Phong cách học tập và vai trò của giáo viên trong tổ chức hoạt động trải nghiệm ở môn Toán cho học sinh trung học cơ sở

Bài viết này đề cập đến 3 mô hình phong cách học tập đang được áp dụng rộng rãi trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, vận dụng cụ thể vào dạy học Toán cấp THCS để làm rõ vai trò của GV trong mối quan hệ với phong cách học tập theo hướng tổ chức HĐTN do Kolb khởi xướng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phong cách học tập và vai trò của giáo viên trong tổ chức hoạt động trải nghiệm ở môn Toán cho học sinh trung học cơ sởHNUE JOURNAL OF SCIENCEEducational Sciences, 2018, Vol. 63, Iss.2, pp. 61-73This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vnDOI: 10.18173/2354-1075.2018-0006PHONG CÁCH HỌC TẬP VÀ VAI TRÒ CỦA GIÁO VIÊN TRONG TỔ CHỨC HOẠTĐỘNG TRẢI NGHIỆM Ở MÔN TOÁN CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞNguyễn Hữu TuyếnTrường Cao đẳng Sư phạm Bắc NinhTóm tắt. Phong cách học tập của học sinh và vai trò của giáo viên trong tiến trình tổ chứchoạt động học tập là những yếu tố quyết định chất lượng giáo dục và đào tạo. Đổi mới giáodục theo định hướng hoạt động đang là xu hướng tiên tiến hiện nay. Dạy học Toán cho họcsinh trung học cơ sở thông qua HĐTN theo quan điểm của David Kolb mang lại nhiều hiệuquả và đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học ở nước ta hiện nay và đang đượcnhiều tác giả quan tâm nghiên cứu. Bài báo này đề cập đến 3 mô hình phong cách học tậpđang được áp dụng rộng rãi trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, vận dụng cụ thể vào dạy họcToán cấp THCS để làm rõ vai trò của GV trong mối quan hệ với phong cách học tập theohướng tổ chức HĐTN do Kolb khởi xướng.Từ khóa: Phong cách học; Vai trò của người dạy; Hồ sơ giáo viên; Hoạt động trải nghiệm;Dạy học Toán trung học cơ sở.1. Mở đầuHoạt động dạy học ngoài các yếu tố nội dung dạy học, môi trường và các điều kiện khác thìhai yếu tố cơ bản là cách học của học sinh (HS) và cách thức tổ chức dạy học của giáo viên (GV)sẽ quyết định hiệu quả hoạt động (HĐ) này. Cách học của HS (Kiểu học, Phong cách học tập –learning styles) và vai trò của GV trong quá trình dạy học rõ ràng có quan hệ biện chứng. Việcđổi mới phương pháp dạy học nhằm khắc phục những tồn tại của lối dạy học lạc hậu mà đặctrưng là thày thuyết trình tràn lan; kiến thức được truyền thụ dưới diện có sẵn, ít yếu tố tìm tòi,phát hiện; thầy áp đặt, trò thụ động; thiên về dạy, yếu về học, thiếu hoạt động tự giác, tích cực vàsáng tạo của người học; không kiểm soát được việc học [1], đang là yêu cầu cấp bách trong việcnâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo hiện nay. Đánh giá về thực trạng tổ chức dạy học hiệnnay trong các trường phổ thông nước ta đã được nêu rõ trong Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng: “Chất lượng, hiệu quả giáo dục và đào tạo cònthấp so với yêu cầu,... Hệ thống giáo dục và đào tạo thiếu liên thông giữa các trình độ và giữa cácphương thức giáo dục, đào tạo; còn nặng lí thuyết, nhẹ thực hành”. Vấn đề “Phong cách học tập”và “Vai trò của GV” đã được nhiều tác giả sớm tập trung nghiên cứu và cho tới nay vẫn là vấn đềthời sự. Phong cách học tập (PCHT) và mô hình PCHT tới nay vẫn còn có nhiều ý kiến khácnhau, nhưng điểm chung mà các nhà tâm lí học, giáo dục học đều thừa nhận sự ảnh hưởng củaPCHT đến quá trình tiếp thu kiến thức. Khái niệm đầu tiên liên quan đến PCHT là “kiểu nhậnNgày nhận bài: 15/6/2017. Ngày chỉnh sửa: 05/10/2017. Ngày nhận đăng: 18/10/2017.Tác giả liên hệ: Nguyễn Hữu Tuyến, e-mail: nguyenhuutuyen.bacninh@moet.edu.vn61Nguyễn Hữu Tuyếnthức” (cognitive styles) do Allport đưa ra từ những năm 30 của thế kỉ XX. Các nhà nghiên cứubắt đầu tập trung nghiên cứu nhiều về PCHT từ năm 1960, đến năm 2006 đã có khoảng trên 650đầu sách về PCHT được xuất bản và phát hành tại Mỹ, Canada, trên 4500 công trình công bố trêncác ấn phẩm khoa học và hơn 26000 website đang hoạt động nhằm phân loại và đo lường PCHT.Các lí thuyết về PCHT (learning styles theories) được nghiên cứu theo 3 hướng: mang tính líthuyết (theoretical), mang tính sư phạm (pedagogical) và mang tính thương mại (commercial) [2,3]. Hiện nay đã có hàng trăm mô hình về PCHT (learning styles models) được công bố, và trongkhuôn khổ bài báo này, chúng tôi chỉ đề cập đến ba mô hình được phổ biến rộng rãi đó là môhình PCHT của Kolb, Honey-Mumford và VAK/VARK của Fleming, đặc biệt quan tâm sâu đếnmô hình PCHT của Kolb trong mối quan hệ với vai trò của người dạy trong tiến trình tổ chứchoạt động trải nghiệm (HĐTN) trong dạy học Toán cho học sinh (HS) cấp trung học cơ sở(THCS).Vai trò của GV được nhiều tác giả quốc tế đề cập, điển hình là công trình của Kolb vàcác cộng sự. PCHT cũng đã được nhiều tác giả trong nước quan tâm nghiên cứu và công bố, gầnđây từ tháng 8/2012 đến tháng 8/2013, Đề tài cấp Viện của Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam,Mã số: V2012-15 đã nghiên cứu và công bố các kết quả “Nghiên cứu một số mô hình PCHT vàkhả năng ứng dụng vào giáo dục Trung học phổ thông”, trong đó đã đi sâu và 3 nội dung: Cơ sởlí luận về phong cách học tập; Mô hình phong cách học tập của Kolb, Honey-Mumford vàVAK/VARK của Fleming; Đề xuất khả năng ứng dụng PCHT trong giáo dục THPT. Trên cơ sởnghiên cứu lí luận PCHT và đặc điểm tâm sinh lí của HS trung học phổ thông Việt Nam, đề tài đãđưa ra một số đề xuất khả năng ứng dụng PCHT trong giáo dục trung học phổ thông trong việcđặt ra mục tiêu dạy học, trong tổ chức ho ...