Người nhập cư đô thị và an sinh xã hội - Phạm Quỳnh Hương

Nội dung bài viết "Người nhập cư đô thị và an sinh xã hội" trình bày về nhu cầu an sinh xã hội của người nhập cư, đổi mới và thực trạng an sinh xã hội của người nhập cư, tăng cường tiếp cận an sinh xã hội của người nhập cư trong giai đoạn hiện nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Người nhập cư đô thị và an sinh xã hội - Phạm Quỳnh HươngX· héi häc sè 1 (93), 2006 45 Ng−êi nhËp c− ®« thÞ vµ an sinh x· héi Ph¹m Quúnh H−¬ng I. Nhu cÇu an sinh x· héi cña ng−êi nhËp c− Di c− néi ®Þa, bao gåm di c− n«ng th«n - ®« thÞ, ®ang cã chiÒu h−íng t¨ng lªn ëViÖt Nam tõ sau §æi Míi. Ng−êi di d©n tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ - mét bé phËn thÞtr−êng lao ®éng thµnh phè, cã nh÷ng ®iÓm m¹nh, vµ c¬ héi ®em l¹i nh÷ng lîi Ých chohä. Tuy nhiªn, nh÷ng ®iÓm yÕu, vµ ®Æc biÖt lµ nh÷ng th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh did©n ®· h¹n chÕ lîi Ých cña viÖc di d©n, thËm chÝ g©y khã kh¨n cho ng−êi di d©n . 1. ChiÕn l−îc sèng cña c¸c hé gia ®×nh - ®iÓm m¹nh Di d©n lµ sinh kÕ cña ®a sè ng−êi d©n n«ng th«n Môc tiªu cña di d©n lµ kinh tÕ, t¨ng thu nhËp. Lîi Ých cña viÖc di c− chñ yÕulµ tõ nh÷ng toan tÝnh cña c¸c hé gia ®×nh nh»m ph©n bè l¹i lao ®éng cña hä, nh»mt¨ng c¬ héi vµ gi¶m nguy c¬. (§Æng, 2005, Lª vµ céng sù, 2005, NguyÔn vµ céng sù,2005b, V¨n vµ céng sù, 2005). §Ó ®¹t ®−îc môc tiªu ®ã hä cã lîi thÕ lµ ®é tuæi trÎ, ®ang ë ®é tuæi sung søc, vµphÇn lín ch−a lËp gia ®×nh. Mét ®iÓm m¹nh n÷a cña ng−êi di d©n lµ hä cÇn cï, chÞukhã, chÞu khæ, chÞu lµm nh÷ng viÖc mµ ng−êi thµnh phè kh«ng lµm, vµ chÊp nhËn møcl−¬ng thÊp h¬n ng−êi thµnh phè (Lª, B¹ch D−¬ng vµ céng sù, 2005, §Æng, 2005). Di d©n lµ chiÕn l−îc sèng mµ c¸c héi gia ®×nh n«ng d©n lùa chän. Tuy nhiªn,kh«ng ph¶i hé gia ®×nh nµo còng cã c¬ héi di d©n nh− nhau. Di d©n ®ßi hái ph¶i cãmét sè nh÷ng ®iÒu kiÖn, bëi v× ®i lµm ¨n xa ®ßi hái ph¶i cã tiÒm lùc tµi chÝnh vµ tr×nh®é häc vÊn nhÊt ®Þnh, cã søc kháe, vµ nh÷ng quan hÖ x· héi nµo ®ã. V× vËy di d©nkh«ng ph¶i lµ quyÕt ®Þnh dÔ dµng ®èi víi c¸c hé gia ®×nh, ®Æc biÖt víi ng−êi nghÌo(§Æng, 2005). M¹ng l−íi x· héi Di d©n vèn lµ mét qu¸ tr×nh mang nhiÒu khã kh¨n vµ bÊp bªnh. V× vËy métm¹ng l−íi x· héi, ®ãng vai trß hç trî kh«ng chÝnh thøc, lµ rÊt quan träng. M¹ng l−íix· héi cña ng−êi di d©n (®ång h−¬ng, b¹n bÌ, ng−êi th©n) ®· t¹o ra nguån vèn x· héi,kh«ng chØ lµ tiÒn b¹c, cña c¶i, mµ cßn lµ th«ng tin, kiÕn thøc, kinh nghiÖm, vµ nh÷nghç trî cÇn thiÕt, kÞp thêi (c¶ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn) . Nã gióp gi¶m chi phÝ (kinh tÕ,t©m lý) ph¶i tr¶ cho qu¸ tr×nh di c−, vµ t¨ng vËn héi thµnh c«ng (ActionAid, 2005, Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn46 Ng−êi nhËp c− ®« thÞ vµ an sinh x· héiLª, B¹ch D−¬ng vµ céng sù, 2005, §Æng, 2005, §Æng, 1998, NguyÔn vµ céng sù,2005b, V¨n vµ céng sù, 2005). M¹ng l−íi x· héi cña ng−êi di c− lµ chç dùa chÝnhtrong cuéc sèng hµng ngµy cña hä, lµ thiÕt chÕ quan träng thay thÕ cho sù thiÕu hôtvÒ b¶o trî tõ x· héi bªn ngoµi. Gióp xãa ®ãi gi¶m nghÌo cho vïng n«ng th«n - n¬i ra ®i ChuyÓn tiÒn vÒ cho gia ®×nh, ng−êi th©n: TÊt th¶y nh÷ng ng−êi di c− ®Òu nçlùc ®Ó cã thÓ göi tiÒn nhiÒu nhÊt vÒ cho gia ®×nh ë n«ng th«n (kÓ c¶ chÊp nhËn lao®éng cùc nhäc, gi¶m thiÓu chi tiªu vµ cuéc sèng kham khæ t¹i thµnh phè). TiÒn göi vÒ®−îc sö dông ®Ó cho c¸c môc ®Ých chi tiªu sinh ho¹t, häc hµnh cña con c¸i, chi phÝkh¸m ch÷a bÖnh, vµ trang tr¶i nî nÇn. Nã gióp mét phÇn ®¸ng kÓ trong ®¶m b¶o anninh l−¬ng thùc v× tr¸nh cho c¸c gia ®×nh ph¶i b¸n lóa g¹o ®Ó cã tiÒn cho c¸c ho¹t®éng cña gia ®×nh. H¬n n÷a hä cßn gióp cho c¸c ho¹t ®éng ®Çu t− cho gia ®×nh ë n«ngth«n. Th«ng qua viÖc chuyÓn tiÒn vÒ, ng−êi di c− ®· gãp phÇn xãa ®ãi gi¶m nghÌo, ÝtnhÊt t¹i n¬i ®i. (ActionAid, 2005, Lª vµ céng sù, 2005; §Æng, 2005, Héi nghÞ t− vÊnc¸c nhµ tµi trî ViÖt Nam, 2004). Kªnh chuyÓn t¶i th«ng tin, kiÕn thøc, kinh nghiÖm… cho vïng n«ng th«n: Dic− ®· kÕt nèi c¸c ®« thÞ lín víi nh÷ng vïng quª (Lª, vµ céng sù, 2005). B»ng c¸chtham gia vµo c¸c dÞch vô vµ thÞ tr−êng lao ®éng ë thµnh phè, lao ®éng di c− trë nªnlinh ho¹t vµ n¨ng ®éng h¬n. §Ó tån t¹i, lµm viÖc vµ c¶i thiÖn cuéc sèng, ng−êi di d©nkh«ng chØ chuyÓn tiÒn vÒ gióp gia ®×nh mµ h¬n n÷a hä cßn lµ cÇu nèi chuyÓn t¶inh÷ng th«ng tin, kiÓn thøc míi, lèi sèng tõ thµnh phè (Lª, B¹ch D−¬ng, 2005: 121).HiÓn nhiªn ®iÒu ®ã gióp ph¸t triÓn n«ng th«n. 2. ChÝnh s¸ch nguån nh©n lùc - ®iÓm yÕu Tr×nh ®é häc vÊn, tay nghÒ cña ng−êi nhËp c− nh×n chung thÊp h¬n so víing−êi thµnh phè (mÆc dï hä lµ nh÷ng ng−êi cã tr×nh ®é häc vÊn cao h¬n so víi n¬i hära ®i). Tr×nh ®é häc vÊn sÏ ®i kÌm theo lµ tr×nh ®é tay nghÒ, vµ theo ®ã lµ viÖc lµm,thu nhËp (ActionAid, 2005:15). Trong néi bé ng−êi di c− còng ph©n hãa thµnh hailo¹i, nh÷ng ng−êi cã häc vÊn, tay nghÒ cao h¬n, (thËm chÝ vµo møc cao so víi ng−êid©n thµnh phè) sÏ dÔ t×m viÖc lµm, th−êng lµm viÖc trong khu vùc chÝnh thøc, cã møcthu nhËp cao, møc sèng vµ n¬i ë æn ®Þnh, vµ do ®ã hä cã ®−îc ®¨ng ký t¹m tró dµih¹n (KT3) (NguyÔn vµ céng sù, 2005a). Nh÷ng ng−êi cã tr×nh ®é häc vÊn, tay nghÒthÊp sÏ gÆp khã kh¨n trong t×m viÖc lµm, c«ng viÖc kh«ng æn ®Þnh, thu nhËp bÊpbªnh, kÐo theo m¹ng l−íi x· héi kÐm, gÆp nhiÒu rñi ro h¬n trong cuéc sèng. Th«ng tin, hiÓu biÕt: Trong khi môc ®Ých chÝnh cña ng−êi di c− lµ viÖc lµm vµthu nhËp th× hä l¹i rÊt thiÕu th«ng tin vµ hiÓu biÕt vÒ ®iÒu nµy. PhÇn lín hä kiÕmviÖc lµm dùa vµo ng−êi quen, b¹n bÌ giíi thiÖu. Ng−êi nhËp c− ®Æc biÖt thiÕu nh÷ngth«ng tin vÒ quyÒn vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c dÞch vô t¹i ®Þa bµn thµnh phè. Hä còngthiÕu th«ng tin vÒ tiÒn l−¬ng, tÝnh chÊt c«ng viÖc, vÒ yªu cÇu kü n¨ng tay nghÒ(ActionAid, 2005, T«n vµ céng sù, 2005). §iÒu nµy khiÕn hä bÞ bÊt lîi h¬n so víing−êi thµnh phè, bÞ thiÖt thßi trong viÖc ký c¸c hîp ®ång lao ®éng. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn Ph¹m Quúnh H−¬ng 47 3. C«ng nghiÖp hãa, ®« thÞ hãa - c¬ héi ViÖc lµm, thu nhËp, møc sèng: mÆc dï ng−êi d©n gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trongqu¸ tr×nh di c−, c«ng nghiÖp hãa, ® ...