Quy trình hướng dẫn sinh viên sư phạm sử dụng phần mềm Yenka để thiết kế thí nghiệm hóa học ảo

Bài báo trình bày quy trình hướng dẫn sinh viên vận dụng phần mềm Yenka, một trong những phòng thí nghiệm ảo miễn phí để thiết kế tư liệu dạy học hóa học liên quan đến các phản ứng vô cơ cũng như điện hóa học trong chương trình hóa học THPT thông qua học phần Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học hóa học ở trường phổ thông.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quy trình hướng dẫn sinh viên sư phạm sử dụng phần mềm Yenka để thiết kế thí nghiệm hóa học ảo JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Educational Sci. 2012, Vol. 57, No. 4, pp. 93-101 QUY TRÌNH HƯỚNG DẪN SINH VIÊN SƯ PHẠM SỬ DỤNG PHẦN MỀM YENKA ĐỂ THIẾT KẾ THÍ NGHIỆM HÓA HỌC ẢO Thái Hoài Minh Trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh E-mail: minhth@hcmup.edu.vn Tóm tắt. Bài báo trình bày quy trình hướng dẫn sinh viên vận dụng phần mềm Yenka, một trong những phòng thí nghiệm ảo miễn phí để thiết kế tư liệu dạy học hóa học liên quan đến các phản ứng vô cơ cũng như điện hóa học trong chương trình hóa học THPT thông qua học phần Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học hóa học ở trường phổ thông. Kết quả thực nghiệm cho thấy quy trình bước đầu mang lại hiệu quả đối với sinh viên sư phạm Hóa học trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh. Từ khóa: Phòng thí nghiệm hóa học ảo, phần mềm Yenka, sinh viên sư phạm hóa học.1. Mở đầu Một trong những hướng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học hóa học ởtrường phổ thông là sử dụng các thí nghiệm được mô phỏng trên máy tính hay còn gọilà thí nghiệm ảo [2]. Có thể thiết kế các thí nghiệm ảo một cách thủ công bằng các phầnmềm thiết kế hoạt hình chuyên dụng như Macromedia Flash hay vận dụng các hiệu ứnghoạt hình trong phần mềm trình chiếu Powerpoint. Tuy nhiên để tiết kiệm thời gian, giáoviên (GV) có thể sử dụng các phòng thí nghiệm ảo đặc thù cho từng bộ môn, nơi có cungcấp đầy đủ các dụng cụ, hóa chất và công cụ để trình chiếu, biểu diễn theo kịch bản củangười thiết kế. Hiện nay, việc thiết kế và sử dụng các mô phỏng thí nghiệm hóa học ở trường phổthông chưa được phổ biến do một số nguyên nhân như mô phỏng có sẵn không phù hợpvới mục đích dạy học, trình độ tin học và thời gian còn hạn chế hoặc do GV e ngại họcsinh không tin tưởng thí nghiệm ảo bằng thí nghiệm thật [1]. Vì vậy, việc trang bị chosinh viên (SV) sư phạm hóa học kĩ năng thiết kế và sử dụng mô phỏng thí nghiệm hóa họctừ phòng thí nghiệm ảo là cần thiết. Bài báo giới thiệu quy trình hướng dẫn sinh viên sưphạm của Khoa Hóa học trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh rèn luyện cáckĩ năng vận dụng phần mềm Yenka qua học phần Ứng dụng công nghệ thông tin trongdạy học Hóa học ở trường phổ thông với phòng thí nghiệm hóa học ảo thuộc phần mềmYenka. 93 Thái Hoài Minh2. Nội dung nghiên cứu2.1. Tổng quan về phần mềm Yenka Yenka, tiền thân là Crocodile Clips, là một phần mềm cung cấp các phòng thínghiệm ảo có thể vận dụng trong dạy học các môn Toán, Lý, Hóa, Kỹ thuật và Tin học [3].Với phòng thí nghiệm ảo này, GV và HS có thể sử dụng ngay những bài học được thiếtkế sẵn trong thư viện hoặc biên soạn lại theo ý thích, hoặc cũng có thể thiết kế những thínghiệm, mô hình theo ý tưởng riêng của mình. Các bài học được thiết kế sẵn trong phần mềm và sắp xếp theo các chủ đề. Mỗi bàihọc thường có các thành phần cơ bản là dụng cụ, hóa chất để thực hiện thí nghiệm, hướngdẫn thực hiện và các câu hỏi liên quan đến thí nghiệm đó. Phần lớn các bài học liên quanđến thí nghiệm vô cơ và điện hóa. Các chủ đề này đều có thể vận dụng trong dạy học hóahọc ở trường trung học phổ thông, ví dụ chủ đề về tốc độ phản ứng (reaction rates), dungdịch (water and solution), nhận biết (identifying substances) hay bảng tuần hoàn (periodictables),. . . Ưu điểm của các bài học này là GV có thể sử dụng ngay mà không mất thờigian đầu tư về kịch bản thí nghiệm. Tuy nhiên các hướng dẫn hay hệ thống câu hỏi đềuđược thể hiện bằng tiếng Anh nên cần Việt hóa, điều chỉnh để phù hợp hơn với chươngtrình hóa học phổ thông ở Việt Nam. Người dùng cũng có thể hoàn toàn tự thiết kế theo kịch bản riêng của mình với bộdụng cụ, hóa chất, công cụ trình chiếu được cung cấp sẵn trong thư viện. Bộ dụng cụ gồmcác dụng cụ cơ bản để thực hiện thí nghiệm như ống nghiệm, bình tam giác, bình cầu, bếpđiện, đèn Bunsen, phễu lọc,. . . Thư viện hóa chất khá phong phú với các axit, bazơ, muối,kim loại, khí, các chất chỉ thị thông dụng. Có thể điều chỉnh các thông số như độ mịn hóachất, khối lượng (đối với hóa chất rắn) hay nồng độ, thể tích hóa chất (đối với hóa chấtdạng dụng dịch) sao cho phù hợp với mỗi thí nghiệm. Các công cụ trình chiếu như chènhình ảnh, câu hỏi trắc nghiệm, khung chỉ dẫn, đồ thị,. . . sẽ góp phần làm thí nghiệm sinhđộng và trực quan hơn. Có thể sử dụng phần mềm Yenka để nghiên cứu các thí nghiệm vô cơ và các vấn đềliên quan đến điện hóa học như pin điện và điện phân. Sử dụng phần mềm Yenka có thểđem lại cho GV các thuận lợi như: - GV không mất nhiều thời gian để chuẩn bị dụng cụ, hóa chất, làm thử. Mô phỏngthí nghiệm có thể sử dụng lại nhiều lầ ...