Những vấn đề chung về xây dựng và sử dụng hệ thống bản đồ giáo khoa theo tinh thần đổi mới phương pháp dạy học Địa lí ở các trường phổ thông

Trên cơ sở lý luận và phương pháp dạy học Địa lý, căn cứ vào tầm quan trọng của bản đồ hiển thị trong dạy học địa lý, tác giả cho thấy một thực tế là những vấn đề chung về xây dựng một hệ thống bản đồ hoàn chỉnh có chất lượng cao và sử dụng chúng có hiệu quả là thực sự thiết thực để nâng cao công tác giảng dạy Địa các trường học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Những vấn đề chung về xây dựng và sử dụng hệ thống bản đồ giáo khoa theo tinh thần đổi mới phương pháp dạy học Địa lí ở các trường phổ thông JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE ◦ Educational Sci., 2008, Vol. 53, N . 8, pp. 73-76 NHÚNG V‡N — CHUNG V— X…Y DÜNG V€ SÛ DÖNG H› THÈNG BƒN Ç GIO KHOA THEO TINH TH†N ÊI MÎI PH×ÌNG PHP D„Y HÅC ÀA L Ð CC TR×ÍNG PHÊ THÆNG L¥m Quang Dèc Tr÷íng ¤i håc S÷ ph¤m H  Nëi 1. Mð ¦u Mët trong nhúng i·u ki»n º thüc hi»n ph÷ìng ph¡p t½ch cüc trong d¤y håc àa l½ l  c¦n ph£i câ ¦y õ nhúng ph÷ìng ti»n thi¸t bà d¤y håc thuªn ti»n £m b£o ch§t l÷ñng cho håc sinh thüc hi»n c¡c cæng t¡c ëc lªp ho°c c¡c ho¤t ëng nhâm. H¼nh thùc tê chùc lîp håc ph£i d¹ d ng thay êi linh ho¤t phò hñp vîi d¤y håc c¡ thº, d¤y håc hñp t¡c. X²t theo c¡c ti¶u ch½ tr¶n th¼ h» thèng b£n ç gi¡o khoa câ ¦y õ ph©m ch§t º thüc thi ph÷ìng ph¡p d¤y håc t½ch cüc. D¤y håc àa l½ l  d¤y nhúng ki¸n thùc v· nhúng vòng l¢nh thê n¬m ngo i t¦m m­t quan s¡t cõa gi¡o vi¶n v  håc sinh, n¸u khæng câ ph÷ìng ti»n trüc quan nh÷ c¡c b£n ç, sì ç, l÷ñc ç, tranh £nh, h¼nh v³ v  b£ng biºu,. . . th¼ håc sinh v  gi¡o vi¶n khæng thº t÷ðng t÷ñng v  c ng khæng thº l¾nh hëi ÷ñc nhúng ki¸n thùc â. Nâi nh÷ cè thõ t÷îng Ph¤m V«n çng l : [...] D¤y håc àa l½ m  khæng câ b£n ç th¼ khæng thº d¤y ÷ñc. Nh÷ vªy b£n ç dòng ð tr÷íng phê thæng (gåi chung l  b£n ç gi¡o khoa) l  ph÷ìng ti»n ¤i di»n cho c¡c ph÷ìng ti»n, thi¸t bà trüc quan àa l½ (v¼ nâ chi¸m sè l÷ñng lîn nh§t trong d¤y håc àa l½) v  nh§t thi¸t ph£i ÷ñc trang bà ¦y õ. Vªy b£n ç gi¡o khoa bao gçm nhúng lo¤i h¼nh n o? Vai trá cõa chóng trong d¤y håc àa l½ ra sao? ¥y l  nëi dung b i b¡o muèn · cªp ¸n. 2. Nëi dung Do ch÷a câ nhi·u ng÷íi tªp trung nghi¶n cùu v  l m s¡ng tä kh¡i ni»m n¶n b£n ç gi¡o khoa dòng trong d¤y håc àa l½ tø tr÷îc tîi nay bà hiºu mët c¡ch chung chung v  mì hç. Trong khuæn khê b i b¡o chóng tæi ch÷a thº gi£i quy¸t ¦y õ v· m°t l½ luªn v  thüc ti¹n, ch¿ xin n¶u l¶n mët c¡ch tâm t­t c¡c nëi dung sau: - H» thèng b£n ç gi¡o khoa dòng ð c¡c tr÷íng phê thæng nh÷ th¸ n o ÷ñc cho l  ¦y õ? - X¥y düng b£n ç gi¡o khoa theo tinh th¦n êi mîi l  nh÷ th¸ n o? - V  ph÷ìng h÷îng sû döng b£n ç gi¡o khoa nh÷ th¸ n o º câ hi»u qu£? V§n · thù nh§t, c«n cù v o c¡c t i li»u trong n÷îc v  n÷îc ngo i ¢ cæng bè, h» thèng b£n ç gi¡o khoa dòng ð tr÷íng phê thæng ÷ñc gåi l  ¦y õ bao gçm n«m lo¤i h¼nh (khæng kº ¡t l¡t dòng ri¶ng cho gi¡o vi¶n): 73 L¥m Quang Dèc + B£n ç àa l½ trong s¡ch gi¡o khoa, + B£n ç àa l½ gi¡o khoa treo t÷íng, + t l¡t àa l½ gi¡o khoa, + Mæ h¼nh àa l½ gi¡o khoa, + B£n ç c¦m dòng cho gi¡o vi¶n (treo t÷íng) v  håc sinh (º b n). Méi lo¤i h¼nh b£n ç gi¡o khoa câ mët chùc n«ng ri¶ng v  vai trá cõa nâ trong méi ch÷ìng tr¼nh công kh¡c nhau: - Thº lo¤i b£n ç trong s¡ch gi¡o khoa: câ trong c¡c s¡ch gi¡o khoa tø lîp 5 ¸n lîp 12, tuy nëi dung trong méi b£n ç khæng nhi·u do khuæn khê cuèn s¡ch gi¡o khoa nhä, sè l÷ñng m u ½t v  ch§t l÷ñng in ch÷a cao, song nâ gióp cho håc sinh t÷ duy àa l½ g­n li·n vîi l¢nh thê. ¥y l  t÷ duy khæng gian cö thº g­n vîi ki¸n thùc v· c¡c èi t÷ñng v  hi»n t÷ñng àa l½. - Lo¤i h¼nh b£n ç gi¡o khoa treo t÷íng dòng chung cho gi¡o vi¶n v  håc sinh ð tr¶n lîp: gi¡o vi¶n gi£ng d¤y nhúng ki¸n thùc àa l½, håc sinh l­ng nghe, quan s¡t tr¶n b£n ç v  ghi ch²p c¡c ki¸n thùc m  gi¡o vi¶n truy·n ¤t. ¥y l  ph÷ìng ph¡p d¤y håc trüc quan. Ph÷ìng ph¡p n y ÷ìc ¡nh gi¡ r§t cao trong d¤y håc, bði v¼ c¡c cæng tr¼nh nghi¶n cùu cõa c¡c nh  t¥m l½ ¢ cho th§y: nghe v  t÷ duy l÷ñng thæng tin håc sinh ti¸p thu ÷ñc 50.000 b½t/gi¥y, cán nghe, quan s¡t v  t÷ duy l÷ñng thæng tin håc sinh câ thº ti¸p thu ÷ñc l  5.000.000 b½t/gi¥y (b½t l  ìn và thæng tin). - Lo¤i h¼nh ¡t l¡t gi¡o khoa câ sùc chùa nëi dung bao tròm l¶n c£ ch÷ìng tr¼nh àa l½ cõa mët lîp håc, cõa cuèn s¡ch gi¡o khoa àa l½. T§t c£ c¡c y¸u tè àa l½ v  b£n ç trong cuèn s¡ch gi¡o khoa câ ÷ñc thº hi»n hay khæng ð hai lo¤i h¼nh tr¶n ·u ÷ñc ph£n ¡nh mët c¡ch ¦y õ v  lægic trong cuèn ¡t l¡t gi¡o khoa. V¼ vªy l÷ñng thæng tin trong cuèn ¡t l¡t phöc vö cho c¡c ch÷ìng tr¼nh àa l½ l  væ còng phong phó v  a d¤ng. C¡c b£n ç trong c¡c ¡t l¡t l m s¡ng tä måi v§n · m  s¡ch gi¡o khoa · cªp ¸n, gióp håc sinh câ thº tü tra cùu, tü håc tªp ki¸n thùc àa l½. Hìn núa, t½nh thèng nh§t nëi t¤i trong méi cuèn ¡t l¡t gi¡o khoa biºu hi»n trong c¡c mèi quan h» t÷ìng hé, bê sung l¨n cho nhau, câ sü phò hñp v  so s¡nh ÷ñc giúa c¡c b£n ç trong ¡t l¡t, gióp håc sinh khæng ch¿ tra cùu nhúng ki¸n thùc àa l½ câ trong ch÷ìng tr¼nh, m  cán câ thº ph¥n t½ch c¡c mèi quan h» º t¼m ra nhúng ki¸n thùc mîi, l½ gi ...