Nuôi trồng thuỷ sản trên cát: Sẽ trả giá nếu... không quy hoạch!

Nuôi tôm trên cát - một tiềm năng mới trong nuôi trồng thủy sản (NTTS). Tuy nhiên, để NTTS trên vùng cát phát triển theo hướng bền vững, cần sớm quy hoạch các vùng nuôi tôm... Nếu không, thảm hoạ sẽ khôn lường... Theo khảo sát sơ bộ và số liệu thu thập được của Bộ Thuỷ sản, các tỉnh ven biển miền Trung (từ Hà Tĩnh đến Ninh Thuận) có chiều dài bờ biển 930 km, hầu hết khu vực bãi ngang thuộc cao triều và trên triều đều có các dải cát, cồn cát với chiều dài chạy...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nuôi trồng thuỷ sản trên cát: Sẽ trả giá nếu... không quy hoạch!Nuôi trồng thuỷ sản trên cát: Sẽ trả giá nếu... không quyhoạch!Nuôi tôm trên cát - một tiềm năng mới trong nuôi trồng thủysản (NTTS). Tuy nhiên, để NTTS trên vùng cát phát triểntheo hướng bền vững, cần sớm quy hoạch các vùng nuôitôm... Nếu không, thảm hoạ sẽ khôn lường...Theo khảo sát sơ bộ và số liệu thu thập được của Bộ Thuỷsản, các tỉnh ven biển miền Trung (từ Hà Tĩnh đến NinhThuận) có chiều dài bờ biển 930 km, hầu hết khu vực bãingang thuộc cao triều và trên triều đều có các dải cát, cồn cátvới chiều dài chạy dọc theo bờ biển hàng trăm km, chỗ rộngnhất hàng cây số, diện tích toàn vùng ước tính hiện cókhoảng 100.000 ha. Trong đó tập trung nhiều ở Quảng Bình39.000 ha, Phú Yên 14.000 ha, Quảng Trị 13.000 ha, QuảngNgãi 10.000 ha. Tiềm năng này đến năm 1999, mới đượcđánh thức. Lần đầu tiên người NTTS biết đến một mô hìnhnuôi tôm trên cát tại tỉnh Ninh Thuận. Một năm sau đó, ViệnKinh tế và Quy hoạch thuỷ sản vào cuộc và đánh dấu sựthành công bằng thí nghiệm nuôi tôm sú trên cát bằng các vậtliệu chống thấm. Phong trào nuôi tôm sú trên cát khởi độngtrên toàn vùng từ đó... Tuy nhiên, cho đến đầu năm 2003, sốliệu thống kê cho thấy cũng chỉ mới có khoảng gần 6.000 hađã và đang đưa vào NTTS. Trong đó chủ yếu là nuôi tôm sú.Nuôi công nghiệp tập trung xuất hiện nổi bật có dự án tạiCẩm Xuyên, Thạch Hà (Hà Tĩnh), quy mô 2.000 ha; và ởhuyện Lệ Thuỷ (Quảng Bình), quy mô 2.800 ha của tập đoànAmerican Technologies Inc (ATI), đang còn trong giai đoạnđầu tư. Nuôi quy mô ở hộ gia đình cho đến nay hầu như địaphương nào cũng có, nhưng tập trung nhiều ở các tỉnh PhúYên 250 ha, Ninh Thuận 200 ha, Quảng Ngãi 60 ha. Năngsuất nuôi bình quân dao động từ 3 tấn – 6 tấn/ha/vụ (QuảngTrị, Thừa Thiên Huế), Ninh Thuận là tỉnh có NS nuôi bìnhquân đạt cao nhất, có nơi đạt đến 10 tấn/ha/vụ.. Các bãi cátvà cồn cát ven biển trong khu vực đã chứng tỏ ít chịu ảnhhưởng của lũ lụt nên có thể nuôi được quanh năm (bắt đầuthả vụ 1 từ tháng 2 – 4 đến tháng 6 – 8; vụ 2 từ tháng 6 – 8đến tháng 10 – 12. Riêng tại tỉnh Ninh Thuận còn được thảthêm vụ 3 từ tháng 10 đến tháng 2 năm sau). Phần lớn các địaphương chỉ mới hướng tới một đối tượng nuôi chính là tômsú. Ngoài ra cũng đã có một số tỉnh như Thừa Thiên Huế đưavào nuôi thử nghiệm thêm ốc hương đang phát triển rất tốt;tỉnh Quảng Bình trên các vùng đất cát nằm xa nước biển, gầnkhu vực có nước ngọt nuôi thử nghiệm các đối tượng nướcngọt cũng cho năng suất đạt từ 0,5 – 1 tấn/ha/vụ. Tuy nhiên,nhìn chung vẫn còn đơn điệu, đối tượng nuôi còn nghèo nàn.Về quy mô đầu tư xây dựng cơ bản, tuỳ thuộc vào mục đíchsử dụng, khả năng huy động vốn của mỗi địa phương màmức độ đầu tư xây dựng từng hồ có khác nhau: Bình quân từ200 – 250 triệu đồng/ha, cao nhất như Ninh Thuận 390 triệuđồng/ha; trong khi đó tại Bình Định khoảng 188 triệuđồng/ha, thậm chí tại Quảng Ngãi chỉ 28 triệu đồng/ha. Lợithế của nuôi trồng thuỷ sản trên cát còn là các bãi cát, cồn cátđều nằm sát hoặc cách biển không xa, có nguồn nước biểnsạch, xa khu dân cư, khu công nghiệp và các vùng sản xuấtnông nghiệp, ít chịu ảnh hưởng của các chất thải nên môitrường nuôi rất ổn định. Tuy mới đưa vào nuôi, nhưng năngsuất nuôi đạt khá cao, không thua kém gì nuôi ao đất, thậmchí có nơi còn vượt xa. Lãi ròng từ nuôi tôm công nghiệp trêncát đã đạt tới 200 triệu đồng/ha, nuôi tôm bán thâm canh trêncát đạt 96,63 triệu đồng/ha.Trở ngại của việc NTTS trên cát ở các tỉnh ven biển miềnTrung hiện nay là hạ tầng cơ sở gần như con số không. Đaphần các vùng cát đều nằm xa nguồn nước ngọt nhưng chưacó hệ thống thuỷ lợi dẫn nước. Việc khoan giếng ngầm trongthời gian qua của một số hộ để lấy nước nuôi là không bềnvững, có nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến tầng nướcngầm và nước sinh hoạt của nhân dân trên vùng bãi ngang.Trước mắt số người nuôi còn ít, việc xả trực tiếp nước thải racống thoát (như các hộ gia đình đang làm) chưa đến mứcphải quan tâm nhưng về lâu dài khi diện tích phát triển nhiều,thì nguy cơ ô nhiễm môi trường là không tránh khỏi... Mặcdù vậy, có thể nói hiệu quả của NTTS trên đất cát đã đượckhẳng định. Những hạn chế nói trên là do phát triển tự phát,nghề nuôi trồng còn mới mẻ, thiếu kinh nghiệm. Vì vậy hơnlúc nào hết, theo Viện Kinh tế và Quy hoạch thuỷ sản (BộThuỷ sản), NTTS trên đất cát ở các tỉnh ven biển miền Trungcần phải quy hoạch ngay từ đầu, theo hướng tận dụng cácloại đất bỏ hoang với tỷ lệ cho phép (30 – 40%), hoặc đất cátchuyển đổi từ các ngành SX khác kém hiệu quả, các đốitượng nuôi phù hợp với điều kiện từng vùng mặn lợ ngọt,đảm bảo cân bằng sinh thái. Trước mắt cần khẩn trương tiếnhành quy hoạch tổng thể đến năm 2010 và lựa chọn các đốitượng nuôi thích hợp. Xây dựng một số mô hình cho từngvùng sinh thái khác nhau, để qua đó rút ra các quy trình kỹthuật nuôi phù hợp trước khi nhân ra diện rộng. NTTS trênđất cát là một lĩnh vực có tiềm năng khá lớn nhưng cũngchứa đựng một số nguy cơ rủi ro, thách thức, đòi hỏi có sựquan tâm nghiên cứu và đầu tư đúng mức của địa phương,của ngành thuỷ sản. Ngay từ lúc này, từng địa phương tiếnhành đánh giá tiềm năng, khả năng diện tích có thể phát triểnNNTS, đồng thời thực hiện quy hoạch chi tiết, bố trí các tiểuvùng sản xuất, xác định đối tượng nuôi phù hợp với điều kiệncụ thể của địa phương mình. Nếu chậm trễ để nhân dân tựphát mở rộng diện tích, sẽ dễ dẫn tới nguy cơ phải trả giá vìmôi trường bị ô nhiễm, tôm chết hàng loạt như trong các aonuôi như hiện nay. ...