Tư tưởng đổi mới của Nguyễn Trường Tộ về nhân tài, đào tạo và sử dụng nhân tài

Nội dung bài viết là sự khảo cứu tư tưởng cải cách giáo dục, đào tạo của Nguyễn Trường Tộ, đặc biệt là quan niệm mới của ông về nhân tài, về đào tạo và sử dụng nhân tài, qua đó mong muốn đem lại một số gợi mở hữu ích cho quá trình đổi mới giáo dục của nước ta giai đoạn hiện nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tư tưởng đổi mới của Nguyễn Trường Tộ về nhân tài, đào tạo và sử dụng nhân tàiT¦ T¦ëNG §æI MíI CñA NGUYÔN TR¦êNG Té VÒ NH¢N TµI, §µO T¹O Vµ Sö DôNG NH¢N TµI NguyÔn ThÞ HiÕu(*) Néi dung bµi viÕt lµ sù kh¶o cøu t− t−ëng c¶i c¸ch gi¸o dôc, ®µo t¹o cña NguyÔn Tr−êng Té, ®Æc biÖt lµ quan niÖm míi cña «ng vÒ nh©n tµi, vÒ ®µo t¹o vµ sö dông nh©n tµi, qua ®ã mong muèn ®em l¹i mét sè gîi më h÷u Ých cho qu¸ tr×nh ®æi míi gi¸o dôc cña n−íc ta giai ®o¹n hiÖn nay. u h−íng thùc d©n ho¸ c¸c n−íc n−íc vÒ kinh tÕ, ngo¹i giao, v¨n ho¸,X ph−¬ng §«ng vµo nöa cuèi thÕ kûXIX cña c¸c n−íc thùc d©n ch©u ¢u ®· gi¸o dôc, qu©n sù...(*)¤ng kh«ng chØ nhÊn m¹nh h¬n n÷a vai trß kh«ng thÓ®Æt ViÖt Nam tr−íc th¸ch thøc ®æi míi thiÕu cña nh©n tµi ®èi víi sù h−ng thÞnhhay lµ chÕt. Trong thêi gian nµy, nh÷ng cña mçi triÒu ®¹i mµ cßn ®−a ra nh÷ngkhã kh¨n vÒ kinh tÕ, rèi lo¹n vÒ chÝnh yªu cÇu míi vÒ nh©n tµi trong giai ®o¹ntrÞ - x· héi, sù x©m l−îc cña ®Õ quèc nöa cuèi thÕ kû XIX.Ph¸p ®· khiÕn cho nh÷ng h¹n chÕ, bÊt 1. NguyÔn Tr−êng Té phª ph¸n biÖn chøng quanlùc cña nÒn chÝnh trÞ triÒu NguyÔn, niÖm vÒ nh©n tµi vµ ph−¬ng thøc ®µo t¹o, sö dôngtrong ®ã cã gi¸o dôc khoa cö, ngµy cµng nh©n tµi cña triÒu NguyÔnbéc lé râ. Yªu cÇu canh t©n ®Êt n−íc, ®æi T− t−ëng vÒ nh©n tµi, ®µo t¹o vµ sömíi nÒn gi¸o dôc khoa cö, ®æi míi viÖc dông nh©n tµi cña NguyÔn Tr−êng T鮵o t¹o ng−êi tµi phôc vô cho ®Êt n−íc tr−íc hÕt xuÊt ph¸t tõ t− t−ëng chÝnhtrong giai ®o¹n míi lµ hÕt søc bøc thiÕt. trÞ cña «ng. Lý t−ëng chÝnh trÞ c¬ b¶n Vµo thêi bÊy giê, ®· cã nhiÒu ng−êi, cña «ng lµ x©y dùng mét thiÕt chÕ nhµc¶ quan l¹i vµ nh÷ng ng−êi trÝ thøc n−íc mµ trong ®ã vua s¸ng t«i hiÒn,kh«ng lµm quan, nh×n thÊy sù bÊt cËp trªn d−íi hßa môc, thèng nhÊt trªn c¬trong nÒn gi¸o dôc cña n−íc nhµ, m¹nh së thËt lßng tin t−ëng lÉn nhau. ViÕtd¹n ®−a ra c¸c kiÕn nghÞ víi triÒu ®×nh. trong “Ng«i vua lµ quý, chøc lµ quanTrong ®ã, tiªu biÓu nhÊt cho t− duy ®æi träng”, Di th¶o sè 13, «ng chØ râ: “bÒmíi gi¸o dôc khoa cö, ®µo t¹o ng−êi tµi trªn lo gi÷ ph¸p ®é, lo viÖc n−íc th× chØph¶i nãi ®Õn NguyÔn Tr−êng Té - nhµ t− dïng ng−êi hiÒn, ®· theo c«ng lý gi÷t−ëng c¶i c¸ch tiªn phong cña ViÖt ph¸p luËt th× lÖnh trªn sÏ hîp ®iÓn chÕNam, ng−êi ®· n¾m b¾t ®−îc yªu cÇulÞch sö nµy vµ khÈn thiÕt göi lªn triÒu (*) Gi¶ng viªn Khoa Lý luËn chÝnh trÞ, tr−êng §¹i®×nh vua Tù §øc mét hÖ thèng c¸c kiÕn häc C«ng ®oµn; NCS. Khoa TriÕt häc, Häc viÖnnghÞ ®æi míi, c¶i c¸ch toµn diÖn ®Êt KHXH, ViÖn Hµn l©m KHXH ViÖt Nam.T− t−ëng ®æi míi… 21kh«ng ai dÞ nghÞ, sù nghiÖp sÏ kh«ng c¸c quan niÖm Nho gi¸o vÒ nh©n tµi vµsuy ®èn” (Di th¶o sè 13, trong: Tr−¬ng B¸ ph−¬ng thøc ®µo t¹o, sö dông nh©n tµi.CÇn, 2002, tr.204). Lý t−ëng chÝnh trÞ nµy Tr−íc hÕt, NguyÔn Tr−êng Té ®·cña NguyÔn Tr−êng Té thÓ hiÖn sù tiÕp thÊy ®−îc tÝnh bÊt cËp vµ h¹n chÕ cñathu, kÕ thõa mét nguyªn t¾c chÝnh trÞ chÕ ®é gi¸o dôc theo Nho gi¸o d−íi triÒuc¨n b¶n cña Nho gi¸o triÒu NguyÔn, ®ã NguyÔn nh−: tÝnh kinh viÖn, gß bã, c©ulµ coi träng ng−êi hiÒn tµi. ¤ng cho nÖ vµo tÇm ch−¬ng trÝch có trong c¸cr»ng, ®Ó thùc hiÖn ®−îc lý t−ëng chÝnh kinh ®iÓn Nho gi¸o lµ “Tø th−”, “NgòtrÞ th× viÖc båi d−ìng nh©n tµi lµ mÊu kinh”, xa rêi thùc tiÔn x· héi, häc söchèt, cã vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi ph−¬ng Nam ®Ó gi¶i quyÕt viÖc ph−¬ngvíi sù thÞnh suy cña ®Êt n−íc, viÖc häc B¾c, kh«ng quan t©m t×m hiÓu thÕ giíitËp båi d−ìng nh©n tµi tøc con ®−êng kh¸ch quan, kh«ng t¹o ®iÒu kiÖn choréng lín ®Ó ®i ®Õn giµu m¹nh. ¤ng viÕt: khoa häc ph¸t triÓn… Theo «ng, ®©y lµ“HiÒn tµi lµ sinh lùc cña quèc gia, sinh nh÷ng h¹n chÕ lµm suy gi¶m søc s¸nglùc con ng−êi ta m¹nh th× mäi g©n cèt t¹o cña t− duy ng−êi ViÖt Nam. ë bµitrong ng−êi ®Òu m¹nh” (Di th¶o sè 13, “TÕ cÊp luËn”, Di th¶o sè 27, ®iÒu thø t−trong: Tr−¬ng B¸ CÇn, 2002, tr.208). ...