Một số vấn đề đặt ra trong việc thực hiện công bằng xã hội ở nước ta hiện nay - Nguyễn Minh Hoàn

Nhằm giúp các bạn chuyên ngành Xã hội học có thêm tài liệu tham khảo, mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết "Một số vấn đề đặt ra trong việc thực hiện công bằng xã hội ở nước ta hiện nay" dưới đây, nội dung bài viết nghiên cứu về một số vấn đề đặt ra trong việc thực hiện công bằng xã hội ở nước ta. Hy vọng nội dung bài viết phục vụ hữu ích nhu cầu học tập và nghiên cứu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số vấn đề đặt ra trong việc thực hiện công bằng xã hội ở nước ta hiện nay - Nguyễn Minh Hoàn Sù kiÖn - NhËn ®Þnh X· héi häc sè 3 (91), 2005 79 Mét sè vÊn ®Ò ®Æt ra trong viÖc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi ë n−íc ta hiÖn nay NguyÔn Minh Hoµn Ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu tiªn b−íc vµo sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi, toµn §¶ng, toµn d©n ta ®· kh¼ng ®Þnh mét trong nh÷ng môc tiªu mµ chóng ta ph¶i phÊn ®Êu ®¹t tíi lµ xo¸ bá mäi ¸p bøc, bãc lét, bÊt c«ng, thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. Ngµy nay c«ng b»ng x· héi ®· trë thµnh mét trong c¸c thµnh tè trong môc tiªu chung cña toµn d©n téc ta lµ x©y dùng mét n−íc ViÖt Nam “d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh”. Tuy nhiªn, khi thùc sù b¾t tay vµo thùc hiÖn môc tiªu c«ng b»ng x· héi nµy chóng ta thÊy ®· béc lé nh÷ng c¸ch hiÓu vµ c¸ch lµm kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n, trong thêi kú tr−íc ®æi míi, c«ng b»ng x· héi ®−îc hiÓu lµ trong x· héi ai còng ®−îc sèng nh− ai, kh«ng cã kÎ giµu ng−êi nghÌo. V× vËy, tõ khi tiÕn hµnh ®æi míi ®Õn nay, khi xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng ph©n hãa giµu nghÌo, kh«ng Ýt ng−êi ®· tá ra b¨n kho¨n, lo ng¹i vµ cho r»ng c«ng b»ng x· héi bÞ vi ph¹m. Còng do b¨n kho¨n trªn ®©y nªn cã ý kiÕn cho r»ng néi dung c¬ b¶n cña c«ng b»ng x· héi kh«ng ph¶i thÓ hiÖn ë kh©u ph©n phèi kÕt qu¶ s¶n xuÊt, mµ ë chç ph¶i t¹o ra sù c«ng b»ng vÒ c¬ héi ®Ó mäi ng−êi ®Òu cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn, hoÆc ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi ph¶i ph©n phèi c«ng b»ng c¸c nguån lùc cña Nhµ n−íc, ph¶i ph©n phèi hîp lý t− liÖu s¶n xuÊt, v.v… Nh−ng thÕ nµo lµ c«ng b»ng vÒ c¬ héi? ThÕ nµo lµ ph©n phèi c«ng b»ng c¸c nguån lùc? ThÕ nµo lµ ph©n phèi hîp lý t− liÖu s¶n xuÊt? v.v… Nh÷ng c©u hái ®ã cho ®Õn nay vÉn ch−a cã lêi gi¶i ®¸p tho¶ ®¸ng. C¸c ý kiÕn kh¸c nhau trªn ®©y cho thÊy tuy thèng nhÊt víi nhau ë chç cÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi nh−ng cô thÓ néi hµm cña kh¸i niÖm c«ng b»ng vÒ c¬ héi còng nh− c«ng b»ng thÓ hiÖn ë kh©u ph©n phèi t− liÖu s¶n xuÊt lµ g× l¹i ch−a thËt râ. Do ®ã, viÖc lµm s¸ng tá mét sè néi dung c¬ b¶n cña viÖc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi nªu trªn lµ nh÷ng ®ãng gãp bæ Ých cho viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch nh»m gãp phÇn thùc hiÖn thµnh c«ng môc tiªu x©y dùng mét n−íc ViÖt Nam “d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh”. VËy tr−íc hÕt thÕ nµo lµ c«ng b»ng vÒ c¬ héi? Cã quan ®iÓm cho r»ng c«ng b»ng vÒ c¬ héi lµ quyÒn cña mäi ng−êi ®−îc tiÕp cËn ngang nhau víi mét ®iÒu kiÖn may m¾n, thuËn lîi nµo ®ã ®Ó thùc hiÖn ®−îc ®iÒu m×nh mong muèn, dù ®Þnh. Quan ®iÓm nµy cã ®iÓm ch−a hîp lý v× vÒ thùc chÊt, c¸i mµ quan ®iÓm nµy ®ang nãi tíi kh«ng ph¶i lµ sù c«ng b»ng vÒ c¬ héi, mµ chÝnh lµ sù b×nh ®¼ng vÒ c¬ héi. Sù b×nh ®¼ng ®ã thÓ hiÖn ë quyÒn cña mäi ng−êi ®−îc tiÕp cËn Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn 80 Mét sè vÊn ®Ò ®Æt ra trong viÖc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi ë n−íc ta hiÖn nay ngang nhau víi mét c¬ héi nµo ®ã bÊt kú, trong khi ®ã c¸i cèt lâi cña c«ng b»ng x· héi bao giê còng lµ sù b×nh ®¼ng gi÷a ng−êi vµ ng−êi chØ riªng trong mèi quan hÖ gi÷a nghÜa vô vµ quyÒn lîi, gi÷a cèng hiÕn vµ h−ëng thô,… theo nguyªn t¾c cèng hiÕn ngang nhau th× h−ëng thô ngang nhau. ë ®©y cã sù lÇm lÉn gi÷a c«ng b»ng vÒ c¬ héi vµ b×nh ®¼ng vÒ c¬ héi. Sù lÇm lÉn ®ã b¾t nguån tõ chç kh¸i niÖm c«ng b»ng vÒ c¬ héi ®«i khi ®−îc hiÓu chØ nh− mét chÝnh s¸ch x· héi nh»m môc ®Ých cµng h¹n chÕ ®−îc sù chªnh lÖch giµu nghÌo vµ t×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ng x· héi th× cµng gÇn víi chñ nghÜa x· héi. ChÝnh v× kh¸i niÖm c«ng b»ng x· héi bÞ lÉn víi kh¸i niÖm b×nh ®¼ng x· héi, cßn kh¸i niÖm b×nh ®¼ng l¹i ®−îc hiÓu lµ sù ngang b»ng gi÷a ng−êi vµ ng−êi vÒ mäi ph−¬ng diÖn, cho nªn cuèi cïng c«ng b»ng vÒ c¬ héi ®· kh«ng tr¸nh khái ®i ®Õn ®ång nhÊt víi b×nh qu©n, cµo b»ng. §Ó ph©n biÖt b×nh ®¼ng vÒ c¬ héi víi c«ng b»ng vÒ c¬ héi, cã lÏ cÇn l−u ý r»ng quyÒn cña mäi ng−êi ®−îc tiÕp cËn ngang nhau víi mét c¬ héi nµo ®ã kh«ng hoµn toµn ®ång nhÊt víi kh¶ n¨ng cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi Êy cã thÓ sö dông c¬ héi ®ã mét c¸ch ngang nhau ®Ó thùc hiÖn ®iÒu m×nh mong muèn v×, trªn thùc tÕ, kh¶ n¨ng Êy lµ kh¸c nhau ë c¸c chñ thÓ (c¸ nh©n, nhãm, céng ®ång,..) kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n, nh÷ng ng−êi ë cïng mét lµng ®Òu cã quyÒn ngang nhau trong viÖc sö dông con ®−êng nhùa mµ Nhµ n−íc míi më qua lµng nµy ®Ó phôc vô cho c«ng viÖc s¶n xuÊt, kinh doanh. C¬ héi Êy lµ b×nh ®¼ng cho tÊt c¶ mäi ng−êi trong lµng. Nh−ng kh«ng ph¶i tÊt c¶ mäi ng−êi trong lµng ®ã ®Òu cã kh¶ n¨ng tËn dông con ®−êng Êy (c¬ héi Êy) nh− nhau cho c«ng viÖc cña m×nh: ng−êi nµy cã « t« t¶i, ng−êi kia cã xe ®¹p, ng−êi thø ba ch¼ng cã ph−¬ng tiÖn g×,… HiÓn nhiªn lµ ng−êi cã « t« t¶i cã thÓ tËn dông con ®−êng ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng chuyªn chë hµng hãa, vËt liÖu… lªn rÊt nhiÒu so víi tr−íc. Ng−êi cã xe ®¹p tËn dông c¬ héi Êy ®−îc Ýt h¬n. Cßn ng−êi thø ba th× kh«ng tËn dông ®−îc g× ngoµi viÖc ®i l¹i dÔ dµng ...