Một số điểm cần lưu ý khi dạy - học các loại bài học trong sách giáo khoa địa lí lớp 11 chương trình Trung học phổ thông

Trong hệ thống chương trình Địa lí phổ thông, nội dung sách giáo khoa lớp 11 rất phong phú, đa dạng bao gồm các kiến thức Địa lí tự nhiên, Địa lý KTXH của nhiều quốc gia và lãnh thổ trên thế giới, song được giảng dạy với thời lượng không nhiều (1tiết/tuần đối với ban cơ bản). Do đó, cần nghiên cứu kĩ các lo ại bài học, lựa chọn các phương pháp, các phương tiện dạy học phù hợp nhằm đạt hiệu quả tốt và toàn diện.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số điểm cần lưu ý khi dạy - học các loại bài học trong sách giáo khoa địa lí lớp 11 chương trình Trung học phổ thông MỘT SỐ ĐIỂM CẦN LƯU Ý KHI DẠY- HỌC CÁC LOẠI BÀI HỌC TRONG SÁCH GIÁO KHOA ĐỊA LÍ LỚP 11 CHƯƠNG TRÌNH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Nguyễn Thị Minh Nguyệt* Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên- Đại học Thái Nguyên TÓM TẮT Trong sự phát triển chung của giáo dục thế giới, giáo dục nước ta cũng đã và đang tiếp tục đổi mới về nội dung và phương pháp giáo dục, đào tạo. Trên thực tế, việc đổi mới nội dung được thực hiện thông qua việc biên soạn lại chương trìn h, sách giáo khoa phổ thông mới từ lớp 6 đến lớp 12, trong đó có môn địa lí. Trong hệ thống chương trình Đ ịa lí phổ thông, nội dung sách giáo khoa lớp 11 rất phong phú, đa dạng bao gồm các kiến thức Địa lí tự nhiên, Địa lý KTXH của nhiều quốc gia và lãnh thổ trên thế giới, song được giảng dạy với thời lượng không nhiều (1tiết/tuần đối với ban cơ bản). Do đó , cần nghiên cứu kĩ các lo ại bài học, lựa chọn các phương pháp, các phương tiện dạy học phù hợp nhằm đạt hiệu quả tốt và toàn diện. Từ khóa: Sách giáo khoa địa lý lớp 11, đổi mới phương pháp giảng dạy. * 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Mục tiêu giáo dục của nước ta hiện nay cũng như các nước trên thế giới là không dừng lại ở việc truyền thụ kiến thức cho học sinh (HS) những tri thức và kỹ năng của loài người đã được tích luỹ trước đây, mà đặc biệt quan tâm đến việc bồi dưỡng cho người học những khả năng, năng lực sáng tạo. Để đạt được mục tiêu đó trong quá trình DẠY - HỌC, người giáo viên (GV) phải luôn quan tâm chú ý, tạo điều kiện cho học sinh phát huy được tính tích cực, chủ động, tự lực trong việc tiếp thu kiến thức, rèn luyện kỹ năng và khả năng sáng tạo. Trong chương trình giáo dục phổ thông, Địa lí được đưa vào giảng dạy ở các trường phổ thông từ lớp 6 đến lớp 12 nhằm mục đích trang bị cho học sinh những kiến thức cơ bản về khoa học Địa Lí, cũng như vận dụng những kiến thức đ ó vào cuộc sống để biết cách ứng xử với môi trường tự nhiên và xã hội, đồng thời đáp ứng được yêu cầu phát triển của đất nước, xu thế của Nguyễn Thị Minh Nguyệt, Tel:0988686257 ,Khoa Địa lý – Trường ĐH Sư phạm - ĐHTN * thời đại. Từ những năm 90 của thế kỷ XX trở lại đây, cùng với việc đổi mới, chương trình đào t ạo, sách giáo khoa Địa Lí ở cấp trung học phổ thông (THPT) bám sát những định hướng của cải cách giáo dục, vì vậy việc đổi mới phương pháp dạy học cũng có sự thay đổi phù hợp. Trong hệ thống chương trình Địa lí phổ thông, nội dung chương trình môn địa lí lớp 11 rất phong phú, đa dạng, bao gồm các kiến thức Địa lí tự nhiên, Địa lý kinh tế- xã hội của nhiều quốc gia và lãnh thổ trên thế giới, song được giảng dạy với thời lượng không nhiều (1tiết/tuần đối với ban cơ bản). Do đó, cần nghiên cứu kĩ các loại bài học, lựa chọn các phương pháp, các phương tiện dạy học phù hợp nhằm đạt hiệu quả tối ưu và toàn diện. 2. CÁC LOẠI BÀI HỌC TRONG SÁCH GIÁO KHOA ĐỊA LÍ LỚP 11- CHƯƠNG TRÌNH THPT Khái niệm bài học Có thể hiểu khái niệm bài học theo một số cách sau: (1) Là hình thức tổ chức dạy học; (2) Là đơn vị của nội dung học vấn; (3) Là một đoạn của quá trình dạy học thu gọn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn Nguyễn Thị Minh Nguyệt Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ với đầy đủ các thành tố của quá trìnhđó. Bài học còn đư ợc gọi là bài giảng hay bài dạy học. Bài học Địa lí là một đơn vị của nội dung dạy học, có vị trí xác định trong hệ thống một giáo trình hoặc SGK và có quan hệ chặt chẽ với bài học khác trong sách giáo khoa hoặc giáo trình. Bài học phải đảm bảo một khối lượng kiến thức, kĩ năng nhất định trong chương trình và đư ợc cấu thành bởi một hệ thống các khái niệm được sắp xếp theo một trình tự có quan hệ chặt chẽ với nhau, tác động lẫn nhau để làm rõ một nội dung kiến thức. Mỗi bài học có thể kéo dài trong một hoặc nhiều tiết học khác nhau. Các bài học có thể được thực hiện trong nhiều hình thức tổ chức dạy học, hoặc chỉ được thực hiện ở một số hình thức tổ chức dạy học cụ thể Sách giáo khoa Địa lí 11 ban cơ bản gồm có 12 bài, học trong 29 tiết, trong đó có 21 tiết lý thuyết và 8 tiết thực hành. Có bài học trong 1 tiết (Cộng hòa Liên bangĐ ức), có bài học trong nhiều tiết (Trung Quốc, Nhật Bản, Liên minh Châu Âu, khu vực Đông Nam Á…). Cấu trúc nội dung của các bài học trong 1 tiết và các bài học trong nhiều tiết có sự khác nhau: các bài về khu vực học trong 1 tiết có cấu trúc nội dung gồm: quá trình hình thành, mục tiêu, hoạt động và một số thành tựu cụ thể của tổ chức kinh tế khu vực; các bài về quốc gia học trong 1 tiết thì nội dung gồm: vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ, đặc điểm tự nhiên và đặc điểm dân cư, kinh tế. Do thời lượng ít nên những nội dung của bài chỉ giới thiệu những đặc điểm chung và khái quát. Đối với các bài về quốc gia học trong nhiều tiết thì trên nền tảng chính vẫn là vị trí địa lí và lãnh thổ, đặc điểm tự nhiên, dân cư, kinh tế, nhưng nội dung phân tích sâu hơn, đặc biệt nhấn mạnh tới những khía cạnh đặc thù của mỗi quốc gia. Ví ...