Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học sinh sản của ốc đĩa (Nerita balteata Reeve, 1885) ở Quảng Ninh

Ốc đĩa (Nerita balteata) là động vật chân bụng có thịt thơm ngon, giàu dinh dưỡng, sử dụng là một món ăn đặc sản được nhiều người ưa chuộng. Tuy nhiên, ốc đĩa là đối tượng mới ở nước ta nên sản lượng cung cấp trên thị trường hoàn toàn là khai thác từ tự nhiên, vì vậy trữ lượng ốc đĩa ngày càng giảm sút do khai thác quá mức. Bài báo trình bày kết quả nghiên cứu một số đặc điểm sinh học sinh sản của ốc đĩa trong 12 tháng nghiên cứu với tổng số 463 mẫu được thu thập từ 4 địa phương của vùng biển tỉnh Quảng Ninh
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học sinh sản của ốc đĩa (Nerita balteata Reeve, 1885) ở Quảng Ninh Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Số 1/2014 KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU ÑAØO TAÏO SAU ÑAÏI HOÏC NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC SINH SẢN CỦA ỐC ĐĨA (Nerita balteata Reeve, 1885) Ở QUẢNG NINH RESEARCH ON SOME REPRODICTIVE BIOLOGICAL CHARACTERISTICS OF MANGROVE SNAIL (Nerita balteata Reeve, 1885) IN QUANG NINH Đặng Khánh Hùng1, Vũ Trọng Đại2, Ngô Anh Tuấn3, Nguyễn Đình Huy4 Ngày nhận bài: 31/7/2013; Ngày phản biện thông qua: 14/8/2013; Ngày duyệt đăng:10/3/2014 TÓM TẮT Ốc đĩa (Nerita balteata) là động vật chân bụng có thịt thơm ngon, giàu dinh dưỡng, sử dụng là một món ăn đặc sản được nhiều người ưa chuộng. Tuy nhiên, ốc đĩa là đối tượng mới ở nước ta nên sản lượng cung cấp trên thị trường hoàn toàn là khai thác từ tự nhiên, vì vậy trữ lượng ốc đĩa ngày càng giảm sút do khai thác quá mức. Bài báo trình bày kết quả nghiên cứu một số đặc điểm sinh học sinh sản của ốc đĩa trong 12 tháng nghiên cứu với tổng số 463 mẫu được thu thập từ 4 địa phương của vùng biển tỉnh Quảng Ninh. Kết quả nghiên cứu cho thấy ốc đĩa là loài phân tính đực cái riêng biệt, trong đó ốc đĩa đực có tuyến sinh dục màu vàng nâu; ốc đĩa cái có tuyến sinh dục màu trắng sữa. Tỷ lệ đực: cái trung bình là 1:1,3. Tuyến sinh dục của ốc đĩa phát triển trải qua 5 giai đoạn. Sức sinh sản tuyệt đối (Fa) của ốc đĩa dao động trong khoảng 32.478 ÷ 197.674 trứng/cá thể cái, trung bình 95.221 trứng/cá thể cái. Sức sinh sản tương đối (Frg) dao động trong khoảng 5.612 ÷ 22.482 trứng/g cá thể cái, trung bình 11.069 trứng/g cá thể cái. Mùa vụ sinh sản của ốc đĩa ngoài tự nhiên là từ tháng 6 đến hết tháng 10, trong đó mùa vụ sinh sản chính từ tháng 8 đến tháng 10. Từ khóa: ốc đĩa, Nerita balteata, đặc điểm sinh sản, tuyến sinh dục, sức sinh sản ABSTRACT Mangrove snail (Nerita balteata) belongs to the class of gastropods is delicious food with full of nutrition and highly commercial value. However, due to a new species in Vietnam, a production of mangrove snail has been exploited from the sea; therefore, the yield of this species is being depleted because of over catching. This paper presents an investigated result on some reproductive biological characteristics of mangrove snail after 12 months with 463 specimens collected from 4 areas in Quang Ninh province. The result showed that, mangrove snail is a sex separated species, in which a gonadal organ colour of male snail is brown yellow and female is milky white. The average of male and female ratio was 1:1.3. The gonadal development of mangrove snail underwent 5 stages. The absolute fecundity (Fa) ranged from 32.478 to 197.674 eggs/female (average: 95.221 eggs/female). The relative fecundity (Frg) was ranged from 5.612 to 22.482 eggs/ g of female (average: 11.069 eggs/female). Keywords: Mangrove snail, Nerita balteata, reproductive biology, gonadal organ, fecundity I. ĐẶT VẤN ĐỀ Ốc đĩa (Nerita balteata) là loài hải sản có giá trị cao và được xem như là món ăn đặc sản của vùng biển Quảng Ninh. Ở nước ta, ốc đĩa phân bố tập trung ở các vùng bãi triều, rừng ngập mặn tại Quảng Ninh và một số tỉnh phía Nam. Loài ốc này có giá trị kinh tế cao, ở Quảng Ninh giá bán ốc đĩa trên thị trường dao động trong khoảng 400 - 500 ngàn đồng/kg (Ngô Anh Tuấn, 2012). 1 2 Trong những năm gần đây, nhu cầu tiêu thụ nội địa đối với loài ốc này là rất lớn, đặc biệt là ở Quảng Ninh. Chính vì vậy, người dân đã chạy theo lợi nhuận, khai thác ốc đĩa quá mức dẫn đến nguồn lợi ngoài tự nhiên đang đứng trước nguy cơ bị suy giảm một cách nghiêm trọng. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có bất cứ công trình nghiên cứu khoa học nào nghiên cứu về đặc điểm sinh học sinh sản cũng như quy trình kỹ thuật sản xuất giống nhân tạo ốc đĩa Đặng Khánh Hùng: Cao học Nuôi trồng thủy sản 2010 – Trường Đại học Nha Trang ThS. Vũ Trọng Đại, 3 TS. Ngô Anh Tuấn, 4 ThS. Nguyễn Đình Huy: Viện Nuôi trồng thủy sản – Trường Đại học Nha Trang 114 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản tại Việt Nam. Do đó, việc nghiên cứu một số đặc điểm sinh học sinh sản của ốc đĩa là rất cần thiết, làm cơ sở khoa học cho việc nghiên cứu xây dựng quy trình kỹ thuật sản xuất giống nhân tạo ốc đĩa ở nước ta. II. ĐỐI TƯỢNG, VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Địa điểm, thời gian và đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: ốc đĩa (Nerita balteata). Mẫu ốc đĩa được thu ngẫu nhiên tại 4 địa phương của tỉnh Quảng Ninh (Hạ Long, Cẩm Phả, Vân Đồn, Tiên Yên, Đầm Hà), trong thời gian 12 tháng (từ tháng 1/2012 đến tháng 12/2012). Mẫu ốc sau đó được chuyển về phân tích tại Phòng Thực hành bệnh học, Trung tâm Thí nghiệm Thực hành Trường Đại học Nha Trang. 2. Nội dung nghiên cứu Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học sinh sản của ốc đĩa Quảng Ninh, gồm có các chỉ tiêu sau: phân biệt giới tính và tỷ lệ đực, cái; các giai đoạn phát triển tuyến sinh dục; xác định sức sinh sản và mùa vụ sinh sản của ốc đĩa. 3. Phương pháp thu và phân tích ...