Phát triển năng lực tự học cho học sinh thông qua thiết kế tài liệu tự học có hướng dẫn theo môđun trong dạy học hóa học chương hiđro - nước ở trường trung học cơ sở

Phát triển năng lực tự học cho học sinh ở trường trung học cơ sở thông qua thiết kế môđun tự học có hướng dẫn giúp cho học sinh chủ động trong học tập, xác định đúng nhiệm vụ, và mục tiêu học tập, tự đánh giá quá trình học tập để từ đó lập ra kế hoạch học tập, điều chỉnh phương pháp học tập cho phù hợp với năng lực riêng của bản thân.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phát triển năng lực tự học cho học sinh thông qua thiết kế tài liệu tự học có hướng dẫn theo môđun trong dạy học hóa học chương hiđro - nước ở trường trung học cơ sởJOURNAL OF SCIENCE OF HNUEEducational Sci., 2017, Vol. 62, No. 1, pp. 85-95This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vnDOI: 10.18173/2354-1075.2017-0009PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC SINH THÔNG QUA THIẾT KẾTÀI LIỆU TỰ HỌC CÓ HƯỚNG DẪN THEO MÔĐUN TRONG DẠY HỌCHÓA HỌC CHƯƠNG HIĐRO - NƯỚC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞNguyễn Hữu Chung1 , Nguyễn Thị Phương21 TrườngĐại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà NộiTrung học cơ sở Phúc Yên, Vĩnh Phúc2 TrườngTóm tắt. Phát triển năng lực tự học cho học sinh ở trường trung học cơ sở thông qua thiếtkế môđun tự học có hướng dẫn giúp cho học sinh chủ động trong học tập, xác định đúngnhiệm vụ, và mục tiêu học tập, tự đánh giá quá trình học tập để từ đó lập ra kế hoạch họctập, điều chỉnh phương pháp học tập cho phù hợp với năng lực riêng của bản thân. Học sinhcó ý thức tự học để hiểu và nắm chắc kiến thức, chứ không phải học để đối phó với các kìthi hoặc kiểm tra, đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học hóa học theo định hướngphát triển năng lực cho học sinh ở trường phổ thông hiện nay. Tính khả thi của phươngpháp phát triển năng lực tự học cho học sinh THCS được khẳng định qua thực nghiệm ápdụng dạy học môđun tự học có hướng dẫn Chương Hiđro - Nước (Hóa học 8) tại trườngTHCS Phúc Yên, Vĩnh Phúc.Từ khóa: Năng lực, năng lực tự học, tự học có hướng dẫn, tiếp cận môđun, Hiđro, Nước.1.Mở đầuĐã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu về phát triển năng lực tự học cho học sinhbằng nhiều phương pháp, kĩ thuật và đối tượng khác nhau. Chẳng hạn như: Thiết kế tài liệu tự họccó hướng dẫn- một biện pháp rèn luyện năng lực tự học cho học sinh chuyên hóa phổ thông; Pháttriển năng lực tự học cho học sinh thông qua việc sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học phần hóahọc vô cơ lớp 11 trung học phổ thông [1, 2]. Tuy nhiên các công trình nghiên cứu phát triển nănglực tự học cho đối tượng là học sinh trung học cơ sở thuộc địa phận tỉnh Vĩnh Phúc còn chưa đượcquan tâm nghiên cứu đúng mức, nơi còn nhiều học sinh không biết dùng thời gian ở nhà cho cáchhọc thế nào để có kết quả tốt, phù hợp với năng lực của bản thân mỗi học sinh.Với ưu điểm của phương pháp tự học có hướng dẫn theo môđun giúp học sinh có khả nănghọc tập tại nhà hiệu quả, thuận lợi trong việc bổ sung nội dung và tài liệu dạy học nhờ các môđunphụ đạo, nâng cao được chất lượng dạy học. Sau khi học xong môđun nhỏ này học sinh sẽ học sangmôđun nhỏ tiếp theo và cứ như thế học sinh sẽ hoàn thành nhiệm vụ học tập và chiếm lĩnh đượctri thức. Do tính độc lập tương đối về nội dung dạy học, giáo viên có thể lắp ráp hoặc tháo gỡ cácmôđun tùy theo mục đích sử dụng để xây dựng những chương trình dạy học đa dạng, phong phú,gắn bó chặt chẽ với nhau, tránh được tình trạng bỏ trống hoặc trùng lặp nội dung dạy học [3, 4].Ngày nhận bài: 17/12/2016. Ngày nhận đăng: 15/2/2017.Liên hệ: Nguyễn Hữu Chung, e-mail: chungnh@vnu.edu.vn85Nguyễn Hữu Chung, Nguyễn Thị PhươngTrên cở sở đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu phát triển năng lực tự học cho học sinh thông quathiết kế tài liệu tự học có hướng dẫn theo môđun trong dạy học hóa học Chương Hiđro - Nước ởtrường trung học cơ sở thuộc địa phận tỉnh Vĩnh Phúc.2.2.1.Nội dung nghiên cứuNăng lực tự học cho học sinhNăng lực tự học của học sinh có thể hiểu là khả năng tự thu nhận tri thức và vận dụng nómột cách hiệu quả trong hoạt động học tập. Học sinh thể hiện khả năng làm chủ quá trình học tập,nắm vững hệ thống kiến thức, kĩ năng, thái độ, định hướng năng lực và kết nối chúng một cáchhợp lí trong việc thực hiện nhiệm vụ học tập và vận dụng kiến thức để giải quyết hiệu quả các vấnđề đặt ra. Một số biểu hiện năng lực tự học của học sinh như [4, 5]: Có khả năng nhận thức và tưduy trong học tập; Có khả năng thu thập thông tin từ các nguồn khác nhau, xử lí đánh giá, trìnhbày theo cách hiểu biết riêng của bản thân; Có khả năng ghi nhớ các kiến thức và vận dụng chúngtrong việc giải quyết các vấn đề học tập mới; Có khả năng hợp tác và làm việc nhóm, lắng nghevà giải quyết mọi xung đột, thể hiện trách nhiệm của bản thân trong giải quyết vấn đề học tập; Tựđánh giá những mặt mạnh và yếu và xây dựng kế hoặc học tập phù hợp với từng bài học, từng giaiđoạn học tập.2.2.Phương pháp tự học có hướng dẫn theo môđunTự học có hướng dẫn là cách học mà người học có thể tự lĩnh hội kiến thức trên cơ sở tàiliệu tự học có hướng dẫn được biên soạn. Tài liệu gồm cả nội dung, cách xây dựng kiến thức vàkiểm tra kết quả, giúp cho học sinh tự lĩnh hội được kiến thức. Tài liệu tự học có hướng dẫn sẽ làmthay đổi cách dạy của giáo viên và cách học của học sinh, giáo viên định hướng tổ chức, học sinhchủ động nắm bắt kiến thức phương pháp đi tới kiến thức đó.Phương pháp tự học có hướng dẫn theo môđun tuân theo một số nguyên tắc cơ bản là cánhân hóa trong học ...