Nghiên cứu một số chỉ số hình thái và huyết động mạch máu gan ở bệnh nhân xơ gan

Mục tiêu nghiên cứu của bài viết nhằm khảo sát một số chỉ số hình thái và huyết động mạch máu gan ở bệnh nhân (BN) xơ gan. Bài viết nghiên cứu mô tả cắt ngang 145 BN xơ gan và 45 ngƣời khoẻ manh làm nhóm chứng tại Khoa Nội Tiêu hóa, Bệnh viện Quân y 103.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu một số chỉ số hình thái và huyết động mạch máu gan ở bệnh nhân xơ gan TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 6-2015 NGHIÊN CỨU MỘT SỐ CHỈ SỐ HÌNH THÁI VÀ HUYẾT ĐỘNG MẠCH MÁU GAN Ở BỆNH NHÂN XƠ GAN Dương Quang Huy*; Hoàng Đình Anh*; Trần Việt Tú* TÓM TẮT Mục tiêu: nghiên cứu nhằm khảo sát một số chỉ số hình thái và huyết động mạch máu gan ở bệnh nhân (BN) xơ gan. Đ i tượng và phương pháp: tiến cứu, mô tả cắt ngang 145 BN xơ gan và 45 ngƣời khoẻ manh làm nhóm chứng tại Khoa Nội Tiêu hóa, Bệnh viện Quân y 103. Kết quả: 88,3% BN xơ gan có chiều dòng chảy tĩnh mạch cửa (TMC) hƣớng gan với đƣờng kính giãn, vận tốc và lƣu lƣợng dòng chảy giảm so với các thông số tƣơng ứng ở nhóm chứng (p < 0,01). Động mạch gan (ĐMG) giãn có vận tốc dòng chảy tăng, đƣờng kính và vận tốc tĩnh mạch gan (TMG) giảm so với nhóm chứng (p < 0,01). Có mối tƣơng quan thuận khá chặt giữa lƣu lƣợng TMC với vận tốc tâm thu TMG (r = 0,35; p < 0,01). Kết luận: ở BN xơ gan có biến đổi các chỉ số hình thái và huyết động mạch máu gan theo xu hƣớng tăng đƣờng kính, vận tốc dòng chảy ĐMG, giảm vận tốc dòng chảy TMC và TMG. * Từ khoá: Xơ gan; Động mạch máu gan; Chỉ số hình thái; Huyết động. Changes of Hepatic Vessel Morphology and Hemodynamics in Cirrhotic Patients Summary Objectives: To evaluate the changes of hepatic vessel morphology and hemodynamics (including portal vein, hepatic artery and hepatic vein) in patients with cirrhosis. Subjects and methods: Prospective, cross-sectional descriptive study was carried out on 145 cirrhotic patients and 45 control subjects in Digestive Department, 103 Hospital. Results: 88.3% of cirrhotic patients had hepatopetal flow with obviously higher diameter, lower velocity and flow capacity than respective parameters in control group (p < 0.01). Hepatic artery enlarges with increased flow velocity while decreased diameter and velocity of systolic hepatic vein in comparison to that in control group (p < 0.01). There is closely positive correlation between portal venous capacity and systolic velocity of hepatic artery (r = 0.35, p < 0.01). Conclusion: There are changes of hepatic vessel morphology and hemodynamics in cirrhotic patients. * Key words: Cirrhosis; Hepatic vessel; Morphology; Hemodynamics. ĐẶT VẤN ĐỀ Xơ gan là bệnh lý khá phổ biến, căn nguyên chủ yếu do nhiễm virut viêm gan B, C và lạm dụng rƣợu quá mức với tỷ lệ tử vong tƣơng đối cao ở hầu hết các quốc gia trên thế giới. * Bệnh viện Quân y 103 Người phản hồi (Corresponding): Dương Quang Huy (huyduonghvqy@gmail.com) Ngày nhận bài: 18/05/2015; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 18/06/2015 Ngày bài báo được đăng: 13/07/2015 50 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 6-2015 Ở BN xơ gan có biến đổi cấu trúc nhu mô gan cũng nhƣ hình thái và huyết động mạch máu gan. Nhiều nghiên cứu đã xác định sự biến đổi hình thái và huyết động mạch máu gan liên quan với tăng áp lực TMC. Do vậy, nghiên cứu biến đổi huyết động mạch máu gan sẽ góp phần chẩn đoán xơ gan và giúp đánh giá hiệu quả một số biện pháp giảm áp lực TMC. Hiện nay, ở Việt Nam chƣa có nhiều nghiên cứu về huyết động mạch máu gan ở BN xơ gan. Vì vậy, chúng tôi tiến hành đề tài này nhằm: Đánh giá một s chỉ s hình thái và huyết động mạch máu gan BN xơ gan. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tƣợng nghiên cứu. * Nhóm nghiên cứu: 145 BN xơ gan điều trị nội trú tại Khoa Nội Tiêu hóa, Bệnh viện Quân y 103 từ tháng 3 - 2012 đến 9 - 2014. Chẩn đoán xơ gan khi lâm sàng và xét nghiệm có đầy đủ 2 hội chứng kinh điển là suy chức năng gan và tăng áp lực TMC cùng với những thay đổi hình thái gan trên siêu âm gan. Loại khỏi nhóm nghiên cứu các trƣờng hợp xơ gan kèm ung thƣ biểu mô tế bào gan; đang có biến chứng nặng nhƣ xuất huyết tiêu hóa hoặc có các bệnh lý tim mạch, hô hấp, nội tiết kèm theo; đang sử dụng một số thuốc ảnh hƣởng đến huyết động ĐMG nhƣ thuốc chẹn β, thuốc lợi tiểu… * Nhóm chứng: 45 ngƣời khỏe mạnh, không có bệnh lý gan mật, tim mạch, hô hấp, nội tiết; phân bố tuổi, giới tƣơng đƣơng với nhóm bệnh. 2. Phƣơng pháp nghiên cứu. Mô tả, cắt ngang, so sánh. Tất cả BN đƣợc khám lâm sàng và chỉ định các xét nghiệm cận lâm sàng cần thiết để xác định hội chứng suy chức năng gan và tăng áp lực TMC. Phân loại mức độ xơ gan theo thang điểm Child Pugh (1973). Siêu âm đánh giá huyết động mạch máu gan: thực hiện trên máy siêu âm Envisor (Hãng Phillips), đầu dò convex 3,5 MHz có đủ chế độ Doppler màu và Doppler xung. Các đối tƣợng nghiên cứu (nhóm bệnh và nhóm chứng) nhịn ăn ít nhất 6 giờ, nghỉ ngơi trong vòng 15 phút trƣớc làm siêu âm, tƣ thế nằm ngửa, 2 chân duỗi thẳng hoặc nằm nghiêng trái, thở nhẹ bình thƣờng. Đầu tiên, thực hiện siêu âm 2 chiều đánh giá kích thƣớc, nhu mô, bờ gan, sau đó chuyển sang siêu âm Doppler mạch máu gan. Đầu dò ở diện cắt chếch dƣới sƣờn phải để đặt cửa sổ siêu âm Doppler TMC, ĐMG và TMG. Có thể bổ sung thêm diện cắt qua kẽ sƣờn để nhìn rõ thân ĐMG và TMC. Khi đặt cửa sổ siêu âm, để có các thông số định lƣợng chính xác, cần đi ...