Ocular Melanoma (Ung Thư Tế Bào Sắc Tố Đen của Mắt)

Ocular melanoma (ung thư tế bào sắc tố đen của mắt) rất hiếm, trong hơn 25 năm qua (xem consulatations cho medical oncology), tôi chỉ thấy có 4 cases. Dĩ nhiên các ophthalmologists phải thấy thường hơn. Melanoma thường thấy hơn là melanoma ở ngoài da (cutaneous melanoma) hay màng nhầy. Không có cách gì viết về melanoma trong một lá thư đuợc, nhưng nghĩ gì, viết nấy: Về cutaneous melanoma thì các BS primary nên chỉ dẫn cho bnhân biết "ABCD của melanoma" (cứ vào Internet Search rồi đánh máy hàng chữ "MELANOMA ABC" thì sẽ thấy hình...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ocular Melanoma (Ung Thư Tế Bào Sắc Tố Đen của Mắt) Ocular Melanoma (Ung Thư Tế Bào Sắc Tố Đen của Mắt) Ocular melanoma (ung thư tế bào sắc tố đen của mắt) rất hiếm, tronghơn 25 năm qua (xem consulatations cho medical oncology), tôi chỉ thấy có4 cases. Dĩ nhiên các ophthalmologists phải thấy thường hơn. Melanoma thường thấy hơn là melanoma ở ngoài da (cutaneousmelanoma) hay màng nhầy. Không có cách gì viết về melanoma trong mộtlá thư đuợc, nhưng nghĩ gì, viết nấy: Về cutaneous melanoma thì các BS primary nên chỉ dẫn cho bnhânbiết ABCD của melanoma (cứ vào Internet Search rồi đánh máy hàng chữMELANOMA ABC thì sẽ thấy hình ảnh của melanoma - so với non-melanoma - hiện ra) (ABCD: Asymetry, Border, Color, Dimension) (Trongoffice riêng, tôi phát cho tất cả bnhân hình màu của ABC này, bảo họ nhìncho kỹ và nhớ thuộc lòng). Chính mình phái khám toàn da c ủa cơ thể bnhânmỗi vài tháng (ngay cả da dưới móng tay, móng chân, gan bàn chân, và bảothân nhân của họ khám những phần mà bnhân không thấy được: đằng saulưng, mông, đằng sau đùi. Dictum của riêng tôi : khi có gì nghi ngờ thì biopsy ngay đi, chớ chầnchờ. Đừng để rồi nghĩ lại, vì nếu đó chính là melanoma, thì khi đó có thểđã chuyển di, không còn kịp nưã, vì hiện nay không có một thuốc nào chưãđược melanoma khi nó đã chuyển di (có thuốc đấy, nhưng không thể nàocurative được nữa). Có nhiều controversies trong melanoma: chẳng hạn trong một thờigian rất dài literature của thế giới bàn cãi là khi đã xác quyết một vết trên dalà melanoma, thì khi cắt ra để vất hẳn nó đi (tức là excisional biopsy), thì cắtrộng ra bao nhiêu ? 5cm chung quanh vết đó ? 3cm - Có nên làm lymphnode mapping hay không (hồi đó có người làm) (lymph node mapping : thídụ có melanoma ở giữa lưng thì ung thư này sẽ chạy đi đâu ? hạch ở nách,hay hạch ở háng ? Nếu biết rằng ung thư sẽ chạy tới đó, thì có nên lọc bỏtất cả cách hạch ở vùng đó không) (để ngừa hậu hoạn? tức là ngừa nó sẽtrở lại ở các vùng đó). (Việc lymph node mapping là một chuyện rất dài và fascinating, vì đólà theory chính đưa vào practice của medical oncology ngày nay trong ungthư vú : tức là ung thư vú có thể chạy đến nách, và ngày nay ta thấy sentinellymph node biopsy trong ung thư vú). Rồi classification của melanoma (hồi đó dùng Clarks classification,rồi Breslows classification, trong pathology - mấy cái này dựa theo chiềusâu (tức là bề dày của melanoma . Melanoma sâu xuống 1 mm (một milimét)kể từ bờ mặt của da, đã là rất sâu rồi). Các pathologists đều biết khimelanoma đã di chuyển thì có khi nó thiên hình vạn trạng, (Tôi còn nhớ hồicòn trong residency về pathology, đọc trong sách Surgical pathology cúaAckerman - một cuốn sách standard về anatomic pathology cho pathologistshồi đó ở Mỹ, có câu như sau : Khi nhìn thấy dưới kính hiển vi có một ungthư mà quá poorly differentiated, thì pathologists nên chạy một máy ghi âmtrong óc : cái này có phải melanoma đã chuyển di? (đại khái tôi nhớ nhưsau : when seeing a so poorly differentiated carcinoma with unknown origin,the pathologist should play a recorder : Is this melanoma? - nguyên văn cóthể không đích thực như thế) (tôi học pathology hồi 1977, trước khi vàointernal medicine, và Medical oncology, hematology, cho nên đó là sáchpathology đã cũ, nhưng sách này là standard cho toàn Hkỳ thời đó). Trong practice riêng cúa tôi (về medical oncology , khi thấy nó đã dichuyển - chạy lên não hay vào xương chẳng hạn , và mình không làm gìđược nưã, thì nói chuyện và chuyển cho một đồng nghiệp oncologist ởBoston - Anh bạn này là GS trưởng khu chỉ chuyên về melanoma mà thôitrong suốt 30 năm qua, anh ta có một team chuyên chữa bệnh này(oncologists, BS còn trong training, y tá chuyên môn, pharmacists, socialworker). Họ enter những bnhân này vào nhừng research protocol rồi đăngcác kết quả trong báo chí y khoa. Nhưng cho đến nay prognosis rất dismal. Đây cũng không nói behavior của melanoma rất là khác biệt nhau, tùytừng bnhân : có bnhân chết rất nhanh, nhưng có những bnhân bệnh đi rấtchậm (chính vì thế có những người bảo thuốc này thuốc kia có hiệu quả ;thật sự chả ăn thua gì, vì đó là historical profile của bệnh này cho từngbnhân đó : có nghĩa không chữa gì thì nó vẫn chạy chậm như thế. Có mộtung thư khác behavior cũng rất khác tùy bnhân : Prostatic cancer). Còn về ocular melanoma, thì bệnh này khá hiếm, và chỉ có cách là lấycon mắt đó ra (enucleation). Ung thư này bắt đầu từ tbào sắc tố của mắt :iris, ciliary body, choroid, tức là uvea (the uvea is the pigmented, highlyvascularized layer of the eye and comprises the iris, ciliary body andchoroid (NEJM, Oct 28,2010, p 1752) . Nguy hiểm là sau khi đã lấy mắt ra rồi, những bnhân này vẫn có thểchết vì ung thư melanoma này rồi sẽ chuyển di đến gan. Một b.nhân cuối cùng tôi thấy gần ...