Mấy bài học từ những đóng góp và hạn chế của Nguyễn Trường Tộ

Bài viết nghiên cứu về tư tưởng cũng như đóng góp và hạn chế của Nguyễn Trường Tộ, rút ra bài học cho công cuộc đổi mới hiện nay của đất nước ta lại được chú ý đúng mức nhất là bài học từ những đóng góp của nhà tư tưởng canh tân lỗi lạc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mấy bài học từ những đóng góp và hạn chế của Nguyễn Trường TộM A Y Bfir HQC TCr NHCifNG OdNG Q6P Vfl H6N CHE Cdfl NGCIYEH TRat^NG TQ TRAN VAN THtrC TRAN VAN DAI LOI* L au nay, gidi nghien cflu trong va ngodi nfldc dd bdn nhilu v l danh siNguyin Trfldng To. Mpt sd ngfldi da d l cdp mdn md gi vdi con dudng md cac nho si bdy gid deo duoi Id di hpc, di thi, do dat vd ldm quan (1). Trinh dp Han vdn cua dng, theodin nghieh I^ canh tan, bi kich Nguyin Linh muc Vo Thanh Tam: Ong khdng ddTrfldng To, nguygn nhdn thdt bai tfl tudng dgt gi cd (dflng ra Id dng khong h i dfl thicanh tdn cua dng vd cua cdc nhd canh tdn khoa nao) md viet dieu trdn bang Hdn vdnt h i ky XIX. Tuy vdy, dilu quan trpng hdn mpt cdch thdng thgo, dung lugt li, ro rdng,Id rflt ra bdi hpc cho cdng cudc doi mdi hipn duyin ddng khiin cdc vi khoa bdng triiunay cua ddt nfldc ta lai chfla dflpc chfl •^ dinh Huibdy gid eung phdi kinh phuc. Dindflng mflc, nhdt Id bdi hpc tfl nhflng ddng nhu eu hodng gidp Huynh Thdc Khdng, thugdp cua nhd tfl tfldng canh tan loi lae ndy. khoa thi huang, thi hpi, chi thi dinh mdi do 1. Nguyin Trfldng To sdng eupc ddi kha thd ba md cung nhgn la Nguyin TrUdng Tp ngin ngui. Ong sinh ndm 1828 (hay 1830?) ed ldi viet Hdn vdn khuc chiet vd rdn roi vd trfldc khi v l vdi Chfla ngdy 22-11-1871, (2). GS. Lg Tri Viin thi cho ring bdi Trdn each day dflng 140 ndm, dng dd kip dg lai Tinh cua Nguyin TrUdng Tp cd the xep la mpt Sil nghiep sang chdl. mpt dng vdn xudi trQ tinh rdt hay chdng kem gi Nguc Trung ThU cda Phan Bpi Thud nhd dng hpc chfl Han d nhd vdi Ch&u (3). than phy Nguyin Qudc Thfl. Tfl ndm 1840dng theo hpc t h i y Tu Giai (Dfldng Dodn Ndm 1856, Nguyen Trfldng To dfldc gidoHuy) d Bfli Ngoa; ndm 1847 - 1850 theo hpe xfl Xd Dodi giao trpng trach day chfl Hdnthiy Cdng Hflu (Dinh Trpng Thfl) d Idng cho Gidm muc Gauthier (tgn Viet Nam IdKim Khg; ndm 1852 1856 theo hpc quan Ngd Gia Hdu, v l giao xfl Xa Dodi tfl ndmhuypn Dja Linh (Udng Nhdt Han) tai xd 1846), dong thdi dfldc Gidm mue day gidoTdn L$c. Thdng minh, dUdc bijn bg suy tdn Iy, tigng Phdp, tieng La tinh vd cung cdpId Trang Tp nhung dng sdm td ra khdng cho b i n dich chfl Han cua cdc sdch phUdng TS. Khoa Ljch sfl - Trudng D§ii hpc Vinh Tlis. Thdnh phd Hi Chf Minh62 R g h i ^ cflu Lich sfl, sd 6.2012Tdy. Diu nam 1859, chfnh sach cdm dao Id nhd Tdy. Di qua bom d^n chien tranh vdcua trilu dinh H u i dUde diy manh bude Sil huy hoai cua thdi gian hdn 150 ndm mdGidm muc Gauthier phai rdi Vipt Nam, dua khu nhd vdn gifl dupe kilu dang kiln trueNguyin Trudng To di theo sang Hong do Nguygn Trudng To thigt kl. Ong cdnCdng, Singapore, Ma Lai (chu ylu la Poulo quy hoach lai ldng Xuan My qug me, dflaPinang, ndi ed chung vign miln Dong Nam Idng ndy tfl cho i m thdp, liy lpi len cho caoA). Nhim muc dfch ddo tao dng thdnh thay rdo, sach sg. Chfnh ong Id ngfldi ve dfldng,giing, ldm vi§e dao, gidm miic cdn dUa phan Id cho cdc hd hpp 1^, khoa hpc. Ngdydng sang La Md. Do dng qua tha thigt vdi 19-6-1866, theo Idi mdi cua Tong die Anvipc ddi nen lai dupc dUa vl Paris hpc Dai Tinh Hodng Td Viem, dng da edm moc, chihpe Sorbonnes. Day Id thdi k;^ dng migt mdi dao thdnh cdng viec ddo Kenh Sdt doan ndlhpc cdc ngdnh khoa hpc ky thudt, khoa hpc sdng Cdm vdi sdng Vinh, mdt cdng trinhxd hdi, khoa hpe qudn sil, hdng hai, kien dflpc khdi cdng tfl thdi Tilt dp sfl Cao Bientrue, hda hpc, cdng nghigp... Ngodi hpc t^i nfla sau t h i ky IX, roi vua Ho Qu^ Ly chotrudng, dng cdn tu hpe vd di nhilu dia ldm tiep vdo dau thg ky XV nhUng vin ddphudng di tham quan, hpc hdi, tai nghe dang vi gdp phii nhilu da ngim.mit thdy t^i cdc nhd mdy d§t, cdc vflng md Ddc biet, trong 10 ndm euol ddi (1861than phfa Bic, cdc xf nghi$p luygn kim 1871), Nguyin Trfldng Td da lign tilp gflimiln Ddng Id nhflng vflng cdng nghiep phdt len trilu dinh hdn 60 ban dilu t r i n (mdytrien cua nUde Phap. bin da mdt, Linh mue Tiln si sfl hpc Hodn cinh dfla diy, TJguyin Trfldng To Trfldng Bd Cin tdp hpp dflpc 58 bin, dichsdm tiep xflc vdi vSn hda phfld ...