Nghiên cứu thành phần hóa học của tinh dầu thân rễ gừng đen (distichochlamys citrea) tại một số tỉnh miền trung Việt Nam

Bài báo này thông báo các kết quả nghiên cứu về thành phần hóa học của tinh dầu thân rễ Gừng đen ở khu vực miền Trung Việt Nam nhằm cung cấp cơ sở khoa học, định hướng việc bảo tồn và phát triển nguồn gen quý hiếm ở địa phương và tìm kiếm các thành phần có hoạt tính phục vụ công tác phòng, chữa bệnh cho người dân. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu thành phần hóa học của tinh dầu thân rễ gừng đen (distichochlamys citrea) tại một số tỉnh miền trung Việt Nam Journal of Science – 2015, Vol. 8 (4), 60 – 65 Part D: Natural Sciences, Technology and Environment NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA TINH DẦU THÂN RỄ GỪNG ĐEN (DISTICHOCHLAMYS CITREA) TẠI MỘT SỐ TỈNH MIỀN TRUNG VIỆT NAM Phạm Việt Tý1, Hồ Việt Đức2, Lê Quyết Thắng3 ThS. Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế ThS. Trường Đại học Y Dược, Đại học Huế 3 ThS. Trường THPT Huy Trứ 1 2 Thông tin chung: Ngày nhận bài: 07/04/15 Ngày nhận kết quả bình duyệt: 29/05/15 Ngày chấp nhận đăng: 12/15 Title: Study on chemical composition of rhizome essential oil of Distichochlamys citrea collected in some provinces at central Vietnam Từ khóa: Chi Zingiberaceae, Loài Distichochlamys citrea, Tinh dầu, Phương pháp GC/MS. Keywords: Zingiberaceae, Distichochlamys citrea, essential oils, GC/MS analysis ABSTRACT Background: Distichochlamys citrea is a endemic species in the flora of Vietnam. The knowledge about Distichochlamys citrea, especialy the chemical constituents, is rather poor. Materials and method: D. citrea was collected in some central provinces in February 2014. The essential oils were extracted by using the hydrodistillation method and analysed by gas chromatography/mass spectrometry (GC/MS). Results & Conclusion: The rhizome essential oils of D. citrea in Quang Binh, Quang Tri and Quang Nam provinces were obtained in 0.60, 0.45 and 0.40% yields (v/w), respectively. The oxygented monoterpenes 90.73% (TD_QT), 80.29% (TD_QB) and 79.47% (TD_QN) were in abundance in the oils represented largely by 1,8-cineole with content around 30.7143.67%. TÓM TẮT Đặt vấn đề: Gừng đen (Distichochlamys citrea) là loài thực vật đặc hữu chỉ có ở Việt Nam. Cho đến nay, những hiểu biết về loài này còn rất sơ khai đặc biệt là thành phần hóa học. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Gừng đen được thu hái tại một số tỉnh miền Trung vào tháng 2 năm 2014. Tinh dầu được trích ly bằng phương pháp chưng cất lôi cuốn theo hơi nước sau đó được phân tích bằng phương pháp sắc ký khí - khối phổ liên hợp (GC/MS). Kết quả - Kết luận: Hàm lượng tinh dầu thân rễ Gừng đen ở Quảng Bình, Quảng Trị và Quảng Nam đạt tương ứng là 0,60, 0,45 và 0,40% (vmL/wg, theo nguyên liệu tươi). Các dẫn xuất oxy hóa của monoterpene là nhóm chất chính của các mẫu tinh dầu, chiếm 90,73% (TD_QT), 80,29% (TD_QB) và 79,47% (TD_QN). Trong đó, 1,8-cineole là cấu tử chính với hàm lượng dao động trong khoảng 30,7143,67%. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ 4 loài thuộc chi này (Nguyen Q. B & Jana LeongŠkorničková, 2012a, 2012b). Trong đó, loài Gừng đen Distichochlamys citrea được phát hiện sớm nhất ở Vườn Quốc gia Bạch Mã thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế. Loài này có mùi thơm đặc trưng, được người dân PaKô dùng làm thuốc và gia vị. Chi Gừng đen Distichochlamys thuộc họ Gừng (Zingiberaceae) là chi thực vật đặc hữu của Việt Nam, được miêu tả lần đầu tiên bởi M. F. Newman vào năm 1995 (Newman, 1995). Tính đến nay, các nhà khoa học chỉ mới phát hiện được 60 Journal of Science – 2015, Vol. 8 (4), 60 – 65 Part D: Natural Sciences, Technology and Environment Nhìn chung, loài Gừng đen chưa được nghiên cứu về thành phần hóa học ở trong nước cũng như trên thế giới. Bài báo này thông báo các kết quả nghiên cứu về thành phần hóa học của tinh dầu thân rễ Gừng đen ở khu vực miền Trung Việt Nam nhằm cung cấp cơ sở khoa học, định hướng việc bảo tồn và phát triển nguồn gen quý hiếm ở địa phương và tìm kiếm các thành phần có hoạt tính phục vụ công tác phòng, chữa bệnh cho người dân. 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG NGHIÊN CỨU 2.1 Đối tượng nghiên cứu lệ chia dòng 1:30, mẫu được bơm tự động với thể tích 1 µL. Nhiệt độ vòi phun 250 0C, nhiệt độ giao diện khối phổ 250 0C, nhiệt độ buồng ion hóa 300 0 C. Điện thế đầu dò 0,82 kV. Chế độ quét toàn bộ, dải quét 40÷350 amu. Chương trình nhiệt độ lò sắc ký khí: nhiệt độ đầu 40 0C (giữ đẳng nhiệt trong 1 phút), tăng 3 0C/phút đến 285 0C (giữ đẳng nhiệt trong 5 phút). Việc xác định các thành phần trong tinh dầu được thực hiện bằng cách so sánh thời gian lưu, mô hình phân mảnh khối lượng với những dữ liệu của mẫu tham khảo có sẵn và cơ sở dữ liệu phổ khối của chúng với phổ chuẩn đã được công bố ở thư viện NIST 0.5 và NIST 0.5s. PHÁP Loài Gừng đen được thu hái tại 3 tỉnh miền Trung Việt Nam là Quảng Bình, Quảng Trị và Quảng Nam vào tháng 2 năm 2014. Tên khoa học Distichochlamys citrea M. F. Newman được xác định bởi nhà Thực vật học Đỗ Xuân Cẩm, Trường Đại học Nông lâm Huế. Tiêu bản được lưu tại Khoa Hóa, Trường Đại học Sư phạm Huế. 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN Hàm lượng tinh dầu của thân rễ Gừng đen thu hái ở Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế (Phạm Việt Tý và cs, 2014) và Quảng Nam đạt tương ứng là 0,60; 0,45; 0,50 và 0,40% (vmL/wg, theo nguyên liệu tươi). Tinh dầu thu được dưới dạng lỏng, không màu, nhẹ hơn nước và có mùi thơm đặc trưng. Phương pháp GC/MS cho phép định danh 40 cấu tử từ tinh dầu Quảng Bình (TD_QB), 21 cấu tử từ tinh dầu ...