Quan niệm của Xuân Diệu về sáng tạo thơ

Xuân Diệu có hệ thống quan niệm nghệ thuật phong phú, giàu nội lực, cởi mở nhưng nhất quán. Quan niệm của ông về sáng tạo thơ rất sâu sắc, thuyết phục. Ông đòi hỏi sự lao động nghiêm ngặt, sự chọn lọc kỹ càng, sự say mê bền bỉ, sự công phu sâu sắc... Bằng kinh nghiệm thực tế phong phú của mình, những ý kiến của Xuân Diệu là bài học dạy nghề, truyền nghề cho các nhà thơ trẻ,.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quan niệm của Xuân Diệu về sáng tạo thơQuan niệm của Xuân Diệu về sáng tạo thơVũ Thị Thu Hương1Tóm tắt: Xuân Diệu có hệ thống quan niệm nghệ thuật phong phú, giàu nội lực, cởi mở nhưngnhất quán. Quan niệm của ông về sáng tạo thơ rất sâu sắc, thuyết phục. Ông đòi hỏi sự lao độngnghiêm ngặt, sự chọn lọc kỹ càng, sự say mê bền bỉ, sự công phu sâu sắc... Bằng kinh nghiệm thựctế phong phú của mình, những ý kiến của Xuân Diệu là bài học dạy nghề, truyền nghề cho các nhàthơ trẻ.Từ khóa: Xuân Diệu; quan niệm nghệ thuật; sáng tạo thơ.Abstract: The late poet Xuan Dieu had a system of artistic views which was diverse, full ofinternal energy, open and consistent. His views on poetry composition were very profound andconvincing. He requires high level of seriousness in artistic labour, thoroughness in selection, aswell as passion, endurance and profoundness... Based on his diverse practical experiences, XuanDieu’s opinions are lessons for young poets in their career development.Keywords: Xuan Dieu; artistic views; poetry composition.1. Mở đầuXuân Diệu là một tài năng thơ ca, đồngthời cũng là nhà nghiên cứu phê bình thơ uytín. Từ cách tiếp cận và chiếm lĩnh thế giới,con người, những hiểu biết thông qua ảnhhưởng văn hóa bên ngoài, đặc biệt từ thựctiễn sáng tạo, ông đã hình thành nhữngquan niệm về nghệ thuật. Những quan niệmnày luôn luôn định hướng chỉ đạo sáng táccủa ông. Nhìn vào đó chúng ta thấy đượcchỗ đứng, điểm nhìn, thái độ của ông đốivới cuộc đời và nghệ thuật. Cũng ở đó,chúng ta nhận ra quá trình chuyển biếnnhận thức về cuộc đời và sự nghiệp củaông. Xuân Diệu luôn ý thức sâu sắc, thườngtrực về cuộc sống, con người, thiên nhiên,về nghệ thuật trong quá trình sáng tạo vănchương. Ý kiến, quan niệm của ông rấtphong phú, giàu nội lực, cởi mở nhưng nhất112quán. Ông biết tự nhận thức, tự phân tích vàđiều chỉnh. Vì vậy quan niệm về nghệ thuậtcủa ông xuyên suốt cả hai thời kỳ trước vàsau Cách mạng tháng Tám 1945, vừa vậnđộng phát triển, vừa đa dạng và thống nhất.Xuân Diệu là bậc thầy, thợ cả trong nghềlao động thơ. Nhiều tiểu luận của ông lànhững bài giảng dạy nghề, truyền nghềcho lớp trẻ. Qua đó, và bằng những kinhnghiệm của mình, ông thể hiện quan niệmvề lao động sáng tạo thơ rất chân thành vàthuyết phục.2. Quan niệm về khó khăn của hoạtđộng sáng tạo thơ 1Trong nghề thơ, Xuân Diệu luôn tâmniệm: “Nếu không chịu thương chịu khó vì1Thạc sĩ, Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhânvăn, Đại học Quốc gia Hà Nội. ĐT: 0904262741.Email: huongthu74vn@yahoo.comVũ Thị Thu Hươngtác phẩm, không mang nặng đẻ đau nó, thìchẳng có tác phẩm đâu”. Kết thúc tiểu luậnVào trong bếp nước của thơ, ông viết:“Nghệ thuật bao giờ cũng đòi hỏi một sựlao động nghiêm ngặt, ta không nghiêmngặt thì sự thật là ta nhân nhượng cho nhaudễ dàng đó thôi! Ta lao động không nghiêmngặt, thì chóng hay chầy, người tiêu thụ,người đọc cũng sẽ nhận thấy điều đó. Làmthế nào chúng ta luôn luôn tin tưởng, phấnkhởi sáng tác mà không rơi vào sự dễ dàng”[2, tr.71]. Theo ông, làm thơ có những giankhó, công phu. Ngòi bút tài năng và tưtưởng phải luyện qua những phấn đấu cụthể, qua nhiều bài thơ gắn với sự đòi hỏicủa nhân dân, chứ không phải đóng cửa lạimà tu cho thành “đạo” để rồi “nhả ngọcphun châu”. Trước thực tế cuộc sống phongphú, phức tạp, bề bộn, nhà thơ phải biếtphân tích, chọn lọc. “Chọn lọc trước tiênphải làm, là chọn lấy một mảng chất liệucủa cuộc sống và của tình cảm để đưa thànhbài thơ”. Ông nói rõ hơn: người làm thơ cócảm xúc rồi lại phải nghĩ chọn mảng cảmxúc, sự vật nào để có thể làm thành một bàithơ, tức là chọn cái nét riêng, đặc biệt, gâysự chú ý ở người đọc. Ông nêu lên khókhăn khi làm thơ gặp bí: “trước hết là bí bộtlàm bánh, chứ không phải bí cách làm bánh,trước hết là bí trong bản thân chất liệu thơ.Cho nên cái công sức lớn nhất phải bỏ ratrước tiên, là làm thế nào vớ được cái “mỏ”thơ phong phú, tiếp xúc cho được cái mạchthơ đầy rẫy trong thực tế” [3, tr.87]. Bài họcsâu sắc đối với ông là phải ghi chép, lấy tàiliệu, dù là làm thơ. Khi làm thơ chỉ đưa vàomột phần nhỏ của tài liệu. Phải vật lộn mớilàm ra được những câu thơ về thực tế. Ôngquan niệm làm thơ là lọc lấy tinh chất, lấycái hồn sự vật, nhưng không có xác thì làmgì có hồn. “Đi vào mũi nhọn của cuộc sốnglà một thuyết mãi mãi tốt đẹp và có hiệuquả”.Xuân Diệu đề cao sự say mê. Trongthơ, say mê chủ quan là rất quan trọng, tứclà phải viết nhiều, văn ôn võ luyện, phảiluyện bút thơ, phải chấp nhận đừng sợnhững bài thơ trung bình. Tức là phải chấpnhận cái thất bại, cái chưa đạt trong sángtạo. Nhưng trong rất nhiều cái chưa đạt ấycũng sẽ có nhiều cái thành công. Lao độngthơ là như thế, phải bền bỉ rèn luyện. Ôngdẫn chứng mỏ than Cọc Sáu, Cẩm Phả: “Ởđó sáu triệu tấn than đào lên thì mới lọcđược một triệu tấn than, có khi bảy đất mớiđược một than, than nằm từng vỉa, dày nhất15 mét, mỏng nhất 4 mét, cũng có nhữngvỉa chỉ 10 phân, 20 phân, có một cái bãithả ...