Phân tích và tìm hiểu Chiếu Cầu Hiền

Người làng Tả Thanh Oai (làng Tó), huyên Thanh Oai,tỉnh Hà Đông nay là huyện Thanh Trì, Hà NộiÔng sinh trưởng trong một gia đình giàu truyền thống thơvăn. Cha ông, Ngô Thì Sĩ,từng làm quan trong phủ chúa Trịnh .-Năm 1775 (29 tuổi), ông đỗ tiến sĩ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phân tích và tìm hiểu Chiếu Cầu HiềnPhân tích và tìm hiểu Chiếu Cầu Hiền* Tác giảNgô Thì Nhậm (1746-1803)Người làng Tả Thanh Oai (làng Tó), huyên Thanh Oai,tỉnh Hà Đông nay là huyện Thanh Trì, Hà NộiÔng sinh trưởng trong một gia đình giàu truyền thống thơvăn. Cha ông, Ngô Thì Sĩ,từng làm quan trong phủ chúa Trịnh .-Năm 1775 (29 tuổi), ông đỗ tiến sĩ.-Từng làm quan dưới triều Lê Cảnh Hưng (ông Lê ChiêuThống), từng được chúa Trịnh giao cho chức Đốc đồngtrấn Kinh Bắc.-Năm 1786 Nguyễn Huệ đem quân ra bắc“phù Lê diệt Trịnh’-Năm 1788, Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đếlấy niên hiệu là Quang Trung, đánh tan 20 vạn quanThanh xâm lược, mở ra một trang sử mới của nước ta.-Ngô Thì Nhậm đi theo phong trào Tây Sơn, được vuaQuang Trung phong làm Lại bộ tả thị lang, sau thăng chứcBinh bộ thượng thư.ông có nhiều đóng góp cho phong trào Tây Sơn. Nhiềuvăn kiện, giấy tờ quan trọng của triều Tây Sơn do ôngsoạn thảo. Chiếu cầu hiền do Ngô Thì Nhậm viết theolệnh của Quang Trung.2.VĂN BẢN*Hoàn cảnh và mục đích sáng tác-Chiếu cầu hiền được viết vào khoảng năm1788 và 1789 khi tập đoàn Lê –Trịnh tan rã,Một số sĩ phu, tri thức của triều đại cũ kẻ thì ở ẩn để giữlòng trung, kẻ thì tự vẫn, người thì hoang mang chưa tinvào tân triều. Không ít nhà Nho bất hợp tác, thậm chíchống lại Tây Sơn vì cho Quang Trung là người Nam Hà íthiểu biết về lễ nghi, chữ nghĩa thánh hiền. Cũng có mộtngươi sáng suốt ủng hộ triều Tây Sơn-Bài chiếu ra đời nhằm mục đích thuyết phục đội ngũ trithức của triều đại cũ ra cộng tác với triều đại Tây Sơn.-Bài chiếu thể hiện quan điểm đúng đắn, tấm lòng yêunước thương dân, khao khát người hiền tài của QuangTrung.* BỐ CỤC: 3 phầnPhần 1:Từ đầu đến ...sinh ra người hiền(Mối quan hệ giữa người hiền tài và thiên tử)Phần 2:Tiếp đó đến... chính sự buổi đầu cho trẫm(Thái độ của Nho sĩ Bắc Hà với triều đại mới Tây Sơn,tấm lòng khiêm nhường nhưngcương quyết của Quang Trung trong việc cầu hiềnPhần 3 còn lại(Con đường cầu hiền của vua Quang Trung)* CHỦ ĐỀTác giả khẳng định mối quan hệ giữa người hiền tài vàthiên tử. Nêu rõ thái độ của Nho sĩ Bắc Hà trước sự kiệnNguyễn Huệ kéo quân ra Bắc diệt Trịnh, đồng thời thểhiện tấm lòng khao khát người hiền tài của Vua QuangTrung.II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN1.MỐI QUAN HỆ GIỮA NGƯỜI HIỀN VỚI THIÊN TỬSaosáng trên trời Người hiềnSao Bắc thần (Bắc Đẩu) Thiên TửSao ->chầu về Bắc đẩu Người hiền tài phải quy thuậnvề với nhà Vua-Sử dụng ý của Khổng Tử trong sách Luận ngữ (đốitượng thuyết phục là tri thức- lấy ý trong loại sách Kinhđiển của Nho sĩ Bắc hà)+Đặt vấn đề ngắn gọn, có hình ảnh+Lí lẽ giàu sức thuyết phục: người hiền không để đờidùng thì không đúng ý trời, phụ lòng người+Tác giả đứng trên quyền lợi của dân tộc, của đất nướcđể cầu hiền.2.THÁI ĐỘ CỦA NHO SĨ BẮC HÀ KHI NGUYỄN HUỆĐEM QUÂN RA BẮC DIỆT TRỊNH VÀ TẤM LÒNG CỦAVUA QUANG TRUNG-Thực tế được tác giả nêu rõ:+Người cố chấp vì chữ Trung với triều đại cũthì bỏ đi ở ẩn+Người ở lại triều chính thì im lặng như những con ngựabắt xếp hàng làm nghi trượng+Các quan lại cấp dưới làm việc cầm chừng+Có kẻ tự vẫn: ra bể vào sông.Dùng hình ảnh ẩn dụ:Lấy hình ảnh trong tứ thư, ngũ kinh (lấy ý từ kinh dịch: dabò bền...)Lấy hình ảnh đánh mõ giữ cửa, hàng trượng mãRight.không nói thẳng, nhưng đủ để giới Nho sĩ Bắc hàhiểu và giật mình vì thực tế xác đáng.+Những người chống lại(Tấm lòng của Quang Trung)-Mong đợi người hiền thiết tha: trẫm đang ghé chiếu lắngnghe, ngày đêm mong mỏi-Hay trẫm ít đức...(rất thành tâm, chân thực, khiêmnhường)-Giãi bày tâm sự:+Tình hình đất nước mới được tạo lập+Kỉ cương còn nhiều thiếu sót+Lại lo toan chuyện biên ải+Dân chưa hồi sức, lòng người chưa được thấm nhuần+Làm nên nhà lớn không phải chỉ một cây gỗ, xây nền tháibình không chỉ dựa vào mưu lược của kẻ sĩ.*Chủ trương chiến lược đúng đắn: tập hợp tri thức xâydựng đất nước, xuất phát từ quyền lợi của dân và ý thứctrách nhiệm của người đứng đầu vương triều Tây Sơn3.CON ĐƯỜNG CẦU HIỀN CỦA QUANG TRUNG-Lời cầu hiền mang tính dân chủ: ban chiếu xuống ... chophép dâng sớ tiến cử.-Không trách cứ những người có lời lẽ không dùng được,những người viển vông-Các quan được tiến cử những người có tài-Những người ở ẩn cho phép được dâng thư tự cử, chớnghĩ là đem ngọc bán rao.*Cách tiến cử dễ thực hiện: ba cách tiến cử1 Tự mình dâng thư tỏ bày công việc2 Các quan tiến cử3 Dâng thư tự cử+Phân tích cơ hội: Thời vận ngày nay là lúc thanh bình,lúc người hiền gặp hội gió mây+Ra làm việc để cùng nhau cung kính, cùng nhau hưởngphúc lành tôn vinh.*Tác phẩm xuất sắc, tiêu biểu cho loại văn bản nghị luậntrung đại*Các luận điểm được đưa ra:+Người hiền có mối quan hệ với thiên tử+Thái độ hành động của tri thức Bắc hà+Thái độ của nhà ...