Một số biện pháp nâng cao chất lượng dịch Anh - Việt và Việt - Anh tại Học viện Khoa học Quân sự

Bài viết trình bày một số biện pháp nâng cao chất lượng dịch Anh-Việt và Việt-Anh tại Học viện Khoa học Quân sự, giúp người dịch xử lý văn bản dịch tốt hơn nhằm đạt được cả ba tiêu chí “tín, đạt và nhã” khi dịch hai ngôn ngữ này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số biện pháp nâng cao chất lượng dịch Anh - Việt và Việt - Anh tại Học viện Khoa học Quân sự v Dịch thuật<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO<br /> CHẤT LƯỢNG DỊCH ANH-VIỆT VÀ VIỆT-ANH<br /> TẠI HỌC VIỆN KHOA HỌC QUÂN SỰ<br /> TRẦN LÊ DUYẾN*; HOÀNG ANH NGUYỆN**<br /> Học viện Khoa học Quân sự, ✉ duyenletran@gmail.com<br /> *<br /> <br /> Học viện Khoa học Quân sự, ✉ nguyen2052000@gmail.com<br /> **<br /> <br /> <br /> Ngày nhận bài: 17/9/2017; ngày hoàn thiện: 24/10/2017; ngày duyệt đăng: 15/11/2017<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Dịch thuật nói chung, dịch Anh-Việt và Việt-Anh nói riêng không chỉ là một môn khoa học, một<br /> tác phẩm nghệ thuật mà còn là một sản phẩm của trí tuệ. Dịch Anh-Việt và Việt-Anh đóng vai trò<br /> rất quan trọng trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng của nước ta hiện nay. Vì vậy,<br /> việc nâng cao chất lượng dịch Anh-Việt và Việt-Anh là một ưu tiên hàng đầu của giới dịch thuật.<br /> Tuy nhiên, để có một bản dịch Anh-Việt và Việt-Anh có chất lượng, đạt ba tiêu chí “tín, đạt và<br /> nhã”, đòi hỏi người dịch cần phải am tường cả hai ngôn ngữ Anh và Việt, nền văn hóa của hai đất<br /> nước cũng như sử dụng nhiều biện pháp dịch khác nhau. Trong khuôn khổ bài báo này, chúng tôi<br /> xin được bàn đến một số biện pháp nâng cao chất lượng dịch Anh-Việt và Việt-Anh tại Học viện<br /> Khoa học Quân sự, giúp người dịch xử lý văn bản dịch tốt hơn nhằm đạt được cả ba tiêu chí “tín,<br /> đạt và nhã” khi dịch hai ngôn ngữ này.<br /> Từ khóa: chất lượng, dịch Anh-Việt, dịch Việt-Anh, ngôn ngữ nguồn, ngôn ngữ đích, tiêu chí.<br /> <br /> <br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Lý thuyết dịch nói chung, tiêu chí đánh giá<br /> chất lượng của một bản dịch nói riêng, vốn đã<br /> Trong quá trình dịch Anh-Việt và Việt-Anh, được bàn đến và nghiên cứu ở cả phương Đông<br /> người dịch phải quan tâm đến cả ba tiêu chí liên lẫn phương Tây.<br /> quan đến chất lượng văn bản dịch: tín, đạt, nhã. Ba<br /> tiêu chí này là sợi chỉ đỏ xuyên suốt quá trình dịch Ở Phương Đông, tiêu chí “Tín, Đạt, Nhã” xuất<br /> Anh-Việt và Việt-Anh. Tuy nhiên, để đạt được cả hiện vào nửa cuối thế kỉ XIX tại Trung Quốc. Thực<br /> ba tiêu chí này, người dịch cần sử dụng nhiều biện vậy, năm 1898, dịch giả Trung Quốc, Nghiêm Phục<br /> pháp khác nhau trong dịch Anh-Việt và Việt-Anh. (1854-1921) trong “Thiên diễn luận, dịch lệ ngôn”<br /> đã nêu ra tiêu chuẩn dịch gây ảnh hưởng rất lớn<br /> 2. TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG trên diễn đàn dịch thuật. Nghiêm Phục đã nêu ra ba<br /> MỘT BẢN DỊCH ANH-VIỆT VÀ VIỆT-ANH nguyên tắc dịch cơ bản là “Tín, Đạt, Nhã”, nghĩa là<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> 54 Số 10 - 11/2017<br />  dịch thuật v<br /> <br /> <br /> <br /> một bản dịch phải đạt được độ chính xác, đảm bảo Ở phương Tây, mãi đến nửa sau thế kỉ XX mới<br /> chất lượng và hay. Ngoài ra, một số dịch giả khác có sự xuất hiện của các tài liệu trình bày những<br /> của Trung Quốc cũng đã đưa ra một số nguyên tắc khái niệm và lý thuyết của dịch thuật. Điển hình<br /> dịch, như nguyên tắc “Thiện dịch” của Mã Kiến nhất là cuốn “The Name and Nature of Translation<br /> Trung, “Tam mỹ” của Thử Uyên Xung, “Truyền Studies” của tác giả James Stratton Holmes, công<br /> thần và Nhập hoá” của Tiền Trung Thư,.... Tuy bố năm 1975 tại Copenhagen. Cuốn sách này có<br /> nhiên, những nguyên tắc dịch kể trên đều có chung thể xem là một tuyên ngôn của dịch thuật học. Sau<br /> một nguyên tắc cơ bản là: dịch thuật phải đảm bảo đó, lần lượt nhiều tác giả cho ra đời các tác phẩm<br /> tính chính xác toàn diện của văn bản trong việc liên quan đến dịch thuật và các tiêu chí đánh giá<br /> truyền đạt cả về mặt ngữ nghĩa lẫn ý đồ tu từ và tư chất lượng một văn bản dịch như: Tytler (1978),<br /> tưởng của nguyên tác. Massoud (1988), Tudor (1987), Larson, (1998).<br /> Kelly (1979),....<br /> Sau khi du nhập vào Việt Nam, quan niệm này<br /> có sự ảnh hưởng khá lớn đến các thế hệ dịch giả Thứ nhất, theo quan điểm của Tytler (1978), có<br /> Việt Nam, đồng thời đã trở thành những chuẩn ba tiêu chí đánh giá chất lượng một văn bản dịch<br /> mực để đánh giá chất lượng một bản dịch. Tuy như sau:<br /> nhiên, trong quá trình dịch, dịch giả khó có thể đạt<br /> được tính thống nhất toàn diện từ nội dung, ngữ Một là, văn bản dịch phải đảm bảo tính chính<br /> nghĩa đến phong cách diễn đạt với nguyên tác như xác toàn diện của văn bản cả về ngữ nghĩa lẫn ý định<br /> dịch giả nổi tiếng Cao Xuân Hạo (2006, tr.1) đã về tu từ và tư tưởng của nguyên tác.<br /> từng nhận định: “Khó lòng có thể nói rằng “phàm<br /&g ...