohiÖn t−îng thùc b o cña c¸c tÕ b o liªn vâng néi m«. Trong c¬ thÓ ng−êi b×nh th−êngth× 85% tÕ b o liªn vâng néi m« tËp trung t¹i gan, 5 ÷ 10% t¹i l¸ch, phÇn cßn l¹i ph©nbè trong tuû x−¬ng. Sù ph©n bè c¸c tÕ b o liªn vâng néi m« trong gan v l¸ch t−¬ng®èi thuÇn nhÊt. Dùa v o c¸c ®Æc ®iÓm trªn ng−êi ta ® dïng mét sè chÊt ®¸nh dÊu b»ng§VPX ph¸t tia gamma nh− keo v ng (198Au), keo 99mTc … x©m nhËp v o c¸c tÕ b oliªn vâng néi m« ®Ó ghi h×nh gan. Sau khi tiªm hçn dÞch keo phãng x¹ v o tÜnh m¹chchóng sÏ ph©n bè ®Òu trong c¸c c¬ quan n y v cho phÐp ta ghi h×nh ®−îc c¸c c¬ quan®ã. Khi cã sù ph¸ huû kiÕn t¹o b×nh th−êng cña gan th× c¸c tÕ b o liªn vâng néi m« ëvïng tæn th−¬ng còng bÞ tæn th−¬ng hoÆc bÞ thay thÕ, do vËy t¹i vïng tæn th−¬ng sÏ Hoa Sóng SantÐ Y Häc H¹t Nh©n 2005kh«ng tËp trung c¸c chÊt keo ®¸nh dÊu phãng x¹ (hoÆc tËp trung Ýt h¬n). KÕt qu¶ sÏxuÊt hiÖn mét vïng l¹nh hay vïng khuyÕt ho¹t ®é phãng x¹ trªn h×nh ghi cña c¬quan ®ã.7.1.2. ChØ ®Þnh: Ghi h×nh gan th−êng ®−îc chØ ®Þnh trong c¸c tr−êng hîp: cÇn ®¸nh gi¸ h×nh d¹ng,vÞ trÝ, kÝch th−íc cña gan. Ph¸t hiÖn v ®Þnh vÞ c¸c tæn th−¬ng khu tró nh− ung th− gan(nguyªn ph¸t hoÆc di c¨n), ¸p xe, nang..., ®¸nh gi¸ c¸c bÖnh gan khuyÕch t¸n nh− viªmgan, x¬ gan. §¸nh gi¸ c¸c khèi u vïng bông v ®Ó ®Þnh ranh giíi gan trong c¸c bÖnhngo i gan nh− ¸p xe d−íi c¬ ho nh, u sau phóc m¹c. Theo dâi bÖnh nh©n ung th− gansau ®iÒu trÞ ho¸ chÊt, phÉu thuËt... C¸c chÊt m u ®¸nh dÊu phãng x¹ (Rose Bengal - 131I...) cßn gióp ta chÈn ®o¸nph©n biÖt ho ng ®¶n t¾c mËt víi ho ng ®¶n kh«ng t¾c mËt, t¾c ®−êng mËt cÊp tÝnhho n to n víi kh«ng ho n to n, gióp ph©n ®Þnh ranh giíi cña gan tr¸i khi h×nh gan bÞlÉn víi l¸ch khi ghi h×nh gan b»ng keo Sulfur - 99mTc hay Phyton - 99mTc.Tuy nhiªn ghi h×nh nhÊp nh¸y gan vÉn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh l : chØ cã thÓ ph¸thiÖn ®−îc nh÷ng tæn th−¬ng víi ®−êng kÝnh 2,5 ÷ 3 cm. H¹n chÕ n y do kh¶ n¨ngph©n gi¶i cña detector, kÝch th−íc lín cña c¬ quan v do ®éng t¸c h« hÊp cña bÖnhnh©n. Ngo i ra sù kh¸c biÖt gi¶i phÉu häc kh¸ lín ë nh÷ng ng−êi b×nh th−êng còngl m ®¸nh gi¸ sai kÕt qu ...