MỆT, CHÍCH THUỐC BỔ, TRUYỀN NƯỚC BIỂN?

Thương “Mấy tháng nay, tôi hay bị mệt, bác sĩ cho biết chích thuốc bổ, truyền nước biển có giúp gì không? Xin bác sĩ thử máu tổng quát cho tôi, xem tôi có bệnh gì chăng?” Theo định nghĩa, mệt (fatigue) là cảm giác mau đuối sức trong lúc làm việc; hoặc không đủ năng lực để bắt đầu công việc; hoặc có người thấy mệt về tinh thần (mental fatigue), khó tập trung tư tưởng, khó ghi nhớ, dễ nóng giận. Chúng ta cần phân biệt mệt với buồn ngủ, khó thở, yếu sức bắp thịt (bắp...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
MỆT, CHÍCH THUỐC BỔ, TRUYỀN NƯỚC BIỂN? MỆT, CHÍCH THUỐC BỔ, TRUYỀN NƯỚC BIỂN? Bác sĩ Nguyễn Văn Đức, Chuyên Khoa Nội Thương “Mấy tháng nay, tôi hay bị mệt, bác sĩ cho biết chích thuốc bổ, truyền nước biển có giúp gì không? Xin bác sĩ thử máu tổng quát cho tôi, xem tôi có bệnh gì chăng?” Theo định nghĩa, mệt (fatigue) là cảm giác mau đuối sức trong lúc làm việc; hoặc không đủ năng lực để bắt đầu công việc; hoặc có người thấy mệt về tinh thần (mental fatigue), khó tập trung tư tưởng, khó ghi nhớ, dễ nóng giận. Chúng ta cần phân biệt mệt với buồn ngủ, khó thở, yếu sức bắp thịt (bắp thịt không đủ sức làm việc nặng). Tùy thời gian mệt xảy ra bao lâu, mệt được phân loại thành: - Mệt mới đây (recent fatigue): mệt chưa đầy 1 tháng - Mệt kéo dài (prolonged fatigue): mệt hơn 1 tháng - Mệt kinh nên (chronic fatigue): mệt trên 6 tháng. Bạn mới mệt đây, không có thêm triệu chứng nào khác, ồ, chưa sao, chắc rồi đâu sẽ lại vào đó, ta cứ chờ thêm ít thời gian nữa xem sao. Mệt kéo dài và mệt kinh niên là những cái mệt ta cần tìm hiểu nguyên nhân. Những nguyên nhân gây mệt Rất nhiều nguyên nhân thể xác, tinh thần, do thuốc dùng có thể khiến ta mệt kéo dài hoặc mệt kinh niên: - Bệnh thiếu máu: do thiếu chất sắt, chất folate, sinh tố B12, ... - Bệnh nội tiết: như bệnh cường tuyến giáp trạng, suy tuyến giáp trạng, bệnh tiểu đường, mãn kinh, ... - Bệnh nhiễm trùng: như bệnh lao, bệnh AIDS, ... - Các bệnh ung thư. - Bệnh đau nhức toàn thân (fibromyalgia, gây đau nhức khắp người, khó ngủ, mệt mỏi). - Các bệnh thần kinh bắp thịt (neuromuscular disorders). - Các bệnh của mô liên kết (connective tissue diseases). - Bệnh tâm thần: như các bệnh căng thẳng tâm thần, sầu buồn, ... - Các bệnh mất ngủ (sleep disorders). - Hội chứng mệt mỏi kinh niên (chronic fatigue syndrome). - Nghiện rượu hay các thuốc nha phiến. - Các thuốc dùng: chẳng hạn như các thuốc chữa chảy mũi, nghẹt mũi, ... Trong đa số những trường hợp mệt kéo dài và kinh niên, nguyên nhân gây mệt tìm thấy là một bệnh thể xác kinh niên, hoặc một bệnh tinh thần. Nhiều người mệt vì cả hai nguyên nhân thể xác lẫn tinh thần, thí dụ một người bị lao, lo nghĩ, buồn rầu đến mất ăn, mất ngủ. Cũng có người mệt hoài, chỉ vì... uống rượu, chích choác tối ngày, hoặc vô tình cứ dùng liên tục nhiều loại thuốc có thể gây mệt, chẳng hạn những thuốc chữa chảy mũi, nghẹt mũi, dị ứng như Dimetapp, Actifed, Benadryl, ... Song đến một phần ba (1/3) những trường hợp mệt kéo dài và kinh niên không có nguyên nhân rõ rệt. Người mệt cứ than mệt, bác sĩ, sau bao những tìm hiểu, vẫn không biết rõ tại sao vị này cứ than mệt (idiopathic fatigue). Truy tìm nguyên nhân gây mệt Rất tiếc, thưa bạn, không có thử máu nào có thể giúp ta khám phá tất cả các tật bệnh của cõi nhân gian này. Chẳng hạn, thử máu không thể cho biết ta có bị ung thư da, bướu óc, ung thư phổi, bao tử, ruột già và nhiều loại ung thư khác. Thử máu cũng không thể giúp ta tìm nhiều bệnh nhiễm trùng nguy hiểm, như bệnh lao. Rồi, bệnh đau nhức toàn thân (fibromyalgia, gây đau nhức đủ mọi chỗ trong người, mệt mỏi, khó ngủ), cũng như tất cả các bệnh tâm thần đều không thể định ra bằng thử máu. Rất nhiều bệnh không thể tìm thấy bằng thử máu. Nên, bạn ơi, không có một thử máu nào có thể được gọi là “thử máu tổng quát” cả. Ta nên thử những gì, hoàn toàn tùy vào sự suy luận của bác sĩ, sau khi đã hỏi bệnh bạn tỉ mỉ, thăm khám bạn kỹ lưỡng. Bác sĩ nghĩ đến những bệnh gì có thể đang gây triệu chứng cho bạn, sẽ cho thử máu, thử nước tiểu, hoặc chụp phim để đi tìm những bệnh ấy. Vậy, hỏi bệnh tỉ mỉ, thăm khám kỹ lưỡng bao giờ cũng quan trọng hơn thử máu. Có nhiều khi, sau khi hỏi bệnh và thăm khám, bác sĩ đã có thể đoán ngay bạn đang bị vấn đề gì. Nào, bây giờ trở lại với vấn đề mệt mỏi của bạn, ta khoan hãy bàn đến chuyện thử máu, bạn nhé. Xin bạn kể cho nghe đầu đuôi câu chuyện trước đã, bệnh sử (history) bạn kể là phần quan trọng nhất. Bạn mệt đã hơn một tháng? Cái mệt của bạn xảy ra vào lúc nào trong ngày, trong trường hợp nào, nó ra sao, có làm giảm năng suất làm việc của bạn không? À, mà bạn làm việc bao nhiêu tiếng một ngày, tuần mấy ngày? (làm hai “jobs”, mười mấy tiếng mỗi ngày, 7 ngày một tuần, chưa kể lái xe đến sở 1 tiếng đi, 1 tiếng về?) Bạn ngủ đêm mấy tiếng, có ngon không? (Xin nhớ, giấc ngủ rất quan trọng.) Bạn ăn uống thế nào, ngày đủ ba bữa không? Ngoài chuyện mệt mỏi, bạn có triệu chứng gì khác: lên hoặc xuống cân, ho hắng, tiêu tiểu bất thường, nhức đau các khớp, nổi mẩn trên da, v.v.? Và, tinh thần bạn thế nào, có gì lo âu, buồn bực? Chuyện gia đình, chuyện trong sở, có ấm ê m, xuôi chảy, hay xào xáo, lung tung? Từ trước, có bác sĩ nào từng bảo rằng bạn bị xáo trộn tâm thầ n (psychiatric ...