Nghiên cứu ảnh hưởng của các loại hom trong nhân giống cây cẩm nhuộm màu thực phẩm tại Thái Nguyên

Vụ xuân năm 2013, chúng tôi đã tiến hành thí nghiệm nghiên cứu ảnh hưởng của các loại hom khác nhau trong nhân giống cây cẩm nhuộm màu thực phẩm. Kết quả cho thấy cây cẩm có khả năng tái sinh mạnh, có thể sử dụng các loại hom khác nhau để nhân giống đều cho tỷ lệ sống cao (77,3 – 97,3% ), năng suất thân lá của các loại hom khác nhau không có sự sai khác (cẩm nhuộm đỏ: 8,18 – 10,15 tấn/ha, cẩm nhuộm tím: 6,27 – 6,93 tấn/ha).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu ảnh hưởng của các loại hom trong nhân giống cây cẩm nhuộm màu thực phẩm tại Thái Nguyên Luân Thị Đẹp và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 112(12)/2: 143 - 148 NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC LOẠI HOM TRONG NHÂN GIỐNG CÂY CẨM NHUỘM MÀU THỰC PHẨM TẠI THÁI NGUYÊN Luân Thị Đẹp*, Hoàng Bích Thảo, Nguyễn Viết Hưng, Lưu Thị Xuyến, Hà Huy Hoàng, Trương Thị Ánh Tuyết, Vũ Thị Hải Anh Trường Đại học Nông Lâm – ĐH Thái Nguyên TÓM TẮT Vụ xuân năm 2013, chúng tôi đã tiến hành thí nghiệm nghiên cứu ảnh hưởng của các loại hom khác nhau trong nhân giống cây cẩm nhuộm màu thực phẩm. Kết quả cho thấy cây cẩm có khả năng tái sinh mạnh, có thể sử dụng các loại hom khác nhau để nhân giống đều cho tỷ lệ sống cao (77,3 – 97,3% ), năng suất thân lá của các loại hom khác nhau không có sự sai khác (cẩm nhuộm đỏ: 8,18 – 10,15 tấn/ha, cẩm nhuộm tím: 6,27 – 6,93 tấn/ha). Trong đó cây cẩm nhuộm màu đỏ có khả năng tái sinh mạnh hơn cây cẩm nhuộm màu tím, tỷ lệ nảy mầm các đoạn hom trồng khác nhau đạt > 90%, khả năng sinh trưởng thân lá mạnh, phân cành cấp 1 nhiều hơn và năng suất cao hơn cây cẩm nhuộm màu tím. Từ khóa: cây cẩm, hom, nhân giống, nhuộm màu thực phẩm, Thái Nguyên ĐẶT VẤN ĐỀ* Theo Lưu Đàm Cư và Trần Minh Hợi (1995) [1] Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật (Viện KH - CN Việt Nam) và Tổ chức bảo tồn Thiên nhiên thế giới (IUCN) cho thấy, hệ thực vật Việt Nam có trên 12.000 loài, trong đó nhóm cây nhuộm màu có khoảng 200 loài. Hiện nay, ở Việt Nam, có tới 112 loài cây được người dân sử dụng trực tiếp làm chất nhuộm màu thực phẩm. Trong đó có 18 loài cho màu nhuộm xanh, 57 loài cho màu nhuộm đỏ, 6 loài cho màu nhuộm tím, 28 loài cho màu nhuộm vàng và 2 loài cho màu nhuộm đen. Gần đây, Lưu Đàm Cư và cs (2002) [2] đã điều tra phát hiện 114 loài cây được hoặc có thể sử dụng để nhuộm màu thực phẩm ở Việt Nam. Đồng bào các dân tộc thiểu số Việt Nam ở một số vùng đã có kinh nghiệm lâu đời trong việc sử dụng các loại cây nhuộm màu thực phẩm phục vụ cuộc sống của mình. Trong đó cây cẩm (peristrophe bivalvis (L.)Merr) thuộc họ Ô rô (Acanthaceae) là loài cây lâu năm ưa ẩm, ưa bóng, có thể mọc dại hoặc trồng trong vườn nhà. Đây là loài cây nhuộm màu phổ biến nhất, do bộ phận sử dụng nhuộm màu là thân lá với gần đủ các màu cơ bản như đỏ, * xanh, tím, vàng. Tuy nhiên đa số người dân chỉ trồng những loài cây này theo kinh nghiệm ở cấp hộ gia đình hoặc khai thác dựa vào tự nhiên. Cho đến nay chưa có một nghiên cứu nào về các biện pháp kỹ thuật như nhân giống, mật độ, thời vụ, phân bón…đối với các cây nhuộm màu thực phẩm. Do đó chúng tôi đã tiến hành đề tài này. Mục tiêu nghiên cứu Xác định được loại hom giống đạt hiệu quả cao trong nhân giống đối với cây cẩm nhuộm màu đỏ và màu tím. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Đối tượng Thí nghiệm được tiến hành với cây cẩm (peristrophe bivalvis (L.) Merr) nhuộm màu thực phẩm, gồm 2 loại cẩm nhuộm màu đỏ và màu tím Địa điểm và thời gian nghiên cứu - Địa điểm: Tại khu thí nghiệm cây trồng cạn - Trung tâm thực hành thực nghiệm - Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên. - Thời gian: Thí nghiệm được tiến hành từ tháng 3 - 7/2013 Nội dung - Nghiên cứu tỷ lệ cây sống ở các công thức nhân giống khác nhau. Tel: 0912911319, Email: vietlong822002@yahoo.com 143 Luân Thị Đẹp và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ - Nghiên cứu một số đặc điểm sinh trưởng của cây cẩm ở các công thức thí nghiệm - Đánh giá năng suất thân lá ở các công thức thí nghiệm Phương pháp * Phương pháp bố trí thí nghiệm - Thí nghiệm mỗi cây (cẩm nhuộm đỏ và nhuộm tím) gồm 3 công thức: 1) Công thức 1: Hom đoạn gốc 2) Công thức 2: Hom đoạn ngọn 3) Công thức 3: Hom lá cành cấp 1. - Phương pháp bố trí thí nghiệm: Thí nghiệm bố trí theo kiểu ô vuông la tinh, 3 công thức và 3 lần nhắc lại. Sơ đồ bố thí thí nghiệm như sau (2 thí nghiệm bố trí như nhau) : Sơ đồ thí nghiệm nhân giống như sau 112(12)/2: 143 - 148 I 1 2 3 II 2 3 1 ra từ cành cấp 1. Đếm số cành/ cây, mỗi giống đếm 10 cây thời kỳ thu hoạch. - Năng suất thân lá: Khi cây cao từ 35 – 45 cm, thu hoạch toàn bộ thân lá của các cây/ô thí nghiệm, sau đó quy ra tấn/ha. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN Kết quả theo dõi tỷ lệ sống ở các công thức thí nghiệm Cẩm có 3 dạng khác nhau đó là cẩm nhuộm màu đỏ, màu tím và màu vàng, cẩm thường mọc dại ở trong rừng hoặc được đưa về trồng trong vườn để tiện sử dụng. Cây cẩm chủ yếu sinh sản vô tính, đồng bào các dân tộc thường trồng cẩm bằng thân hoặc bằng cành. Do vậy tỷ lệ sống là chỉ tiêu rất quan trọng trong quá trình nhân giống. Đối với cây nhân giống bằng thân, cành thì khả năng tái sinh phụ thuộc vào chất lượng của các đoạn hom sử dụng. Kết quả theo dõi tỷ lệ sống ở các công thức thí nghiệm được trình bày ở bảng 1. III 3 1 2 Bảng 1: Tỷ lệ sống của cây cẩm ở các công thức thí nghiệm - Diện tích 1 ô thí nghiệm: 2m2 (5 m x 0,4m) * Quy trình kỹ thuật - Làm đất: đất được cầy bừa kỹ, làm sạch cỏ, chia khối lên luống và rạch hàng. - Phân bón: 5 tấn phân chuồng /1 ha. - Phương pháp bón: bón lót 100% lượng phân chuồng vào rãnh trước khi trồng - Khoảng cách trồng: cây cách cây 20 cm - Chiều dài hom: 25 cm * Các chỉ tiêu theo dõi và phương pháp theo dõi - Tỷ lệ sống: Đếm số cây sống/ tổng số cây trong ô. - Động thái tăng trưởng chiều cao cây: Đo từ mặt đất đến đỉnh sinh trưởng, mỗi lần nhắc lại đo 10 cây, sau trồng 30 ngày bắt đầu đo lần 1, sau đó cách 10 ngày đo 1 lần. - Tốc độ ra lá: Đếm số lá/ cây (thời gian đếm và số cây theo dõi trùng với chỉ tiêu chiều cao cây), lấy số lá lần đếm sau trừ đi lần đếm trước. - Khả năng phân cành cấp 1: Cành cấp 1 là cành mọc ra từ thân chính, một cành được tính khi mọc dài 2cm, cành cấp 2 là cành mọc 144 CT 1 Tỷ lệ sống (%) Cẩm nhuộm đỏ Cẩm nhuộm tím 97,30 77,30 2 94,67 84,00 3 90,67 88,00 Số liệu bảng 1 cho thấy tỷ lệ sống của cây cẩm nhuộm màu đỏ ở các công thức thí nghiệm biến động từ 90,67 - 97,3%, cao hơn cây cẩm nhuộm màu tím (77,3 - 88 %). Như vậy cây cẩm nhuộm màu đỏ có khả năng tái sinh mạnh hơn, có thể sử dụng các đoạn khác ...