Sử dụng bài toán thực tiễn trong giảng dạy một số môn chuyên ngành cho sinh viên sư phạm toán

Trên cơ sở phân loại bài toán thực tiễn, bài viết đề cập vấn đề sử dụng các bài toán này nhằm nâng cao ở sinh viên khả năng vận dụng toán học, chuẩn bị cho họ tiềm lực dạy Toán ở trường phổ thông theo hướng tăng cường thực hành vận dụng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sử dụng bài toán thực tiễn trong giảng dạy một số môn chuyên ngành cho sinh viên sư phạm toánKHOA HỌC GIÁO DỤC SỬ DỤNG BÀI TOÁN THỰC TIỄN TRONG GIẢNG DẠY MỘT SỐ MÔN CHUYÊN NGÀNH CHO SINH VIÊN SƯ PHẠM TOÁN TS. Phan Thị Tình Khoa Giáo dục Tiểu học và Mầm non Trường Đại học Hùng Vương TÓM TẮT Sử dụng các bài toán thực tiễn trong giảng dạy các môn chuyên ngành góp phần đảm bảo cho việc học, làm, dạy Toán của sinh viên sư phạm Toán được gắn kết chặt chẽ với ứng dụng kiến thức. Trên cơ sở phân loại bài toán thực tiễn, bài viết đề cập vấn đề sử dụng các bài toán này nhằm nâng cao ở sinh viên khả năng vận dụng toán học, chuẩn bị cho họ tiềm lực dạy Toán ở trường phổ thông theo hướng tăng cường thực hành vận dụng. Từ khóa: Bài toán thực tiễn; vận dụng toán học; chuyên ngành; sư phạm toán.1. Đặt vấn đề tìm kiếm cái chưa biết trên cơ sở mối liên quan với cái đã Một trong những mục tiêu quan trọng dạy học biết” [2, tr 22]. Theo quan niệm của Pôlya:“Bài toán đặtmôn Toán ở trường phổ thông hiện nay là phát triển ở ra là sự cần thiết phải tìm kiếm một cách có ý thức phươngngười học khả năng nhận biết ý nghĩa, vai trò của kiến tiện thích hợp để đạt tới mục đích trông thấy rõ ràng nhưngthức, vận dụng kiến thức theo cách nhằm đáp ứng nhu không thể đạt được ngay. Giải bài toán là tìm ra phươngcầu đời sống một cách linh hoạt. Vậy, người giáo viên tiện đó” [4, tr.61]. Theo Bùi Huy Ngọc: “Bài toán thựctoán tương lai cần được chuẩn bị gì từ những môn tế là một bài toán mà trong giả thiết hay kết luận có cácchuyên ngành để góp phần thực hiện tốt mục tiêu dạy nội dung liên quan đến thực tế” [2, tr.22]. Dựa trên cáchọc Toán ở trường phổ thông sau khi tốt nghiệp? Môn quan điểm về thực tế, thực tiễn, bài toán, bài toán thực tế,chuyên ngành ở trường sư phạm một mặt cung cấp chúng tôi quan niệm rằng: Bài toán thực tiễn là bài toáncho sinh viên ngành Toán tri thức được khái quát, hệ mà trong giả thiết hay kết luận có chứa đựng yếu tố liênthống từ những tư tưởng, sự kiện, quan điểm của nhân quan đến các hoạt động của con người, đòi hỏi chủ thể tìmloại về lĩnh vực toán học, mặt khác cung cấp những kiếm cái chưa biết trên cơ sở cái đã biết nhằm tạo ra nhữngcầu nối tri thức toán học với thế giới hiện thực mà điều kiện cần thiết cho sự phát triển của xã hội.một phần của hệ thống tri thức ấy sẽ được sinh viên Phân loại bài toán thực tiễnsử dụng để dạy toán phổ thông. Mặt khác, một trong Có nhiều cách phân loại bài toán thực tiễn dựa vàonhững công cụ gắn kết kiến thức toán học tới các vấn những căn cứ khác nhau: Mức độ phức tạp về mặtđề của thực tiễn là các bài toán thực tiễn. Bởi vậy, cần toán học của bài toán, trình độ của người học, chủ đềkhai thác, lựa chọn, sử dụng các bài toán thực tiễn một kiến thức trong chương trình học, giá trị sử dụng, lĩnhcách hợp lý trong giảng dạy các môn chuyên ngành vực thực tiễn,...Các cách phân chia chỉ mang tính chấtcho sinh viên Toán ở trường sư phạm. tương đối và thường có điểm chung là phức tạp hóa dần yêu cầu chuyển tải ý tưởng toán học. Trong bài viết2. Về bài toán thực tiễn này, chúng tôi kết hợp các căn cứ, các cách phân loại Theo Từ điển Tiếng việt thì thực tế là “Tổng thể nói bài toán thực tiễn đã trình bày, vai trò của các bài toánchung những gì đang tồn tại, đang diễn ra trong tự nhiên thực tiễn trong việc học tập các môn chuyên ngành ởvà trong xã hội, về mặt có quan hệ đến đời sống con người”; trường sư phạm, trong công tác dạy học Toán của sinhthực tiễn là “những hoạt động của con người, trước hết là viên sau khi tốt nghiệp làm căn cứ phân loại bài toánlao động sản xuất, nhằm tạo ra những điều kiện cần thiết thực tiễn. Theo đó, các bài toán thực tiễn trong mỗicho sự tồn tại của xã hội (nói tổng quát)” [3. tr 957]. Như môn chuyên ngành có thể phân thành hai loại chính:vậy, có thể hiểu thực tiễn không chỉ tồn tại khách quan Loại 1: Các bài toán thực tiễn điển hình. Loại nàymà trong đó có hàm chứa hoạt động của con người cải bao gồm các bài toán làm xuất phát điểm dẫn đến việctạo, biến đổi thực tế vì một mục đích nào đó. xây dựng kiến thức môn học hoặc các bài toán có mô Theo quan niệm của L.N.Landa và A. N. Lêônchiep: hình toán học tổng quát ăn khớp với một số kiến thức“Bài toán là mục đích đã cho trong những điều kiện nhất môn học. Các bài toán loại này thường có tính khái quátđịnh, đòi hỏi chủ thể (người giải toán) cần phải hành động, và phần lớn được gọi tên trong môn học. Có thể coi Tạp chí Khoa học Công nghệ • Số 1 (1) - 2015 25 KHOA HỌC GIÁO DỤCmột bộ phận trong các bài toán loại này là các bài toán môn riêng. Chẳng hạn, kinh tế có thuật ngữ “lợi nhuậnchuyển tải các ý tưởng toán hoc. Chẳng hạn, môn “Quy kỳ vọng”,“đánh giá thị trường tiềm năng” của một sảnhoạch tuyến tính” có các bài toán: Bài toán vận tải, bài phẩm,...Khi sử dụng các bài toán thực tiễn phản ánhtoán lập kế hoạch sản xuất, bài toán lập thực đơn, bài lĩnh vực nào, giảng viên cần lưu ý, giải thích ý nghĩa củatoán bố trí máy trong sản xuất, bài toán phân phối đất một số thuật ngữ trong lĩnh vực đó theo cách tiếp cậntrồng, ...