Tác động của các yếu tố cá nhân và gia đình đến tình trạng học vấn của trẻ em và thanh niên ở nông thôn - Nguyễn Đức Vinh

Bài viết "Tác động của các yếu tố cá nhân và gia đình đến tình trạng học vấn của trẻ em và thanh niên ở nông thôn" giới thiệu đến các bạn tình trạng học sinh bỏ học và lý do học sinh bỏ học, khác biệt của tình trạng giáo dục theo các chỉ báo nhân khẩu và đặc điểm hộ gia đình,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết để nắm bắt nội dung chi tiết, với các bạn chuyên ngành Xã hội học thì đây là tài liệu tham khảo hữu ích.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tác động của các yếu tố cá nhân và gia đình đến tình trạng học vấn của trẻ em và thanh niên ở nông thôn - Nguyễn Đức Vinh 26 Xã hội học, số 4 - 2009 T¸C §éNG CñA C¸C YÕU Tè C¸ NH¢N Vµ GIA §×NH §ÕN T×NH TR¹NG §I HäC CñA TRÓ EM Vµ THANH NI£N ë N¤NG TH¤N NguyÔn §øc Vinh * F 0 P T 1 1. Giíi thiÖu ViÖc ®i häc còng nh­ gi¸o dôc nãi chung ®­îc thõa nhËn lµ mét trong nh÷ng quyÒn c¬ b¶n cña con ng­êi vµ ®ãng vai trß rÊt quan träng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay, viÖc n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn cho ng­êi d©n, ®Æc biÖt lµ tÇng líp thanh thiÕu niªn ë n«ng th«n, lµ tiÒn ®Ò cÇn thiÕt ®Ó ®¸p øng yªu cÇu lao ®éng cã chÊt l­îng cao cña thÞ tr­êng vµ gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp. NhËn thøc ®­îc vÊn ®Ò nµy, ViÖt Nam ®· cã nh÷ng nç lùc ®¸ng kÓ nh»m ®Èy m¹nh c«ng t¸c gi¸o dôc, trong c¶ t¨ng ng©n s¸ch còng nh­ c¶i c¸ch hÖ thèng gi¸o dôc. N¨m 2000, chÝnh phñ ViÖt Nam ®· cam kÕt cè g¾ng hoµn thµnh 8 môc tiªu ph¸t triÓn thiªn niªn kû (UN, 2005). Mét trong sè t¸m môc tiªu ®ã lµ hoµn thµnh phæ cËp gi¸o dôc tr­íc 2015. §Ó hiÖn thùc hãa môc tiªu nµy, ViÖt Nam ®Æt lÞch tr×nh n©ng tû lÖ ®i häc tiÓu häc lªn 99% vµ tû lÖ ®i häc phæ trong c¬ së lªn 90%, còng nh­ xãa bá hoµn toµn kh¸c biÖt giíi trong hai cÊp gi¸o dôc nµy vµo n¨m 2010. ë ViÖt Nam trong kho¶ng vµi thËp kû qua, tr×nh ®é häc vÊn còng nh­ tû lÖ biÕt ch÷ th­êng kh¸ cao so víi nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c nÕu so s¸nh t­¬ng quan víi møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi. Tuy nhiªn, viÖc chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng còng nh­ x· héi hãa c«ng t¸c gi¸o dôc d­êng nh­ kh«ng chØ mang l¹i nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc. Sè liÖu §iÒu tra Møc sèng d©n c­ 2006 (VLSS 2006) cho thÊy cã gÇn 20% sè trÎ trong ®é tuæi tõ 11 ®Õn 18 kh«ng ®i häc. B¸o c¸o Gi¸m s¸t Toµn cÇu gi¸o dôc cho mäi ng­êi n¨m 2008 (EFA Global Monitoring Report 2008) cña UNESCO nhËn ®Þnh r»ng ViÖt Nam ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc lín vÒ t×nh tr¹ng trÎ em bá häc gia t¨ng. HiÖn tr¹ng nµy ®Æt ra nhu cÇu cÊp thiÕt trong viÖc nghiªn cøu t×m hiÓu hiÓu nguyªn nh©n vµ ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch thÝch hîp. Theo c¸c khung ph©n tÝch phæ biÕn trong nghiªn cøu vÒ gi¸o dôc th× viÖc mét ng­êi cã ®i häc hay kh«ng ®­îc quyÕt ®Þnh trùc tiÕp bëi ba biÕn sè chÝnh: sù s½n cã cña tr­êng häc, nhu cÇu hay mong muèn ®i häc vµ kh¶ n¨ng chi phÝ cña c¸ nh©n/gia ®×nh. Ba biÕn sè nµy l¹i ®­îc x¸c ®Þnh bëi ba nhãm yÕu tè: bèi c¶nh x· héi vµ chÝnh s¸ch, thùc tr¹ng hÖ thèng gi¸o dôc, vµ hoµn c¶nh gia ®×nh còng nh­ c¸ nh©n. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy viÖc mét ®øa trÎ cã ®i häc hay kh«ng kh«ng chØ phô phô thuéc vµo hÖ thèng gi¸o dôc hay c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn häc mµ liªn quan nhiÒu ®Õn c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi vµ nh©n khÈu kh¸c mµ trong ®ã, c¸c yÕu tè gia ®×nh lu«n ®ãng vai trß rÊt quan träng. Mét * TS. ViÖn X· héi häc Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn  Nguyễn Đức Vinh 27 hiÖn t­îng kh¸ phæ biÕn vÒ sù kh¸c biÖt tr×nh ®é häc vÊn còng nh­ t×nh tr¹ng ®i häc theo giíi tÝnh. Do cã sù ph©n biÖt giíi tÝnh, trÎ em g¸i th­êng Ýt ®­îc ®i häc h¬n trÎ em trai mÆc dï kh«ng cã b»ng chøng nµo vÒ sù kh¸c biÖt trÝ tuÖ gi÷a hai giíi (Bilton et al, 1993). Mét luËn ®iÓm rÊt phæ biÕn trong nghiªn cøu vÒ gi¸o dôc lµ ®Þa vÞ còng nh­ häc vÊn cña cha mÑ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh nhÊt ®Õn kÕt qu¶ häc tËp cña trÎ em. §iÒu kiÖn kinh tÕ hé gia ®×nh còng th­êng lµ yÕu quan träng t¸c ®éng trùc tiÕp còng nh­ gi¸n tiÕp ®Õn viÖc ®i häc cña giíi trÎ, nhÊt lµ ë nh÷ng n¬i chÝnh s¸ch miÔn gi¶m häc phÝ cßn h¹n chÕ vµ chi phÝ cho gi¸o dôc lµ ®¸ng kÓ so víi møc thu nhËp cña c¸c hé gia ®×nh. Bªn c¹nh ®ã, còng cã Ýt nhiÒu b»ng chøng vÒ mèi liªn hÖ gi÷a t×nh tr¹ng häc hµnh cña trÎ em vµ c¸c yÕu tè hé gia ®×nh kh¸c nh­ nghÒ nghiªp chÝnh, cÊu tróc hé, t×nh tr¹ng h«n nh©n... (vÝ dô: Haveman & Wolf, 1995; Llord & Blank, 1996; Glick & Sahn, 2000; Ejrn#s, 2002; Keng, 2004; Lia et al, 2005; Walque, 2005; Holmlund et al, 2008). Trong thùc tÕ, ®· cã mét sè nghiªn cøu t×m hiÓu nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn viÖc ®i häc ë ViÖt Nam. Mét ph©n tÝch sö dông sè liÖu §iÒu tra nh©n khÈu häc gi÷a kú n¨m 1994 (Truong Si Anh et al, 1995) kh¼ng ®Þnh sù kh¸c biÖt vÒ häc vÊn gi÷a trÎ nam vµ n÷ ®· gÇn nh­ kh«ng cßn tån t¹i vµ møc sèng hé gia ®×nh còng nh­ häc vÊn cña cha mÑ lµ nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn tr×nh ®é häc vÊn. T­¬ng tù, dùa trªn sè liÖu tõ ViÖt Nam vµ mé ...