Phúc lợi xã hội và công tác xã hội ở Việt Nam trong những năm 90 - Bùi Thế Cường

Khái niệm phúc lợi xã hội, đổi mới và phúc lợi xã hội, nghiên cứu phúc lợi xã hội, ba mô hình phúc lợi xã hội, hiện trạng phúc lợi xã hội, truyền thống công tác xã hội đa dạng,... là những nội dung chính trong bài viết "Phúc lợi xã hội và công tác xã hội ở Việt Nam trong những năm 90". Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phúc lợi xã hội và công tác xã hội ở Việt Nam trong những năm 90 - Bùi Thế CườngX· héi häc sè 3&4 (67&68), 1999 3 phóc lîi x· héi vµ c«ng t¸c x· héi ë viÖt nam trong nh÷ng n¨m 90∗ Bïi ThÕ C−êng Kh¸i niÖm phóc lîi x· héi ThuËt ng÷ phóc lîi x· héi ®· ®−îc sö dông tõ vµi chôc n¨m qua ë ViÖt Nam víinh÷ng ph¹m vi kh¸c nhau. Tõ nh÷ng n¨m 60, thuËt ng÷ nµy sö dông ë miÒn B¾c ®Ó chØnh÷ng chÕ ®é chÝnh s¸ch ¸p dông cho c¸n bé c«ng nh©n viªn nhµ n−íc (ch¼ng h¹n, quüphóc lîi x· héi xÝ nghiÖp), ®©y lµ mét thùc tÕ vÉn tån t¹i ®Õn ngµy nay. §«i khi còng thÊythuËt ng÷ phóc lîi hîp t¸c x· khi nãi ®Õn nh÷ng chÕ ®é chÝnh s¸ch cho x· viªn c¸c hîpt¸c x· n«ng nghiÖp, thñ c«ng nghiÖp, còng nh− nh÷ng thµnh viªn gia ®×nh ¨n theo. Saunµy, ng−êi ta sö dông mét sè thuËt ng÷ kh¸c, nh− an toµn x· héi, b¶o ®¶m x· héi, an sinhx· héi, dÞch vô x· héi,... Lµ mét m¶ng hiÖn thùc x· héi, phóc lîi x· héi cã thÓ ®−îc xem xÐt nh− lµ mét hÖthèng hay mét thiÕt chÕ, mµ chøc n¨ng x· héi cña nã lµ ®¶m b¶o nh÷ng nhu cÇu x· héithiÕt yÕu cña c¸c tÇng líp d©n c− theo nh÷ng ®iÒu kiÖn cña cÊu tróc x· héi. Nh− vËy, néidung cña phóc lîi x· héi tïy thuéc vµo ph¹m vi nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu x· héi, ®ång thêiviÖc x¸c ®Þnh nh÷ng nhu cÇu nµy do cÊu tróc x· héi quy ®Þnh. Th«ng th−êng, ph¹m vi c¸cnhu cÇu x· héi c¬ b¶n nµy liªn quan ®Õn nhu cÇu vÒ l−¬ng thùc thùc phÈm, viÖc lµm vµph¸t triÓn nghÒ nghiÖp, thu nhËp, nhµ ë, ch¨m sãc søc kháe vµ häc tËp. Víi chøc n¨ngnh− vËy, phóc lîi x· héi cã vai trß lín trong viÖc kh¾c phôc kh¸c biÖt x· héi, t¨ng c−êngliªn kÕt x· héi vµ ®¶m b¶o æn ®Þnh chÝnh trÞ-x· héi (Harol L. Wilensky & Charles N.Lebeaux, 1965; International Labour Conference, 1993; Manfred G. Schmidt, 1988). Phóc lîi x· héi th−êng ®−îc ph©n tÝch tõ bèn tiÕp cËn d−íi ®©y: • ChÝnh trÞ häc phóc lîi x· héi (khÝa c¹nh quyÒn lùc vµ chÝnh s¸ch). • Kinh tÕ häc phóc lîi x· héi (khÝa c¹nh kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ cña phóc lîi x· héi vÒ mÆt kinh tÕ vµ tµi chÝnh). • X· héi häc phóc lîi x· héi (nghÜa hÑp: khÝa c¹nh nh©n khÈu, x· héi vµ v¨n hãa cña c¸c nhãm x· héi tham gia vµo hÖ thèng phóc lîi x· héi). • Qu¶n lý phóc lîi x· héi (khÝa c¹nh qu¶n lý, tæ chøc vµ hµnh chÝnh). §Ó kÕt nèi bèn tiÕp cËn nµy cÇn cã mét tiÕp cËn chung (x· héi häc phóc lîi x· héi hiÓu∗ Bµi viÕt trong khu«n khæ ®Ò tµi cÊp Bé n¨m 2000 cña ViÖn X· héi häc “Phóc lîi x· héi ViÖt Nam: hiÖn tr¹ng vµ xuh−íng” (VNSW 2000). Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn4 Phóc lîi x· héi vµ c«ng t¸c x· héi ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m 90theo nghÜa réng). Gièng nh− viÖc nghiªn cøu mäi hÖ thèng x· héi, ph−¬ng thøc hay lµ c¸ic¸ch thøc tæng qu¸t mµ hÖ thèng nµy thùc hiÖn chøc n¨ng x· héi cña nã lµ mét ®iÓm quanträng cña nghiªn cøu, v× nã ®em l¹i ch×a khãa ®Ó hiÓu sù vËn hµnh cô thÓ cña hÖ thèng. §æi míi vµ phóc lîi x· héi Trong nh÷ng n¨m 90, x· héi ViÖt Nam thay ®æi m¹nh mÏ vÒ cÊu tróc x· héi vµv¨n hãa, do qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung cßn mang nÆngtÝnh n«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n−íc theo ®Þnh h−íngx· héi chñ nghÜa. Ba thiÕt chÕ trô cét trong mét nhµ n−íc hiÖn ®¹i lµ chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ phóc lîi x·héi. HÖ thèng phóc lîi x· héi cã vai trß thiÕt yÕu v× nã nh»m ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu x· héi c¬b¶n cña c¸c tÇng líp d©n c− vµ h×nh thµnh nªn nh÷ng quan hÖ x· héi. Víi chøc n¨ng nh−vËy, phóc lîi x· héi cã t¸c ®éng lín trong viÖc gi¶m kh¸c biÖt x· héi vµ t¨ng c−êng liªn kÕt x·héi (International Labour Conference, 1993). Kinh nghiÖm nh÷ng n¨m ®Çu §æi Míi cho thÊy, trong nh÷ng n¨m 1988-1993 viÖcduy tr× ë møc cao ng©n s¸ch nhµ n−íc dµnh cho phóc lîi x· héi ®· gãp phÇn vµo viÖcchuyÓn ®æi thµnh c«ng nÒn kinh tÕ tõ kÕ ho¹ch hãa tËp trung bao cÊp sang thÞ tr−êngtrong giai ®o¹n ®Çu tiªn cña nã (The World Bank, 1995). Kinh nghiÖm gÇn ®©y chØ rar»ng hÖ thèng phóc lîi x· héi sÏ tiÕp tôc cã vai trß ngµy cµng t¨ng khi tiÕn tr×nh §æi Míi®i vµo chiÒu s©u. Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù lÜnh vùc phóc lîi x· héi cña nhµ n−íc ®ang ®Æt ra mét lo¹tnh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p võa c¬ b¶n võa cÊp b¸ch. Ch¼ng h¹n, cuéc §iÒutra hé gia ®×nh ®a môc tiªu do Tæng côc thèng kª tiÕn hµnh trong thêi kú 1994-1997 cho thÊykho¶ng c¸ch chªnh lÖch giµu nghÌo kh«ng thu hÑp mµ ®ang t¨ng lªn. N¨m 1994, møc chªnhlÖch gi÷a 20% hé giµu nhÊt vµ 20% hé nghÌo nhÊt lµ 6,5 lÇn. Møc chªnh lÖch nµy lµ 7,3 lÇnvµo n¨m 1996. 20% hé giµu nhÊt chiÕm 47%, trong khi 20% hé nghÌo nhÊt chØ chiÕm cã 6,4%tæng thu nhËp n¨m 1996 (Tæng côc thèng kª, 1998).1 Trong khi møc chi phóc lîi x· héi lµ kh¸lín, viÖc ph©n tÝch c¬ cÊu chi x· héi do Ng©n hµng ThÕ giíi tiÕn hµnh ®i ®Õn nhËn xÐt ch ...