Thoái hóa khớp bàn tay

Bàn tay con người là một sản phẩm vĩ đại của sự tiến hóa. Người xưa có câu “Giàu hai con mắt, khó hai bàn tay”. Khi con người đứng trên đôi chân, hai chi trên được giải phóng. Bàn tay rất khéo léo, linh hoạt là một công cụ lao động vô cùng phổ biến
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thoái hóa khớp bàn tayThoái hóa khớp bàn tay - Bệnh thường gặp ở người cao tuổiBàn tay con người là một sản phẩm vĩ đại của sự tiến hóa. Người xưa có câu “Giàuhai con mắt, khó hai bàn tay”. Khi con người đứng thẳng trên đôi chân, hai chi trênđược giải phóng. Bàn tay rất khéo léo, linh hoạt và là một công cụ lao động vô cùnghiệu quả.Thoái hóa khớp bàn tay gây đau ở người cao tuổi.Tuy nhiên, thoái hoá khớp (THK) bàn tay là một trong các bệnh khớp thường gặp ởngười có tuổi, gây đau, ảnh hưởng nhiều đến chức năng vận động và đời sống sinhhoạt hàng ngày của bệnh nhân. Ở Việt Nam, THK bàn tay chiếm tỷ lệ 14%, đứnghàng thứ tư trong các vị trí THK thường gặp.Ai hay bị THK bàn tay?Đầu tiên, THK thường đi kèm với người cao tuổi. Tuổi trung bình của bệnh nhân THKbàn tay là 60 - 65 tuổi. Tuy nhiên từ độ tuổi 55 đã bắt đầu xuất hiện các biểu hiện củaTHK bàn tay. Tỷ lệ THK tăng dần theo tuổi, cao hơn ở nhóm tuổi từ 60 trở lên và caonhất ở nhóm 70 - 79 tuổi. Tuổi cao là yếu tố nguy cơ cao nhất của THK, có thể nóirằng tuổi càng cao, lượng máu đến nuôi dưỡng vùng khớp bị giảm sút, sự lão hoá sụncàng rõ, làm cho sụn kém chịu đựng được các yếu tố tác động có hại lên khớp. Ngoàira, người già vẫn phải làm việc để kiếm sống, chăm lo các công việc trong gia đìnhnhư giặt giũ, bế cháu, các công việc nội trợ khác, họ lao động chân tay là chủ yếu, tạođiều kiện cho THK phát triển. Thứ hai, bệnh cũng thường gặp ở nữ giới (75%). Sốlượng bệnh nhân nữ mắc THK bàn tay nhiều gấp 3 lần so với nam giới. Nguyên nhâncó thể là do sự thay đổi hormon như estrogen dẫn đến thay đổi tế bào sụn khớp. Thứba, những người béo phì cũng dễ bị THK bàn tay. Có tới 1/3 bệnh nhân THK bàn tay bịbéo phì. Thứ tư là THK bàn tay thường xuất hiện sau một số bệnh lý bàn tay như sauchấn thương, gãy xương khớp, hoại tửxương, viêm khớp dạng thấp, gút mạn tính,đái tháo đường...Nhận biết THK bàn tayBàn tay phải hay bị thoái hóa hơn vì đa sốtrong chúng ta đều thuận tay phải, dùng Hạt heberden mọc ở khớp ngón xa trong giai đoạn muộn của thoái hóa khớpnhiều tay phải hơn trong cuộc sống, laođộng và sinh hoạt. Trong số 5 ngón tay thì các ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa (ngón I, II,III) hay bị thoái hóa nhất do các ngón này phải hoạt động tích cực nhất khi cầm, nắm,mang, vác hay xách đồ vật. Còn trong các vị trí khớp của từng ngón tay thì khớp ngónxa hay khớp ngón gần, khớp gốc ngón tay cái hay bị THK nhất, liên quan đến việc sửdụng các khớp này nhiều nhất khi cầm nắm đồ vật. Đặc biệt, khớp gốc ngón tay cáicó hình yên ngựa, đảm nhiệm chức năng cầm, nắm đồ vật của bàn tay, do đó dễ bị tổnthương hơn. Hiện nay người ta đã chứng minh vai trò chắc chắn của yếu tố nghềnghiệp trong THK gốc ngón tay cái ở phụ nữ. Người bệnh than phiền đau khớp bàntay 1 bên hoặc cả 2 bên, đau kiểu cơ học, tức là đau khi vận động và giảm khi nghỉngơi. Đau tăng lên khi mặc quần áo, khi cài khuy áo; đau khi nắm bàn tay lại, đau khirót nước vào ly và đỡ đau khi nghỉ ngơi. Đau thường chỉ ở mức độ nhẹ và trung bình.Vào buổi sáng, khi thức dậy, người bệnh thấy khớp bị cứng, khó cử động, kéo dài từ15 - 30 phút. Cứng khớp sau khi nghỉ ngơi cũng thường gặp. Đó là dấu hiệu phá rỉkhớp. Dần dần bàn tay trở nên khó làm các động tác sinh hoạt thường ngày hơn, pháttiếng lạo xạo khi cử động, các cơ bàn tay teo nhỏ. Ở các giai đoạn muộn, có 1/3 bệnhnhân có các ngón tay bị biến dạng. Đó là do sự có mặt của các chồi xương, mọc ởkhớp ngón xa (hạt Heberden) hay ở khớp ngón gần (hạt Bouchad), gây ảnh hưởng đếnthẩm mỹ. Có khoảng 50% số bệnh nhân THK bàn tay gặp khó khăn khi thực hiện cáccông việc tự chăm sóc bản thân, nội trợ và các công việc trong sinh hoạt hằng ngàykhác như chải đầu, giặt giũ, mặc quần áo, ăn uống, chăm sóc con cháu, bế cháu. Cácxét nghiệm máu thường bình thường. Có thể sử dụng thêm chụp Xquang bàn tay đểchẩn đoán THK bàn tay. Đây là kỹ thuật đơn giản, ít tốn kém, được sử dụng để đánhgiá mức độ tổn thương của THK trong nhiều năm nay. Có 4 dấu hiệu cơ bản củaTHK bàn tay là gai xương, hẹp khe khớp, đặc xương dưới sụn, hốc xương. Phòng tránh THK bàn tay Tránh lao động, mang vác nặng. Không nên sử dụng đôi tay trong thời gian liên tục, quá dài. Các thành viên trong gia đình và cộng đồng xã hội nên quan tâm, chia sẻ bớt gánh nặng của người cao tuổi. Tăng cường việc sử dụng máy móc hỗ trợ cho lao động và sinh hoạt nếu có thể. Việc phát hiện sớm THK bàn tay là cần thiết vì sẽ giúp điều trị sớm, giảm thiểu các hậu quả của bệnh. Khi có các dấu hiệu như đau khớp bàn tay, biến dạng khớp hay cứng khớp buổi sáng, hạn chế vận động bàn tay thì nên đến khám chuyên khoa xương khớp để được tư vấn và điều trị kịp thời.PGS.TS.BS. Nguyễn Vĩnh Ngọc (Khoa Khớp - BV Bạch Mai) ...