Thành phần hóa học của tinh dầu hoa tiên (Asarum glabrum merr.) ở Hà Giang, Việt Nam

Chi Hoa tiên (Asarum L.) thuộc họ Mộc hương (Aristolochiaceae) đây là một họ nhỏ chỉ có 3 chi với khoảng 20 loài song lại là họ có nhiều loài quý hiếm và tất cả các loài trong họ đầu được coi là cây thuốc. Chi Hoa tiên gồm khoảng 7 loài trong đó có 3 loài đã được đưa vào sách đỏ Việt Nam. Ở một số địa phương miền núi nước ta đồng bào các dân tộc đã sử dụng thân rễ của các loài hoa tiên làm thuốc chữa bệnh ho, viêm phế quản, hen suyễn, phong hàn, tê thấp...Những thông tin đã có cho biết các loài hoa tiêu thường có tinh dầu với các thành phần chính là metyl eugenol a-pinen, myrcen, borneol, safrol, 1,8-cineol và asafrol... Bài viết trình bày kết quả nghiên cứu về thành phần hóa học của tinh dầu từ loài hoa tiên (Asarum glabrum Merr.) ở Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thành phần hóa học của tinh dầu hoa tiên (Asarum glabrum merr.) ở Hà Giang, Việt Nam32(1): 94-96 T¹p chÝ Sinh häc 3-2010 THµNH PHÇN HãA HäC CñA TINH DÇU HOA TI£N (Asarum glabrum Merr.) ë Hµ Giang, VIÖT NAM TRÇN HUY TH¸I, NGUYÔN THÞ HIÒN, §ç THÞ MINH, NGUYÔN ANH TUÊN ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt Chi Hoa tiªn (Asarum L.) thuéc hä Méc I. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøuh−¬ng (Aristolochiaceae), ®©y lµ mét hä nhá,chØ cã 3 chi víi kho¶ng 20 loµi; song l¹i lµ hä cã §èi t−îng nghiªn cøu lµ phÇn trªn mÆt ®ÊtnhiÒu loµi quÝ hiÕm vµ tÊt c¶ c¸c loµi trong hä cña c©y hoa tiªn (Asarum glabrum Merr.) thu t¹i®Òu ®−îc coi lµ c©y thuèc. §Õn nay, chóng ta ®@ Qu¶n B¹ (Hµ Giang) vµo th¸ng 2 n¨m 2010.biÕt ë ViÖt Nam, chi Hoa tiªn (Asarum) gåm MÉu vËt ®−îc l−u gi÷ t¹i ViÖn Sinh th¸i vµ Tµikho¶ng 7 loµi, trong ®ã cã 3 loµi ®@ ®−îc ®−a nguyªn sinh vËt. Hµm l−îng tinh dÇu ®−îc x¸cvµo S¸ch §á ViÖt Nam (2007). ë mét sè ®Þa ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p ch−ng cÊt l«i cuèn theoph−¬ng miÒn nói n−íc ta, ®ång bµo c¸c d©n téc h¬i n−íc cã håi l−u trong thiÕt bÞ Clevenger.®@ sö dông th©n, rÔ cña c¸c loµi Hoa tiªn §Þnh tÝnh vµ ®Þnh l−îng theo ph−¬ng ph¸p s¾c(Asarum spp.) lµm thuèc ch÷a c¸c bÖnh ho, ký khÝ khèi phæ (GC/MS). Tinh dÇu ®−îc lµmviªm phÕ qu¶n, hen suyÔn, phong hµn, tª thÊp vµ khan b»ng Na2SO4 vµ ®Ó trong tñ l¹nh ë nhiÖt ®élµm r−îu bæ... Nh÷ng th«ng tin ®@ cã cho biÕt, < 5oC. ThiÕt bÞ GC-MSD: S¾c ký khÝ HP 6390c¸c loµi Hoa tiªn th−êng cã tinh dÇu víi c¸c ghÐp nèi víi Mass Selective Detector Agilentthµnh phÇn chÝnh lµ metyl eugenol, α-pinen, 5973, Cét HP-CMS cã kÝch th−íc (0,25 µm × 30myrcen, borneol, safrol, 1,8-cineol vµ asafrol... m × 0,25 mm) vµ HP-1 cã kÝch th−íc (0,25 µmThµnh phÇn hãa häc cña tinh dÇu loµi TÕ t©n × 30 m × 0,32 mm). Ch−¬ng tr×nh nhiÖt ®é víi(Asarum caudigerum) chøa hîp chÊt chÝnh lµ ®iÒu kiÖn 60oC (2 phót) t¨ng nhiÖt ®é 4o/phótsafrol (chiÕm tíi 96%) [4]. C¸c loµi trong chi cho ®Õn 220oC, sau ®ã l¹i t¨ng nhiÖt ®é 20o/phótHoa tiªn cßn chøa c¸c hîp chÊt kh¸c nh− cho ®Õn 260oC. KhÝ mang He. Tra th− viÖn khèiaristolochia acid, c¸c secquiterpen, sterol.... Mét phæ NIST 98.sè hîp chÊt glycosyl flavonoid tõ loµi Asarumlongirhizomatosum ®@ ®−îc x¸c ®Þnh nh− II. kÕt qu¶ vµ th¶o luËn4,6,4’- trihydroxy - aurone - 4,6-di-o-β-D- 1. NhËn d¹ng vµ ph©n bèglucopirannosid, naringenin - 7-4’-di-0-β-D-glucopirannosid, naringenin. Trong ®ã, cã nhiÒu M« t¶: C©y th¶o sèng nhiÒu n¨m, cao tõ 20-ho¹t chÊt cã t¸c dông kh¸ng khuÈn, kh¸ng 30 cm. Th©n rÔ trßn cã ®èt, mang nhiÒu rÔ phôhistamin vµ cã kh¶ n¨ng ch÷a ung th− [8, 10]. dµi. L¸ mäc so le, cã thÓ ph©n nh¸nh, gåm 2-3 l¸; cuèng dµi; phiÕn l¸ máng h×nh tim nhän ®Çu, Loµi Hoa tiªn hay TrÇu tiªn (Asarumglabrum Merr., syn. Asarum maximum Hance) 13-18 cm × 8-12 cm; mÐp nguyªn. Hoa th−êng®ang bÞ suy gi¶m ngoµi tù nhiªn vµ ph¶i ®−a vµo cã mét c¸i, mäc ë kÏ l¸, cuèng ng¾n mµu tÝmS¸ch §á ViÖt Nam (1996, 2007) vµ NghÞ §Þnh n©u. L¸ b¾c 3, h×nh tam gi¸c nhän. Bao hoa mµu32/2006 N§-CP cña ChÝnh phñ [1, 6]. Nh÷ng n©u x¸m cã v©n tr¾ng. C©y th−êng ra hoa vµonghiªn cøu trong n−íc vÒ c¸c loµi trong chi Hoa th¸ng 5-6 vµ cã qu¶ vµo th¸ng 6-8. C©y −a Èm,tiªn vµ ®Æc biÖt lµ loµi hoa tiªn hÇu nh− ch−a cã. −a bãng vµ mäc trªn ®Êt mïn, d−íi t¸n rõng kÝnD−íi ®©y lµ mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thµnh th−êng xanh trªn ®é cao 1000-1500 m.phÇn hãa häc cña tinh dÇu tõ loµi hoa tiªn Ph©n bè: ë ViÖt Nam gÆp t¹i Lai Ch©u, Lµo(Asarum glabrum Merr.) ë ViÖt Nam. Cai, Hµ Giang, Tuyªn Quang, Th¸i Nguyªn, Hµ94Néi, Qu¶ng Ninh, VÜnh Phóc. Vïng ph©n bè khÝ). Tinh dÇu lµ chÊt láng mµu vµng nh¹t, mïiréng, nh−ng sè l−îng c¸ thÓ kh«ng nhiÒu, chØ th¬m nhÑ vµ cã tû träng nÆng h¬n n−íc.gÆp rÊt Ýt vµ lµ nguån gen t−¬ng ®èi hiÕm. C©y B»ng ph−¬ng ph¸p s¾c ký khÝ khèi phæ®−îc xÕp ë møc ph©n h¹ng VU A1,c,d trong (GC/MS), chóng t«i ®@ x¸c ®Þnh ®−îc 31 hîpS¸ch §á ViÖt Nam (2007) [1]. chÊt cã trong tinh dÇu Hoa tiªn (Asarum2. Thµnh phÇn hãa häc cña tinh dÇu glabrum); trong ®ã cã c¸c thµnh phÇn chÝnh lµ: safrol (chiÕm 42,24%), apiole (27 ...