MỘT SỐ SUY NGHĨ TRONG VIỆC BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY NGHỆ THUẬT MÚA DÂN GIAN CHĂM

Vài nét về nghệ thuật múa dân gian Chăm Ngay từ xa xưa người Chăm đã sáng tạo và xây dựng cho mình một nền văn hóa nghệ thuật hết sức độc đáo, da dạng. Nền văn hóa Chăm tuy chịu nhiều ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ và văn hóa Đông Nam Á, nhưng nền văn hóa nghệ thuật Chăm nói chung và nghệ thuật múa Chăm nói riêng vẫn mang tính bản địa sâu sắc và mang những nét đặc trưng riêng của dân tộc mình. Đặc biệt ngày nay đồng bào Chăm vẫn còn lưu giữ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
MỘT SỐ SUY NGHĨ TRONG VIỆC BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY NGHỆ THUẬT MÚA DÂN GIAN CHĂMMỘT SỐ SUY NGHĨ TRONG VIỆC BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY NGHỆTHUẬT MÚA DÂN GIAN CHĂMQuảng Đại Tuyên1. Vài nét về nghệ thuật múa dân gian ChămNgay từ xa xưa người Chăm đã sáng tạo và xây dựng cho mình một nền văn hóanghệ thuật hết sức độc đáo, da dạng. Nền văn hóa Chăm tuy chịu nhiều ảnh hưởngcủa văn hóa Ấn Độ và văn hóa Đông Nam Á, nhưng nền văn hóa nghệ thuật Chămnói chung và nghệ thuật múa Chăm nói riêng vẫn mang tính bản địa sâu sắc vàmang những nét đặc trưng riêng của dân tộc mình. Đặc biệt ngày nay đồng bàoChăm vẫn còn lưu giữ một nền văn hóa dân gian hết sức phong phú, đa dạng kể cảvăn hóa vật chất (ăn, mặc, ở) và văn hóa tinh thần (phong tục, tập quán, hệ thốnglễ nghi – tin ngưỡng, tôn giáo…)….Múa là một loại hình nghệ thuật, đóng vai trò rất quan trọng trong các nghi lễ và lễhội của người Chăm. Mặc dù trong suốt quá trình lịch sử tồn tại của dân tộc Chăm,nền văn hóa Chăm đã trải qua nhiều thăng trầm, tuy nhiên nền văn hóa Chăm cũngnhư nghệ thuật múa Chăm (đặc biệt là múa dân gian) vẫn tồn tại và có sức sống rấtmạnh liệt trong đời sống văn hóa người Chăm.Múa dân gian được hình thành trong đời sống lao động cho nên những động tácmô phỏng rất gần với động tác đời thường của người Chăm như múa đội nước, vãichài, chèo thuyền… Hệ thống múa dân gian Chăm Ninh Thuận mang đậm yếu tốvăn hóa bản địa gắn với những hình ảnh sinh hoạt của dân gian. Đồng thời múadân gian Chăm còn là phương tiện chuyển tải tâm tư, tình cảm, tư tưởng, tâm niệmcủa đồng bào Chăm. Thông qua những tiết tấu, luật động của múa dân gian màmọi người có dịp gần gũi, hiểu bết lẫn nhau hơn, đoàn kết và giúp đỡ lẫn nhauhơn. Bên cạnh đó, nó còn để bày tỏ lòng kính trọng, biết ơn của thế hệ con cháuđối với ông bà, tổ tiên và các vị thần linh đã giúp họ vượt qua mọi thử thách giannan để xây dựng cuộc sống ấm no.Hệ thống múa Chăm đ ược cấu tạo bởi nhữngluật động đơn giản, dễ hiểu, và có sự phân loại rõ rệt các điệu múa phù hợp vớigiới tính. Có những điệu múa chỉ dành riêng cho nữ, cũng có những điệu múa chỉdành riêng cho nam. Tuy nhiên, phần lớn những điệu múa này chỉ dành riêng chonữ giới.Trong hệ thống lễ nghi, tín ngưỡng dân gian của người Chăm múa dângian cũng đóng vai trò quan trọng không thể thiếu đặc biệt là trong các lễ hội múanhư Rija Nagar, Rija Harei, Rija Dayâup, Rija Praong… những lễ nghi này lại gắnliền với những ông Ka-ing, muk Pajuw, muk Rija thông qua múa để đưa tâm tưtình cảm của con người đến với tổ tiên, các đâng thần linh. Ngày nay, múa Chămnói chung và múa dân gian Chăm nói riêng được sử dụng vào trong sinh hoạt vănnghệ của cộng đồng Chăm khi có những ngày lễ quan trọng.2. Thực trạng của múa dân gian ChămNgười Chăm có rất nhiều lễ hội và mỗi lễ hội đều là môi trường để cho múa dângian Chăm tồn tại và phát triển. Sau khi đất nước được giải phóng, với chủ trương,đường lối, chính sách của Nhà nước về văn hóa dân tộc, văn hóa Chăm cúng bắtđầu được chú trọng sưu tầm, bảo tồn và phát huy. Ngoài việc kiểm kê, trùng tu,bảo tồn các hệ thống đền tháp cổ thì văn hóa phi vật thể trong đó có nghệ thuậtmúa dân gian cũng được sưu tầm, nghiên cứu và phát triển. Hệ thống lễ hội đượckhôi phục và kèm theo đó là sự phục hồi của các đội nhạc lễ, múa lễ và hát lễ.Nghệ thuật múa dân gian Chăm không chỉ bó hẹp trong các nghi lễ, lễ hội mà đãbước ra đời sống sinh hoạt văn hóa nghệ thuật quần chúng cùng với sự hình thànhcác đội ca, múa, nhạc ở kắp các làng plei Chăm.Từ lâu, múa dân gian Chăm đã cósức thu hút rất lớn đến nhiều nhà làm nghệ thuật, nhà nghiên cứu… và ngày càngthu hút được đông đảo người tham gia các hoạt động trong nghệ thuật múa dângian Chăm.Việc thành lập Trung tâm nghiên cứu văn hóa Chăm và Đoàn Nghệthuật Chăm Ninh Thuận, Bình Thuận đã có hiệu quả rất lớn trong việc thực hiệnvai trò của mình trong việc nghiên cứu, sưu tầm, bảo tồn và phát huy giá trị củanghệ thuật múa Chăm. Đặc biệt trong nhiều năm qua, đoàn nghệ thuật Chăm NinhThuận, Bình Thuận đã đáp ứng được nhu cầu rất lớn từ đồng bào Chăm trong sinhhoạt văn hóa nghệ thuật thông qua những buổi lưu diễn văn nghệ. Nhiều điệu múađã có sự cách tân một cách phù hợp hơn nhưng vẫn giữ được những nguyên tắctrong nghệ thuật múa Chăm.Tuy nhiên, múa dân gian Chăm cũng như một số loạihình nghệ thuật dân gian khác cũng đang đứng tr ước những thách thức rất lớn từxã hội hiện đại. Đó là việc cạnh tranh với loại hình nghệ thuật hiện đại, sự hời hợtcủa giới trẻ….Múa dân gian Chăm đang đứng trước nguy cơ mai một của việc sao chép bằng trínhớ, bằng truyền khẩu, sự mất mát bởi những nghệ nhân lần lượt qua đời…Trung tâm Nghiên cứu Văn hóa Chăm Ninh Thuận và Đoàn Nghệ thuật ChămNinh Thuận, Bình Thuận trong nhiều năm qua đã có những đóng góp rất lớn rấttrong việc nghiên cứu, bảo tồn và phát huy nghệ thuật múa Chăm nhưng vẫn chưathể đáp ứng hết nhu cầu và vẫn chưa thể làm tốt hơn vai trò của mình.Một số khó khăn mà những cơ qu ...