thông tin giáo dục sức khỏe - Dại

DạiBệnh dại luôn luôn là một bệnh gây ra không chỉ nỗi sợ hãi cho các nạn nhân bị súc vật nghi dại cắn mà còn là nỗi bận tâm của những nguời làm công việc phòng chống bệnh dại.Trong khi trên thế giới nhiều nước đã thông báo là không hề có người chết vì bệnh dại từ 30 - 40 năm nay như Uùc, Nhật, Pháp, các nước thuộc bán đảo Scanđinavơ... thì tại Việt nam và các nước quanh vùng như Thái lan, Aán độ vẫn có các trường hợp chết vì dại. Ở Thái lan số...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
thông tin giáo dục sức khỏe - Dại DạiBệnh dại luôn luôn là một bệnh gây ra không chỉ nỗi sợ hãi cho các nạn nhân bịsúc vật nghi dại cắn mà còn là nỗi bận tâm của những nguời làm công việc phòngchống bệnh dại.Trong khi trên thế giới nhiều nước đã thông báo là không hề có người chết vì bệnhdại từ 30 - 40 năm nay như Uùc, Nhật, Pháp, các nước thuộc bán đảo Scanđinavơ...thì tại Việt nam và các nước quanh vùng như Thái lan, Aán độ vẫn có các trườnghợp chết vì dại. Ở Thái lan số người chết vì bệnh dại hàng năm là 300 người (1).Từ năm 1994 đến 11/1997có 172 người chết vì dại tại 17 tỉnh phía nam Việt namtrong đó 110 trường hợp có phiếu điều tra tử vong đầy đủ (2). Bệnh dại đứng hàngthứ 4 trong số các bệnh gây tử vong cao (theo đánh giá của phòng dịch tễ việnPasteur tp. HCM).Tại sao còn tồn tại một vấn đề nghiêm trọng như vậy khi từ 100 năm nay đã cóvacxin phòng chống bệnh dại? Điều này một mặt là vấn đề nhận thức của dânchúng trong việc điều trị sau khi bị súc vật nghi dại cắn, mặt khác là chưa có sựphối hợp chặt chẽ giữa hai cơ quan Y tế và Thú y.Trải qua một thế kỷ trong cuộc đấu tranh chống bệnh dại, việc sản xuất vacxinkháng dại trên thế giới đã có những bước tiến đáng kể như ta thấy trong bảng sau(1) Vacxin Vật liệu sử dụng để sản xuất virus Năm Tủy sống thỏ 1885 Louis Pasteur Não động vật(dê, cừu) 1911 Semple Não chuột ổ 1955 Fuenzalida Phôi vịt 1955 Powell Tế bào tiên phát thận chuột đất vàng 1958 Kissling 1964 Wiktor Tế bào lưỡng bội người Wistar và viện Mérieux 1972 Tế bào phôi gà 1965 Kondo Viện Mérieux Tế bào Vero 1984 1994 (4) Vacxin dại tái tổ hợp sử dụng cho động vật hoang dãMặc dù các vacxin sản xuất từ tế bào có ưu điểm là đơn vị kháng nguyên cao vàtinh chế vì thế cho đáp ứng miễn dịch sớm và hiệu giá kháng thể đạt được cao ởngười được chích, tỷ lệ phản ứng phụ thấp, nhưng giá còn quá đắt so với mức thunhập của dân chúng những nước nghèo. Tại các nước châu Á chỉ có 4,5% sử dụngvacxin từ nuôi cấy tế bào, ở Nam Mỹ tỷ lệ này là 0,3% (5). Với chi phí 50 USDcho một phác đồ điều trị 5 mũi chích theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới(Chưa tính huyết thanh kháng dại nếu phải điều trị khẩn cấp) thì có lẽ 80% dânchúng nước ta mà mức thu nhập chỉ là 30 USD/tháng sẽ phải từ bỏ ý định điều trịđến nơi dến chốn khi không may bị súc vật nghi dại cắn. Nhưng may thay chúng tacòn vacxin dại sản xuất trong nuớc, loại vacxin Fuenzalida mà vẫn được sử dụnghầu khắp các nước thuộc thế giới thứ 3. Vacxin này có ưu điểm là giá rẻ: chỉ mất40.000 đ cho cả 8 mũi chích và cho đáp ứng miễn dịch đầy dủ ( Hiệu gía khángthể >0,5 UI/ml) sau 6 mũi chích với điều kiện vacxin được bảo quản tốt đúng nhiệtđộ qui định , người chích phải thành thạo với kỹ thuật tiêm trong da. Việc 0,2 mlvacxin thay vì chích trong da vào 1 điểm như hiện nay được chích vào 2 vị trí khácnhau sẽ đảm bảo lượng vacxin vào đầy đủ như một số nước đã thực hiện (6) là mộtkinh nghiệm nên áp dụng. Tuy nhiên , một cuộc điều tra nhỏ tại phòng khám vàchích ngừa viện Pasteur tp. HCM (7) đã cho thấy : có một tỷ lệ phản ứng phụ(23/38 người được thăm khám - 60%) trong đó phản ứng tại chỗ nhiều nhất làngứa , đau, sưng đỏ (40,6%) và toàn thân như nổi hạch, đau dầu , mệt mỏi ,sốt ...(59,3%) rất dễ khiến cho người dân ngại ngùng phải đi chích vacxin khi bịsúc vật nghi dại cắn. Điều này rất cần được các nhà chuyên môn lưu tâm giảiquyết.Song một vacxin dù cho được chứng minh là hiệu quả nhất cũng không cứu đượcbệnh nhân nếu họ đến chích trễ, việc xử lý vết thương không đấy đủ, vết thươngquá gần thần kinh trung ương mà lại thiếu huyết thanh dại phối hợp với vacxin.Ngoài ra sự suy giảm miễn dịch chung của cơ thể do đang mắc các bệnh kinh niênnhư viêm gan , xơ gan hay đang điều trị các thuốc corticoide gây giảm đáp ứngmiễn dịch kéo dài cũng góp phần làm giảm hiệu quả của vacxin.Rửa sạch vết thưong với thật nhiều nước và xà bông sau đó sát trùng bằng cồn iốt,đi chích vacxin ngay trong những giờ đầu tiên là biện pháp hữu hiệu nhất ngăn cảnvirus dại xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương. Cũng trong cuộc điều tra trên, chỉcó 16/48 (33,33%) người đến chích trong vòng 24 giờ; 5/48 (10,42%) sau 48 giờvà 56% (27/48) đến chích sau 3 ngày. Loại vacxin Fuenzalida theo sơ đồ chích vàlối chích của ta cần ít nhất là 15 ngày để tạo một mức kháng thể bảo vệ > 0,5UI/ml. Như vậy với những vết thương sâu và ở vùng trên của thân thể, việc đichích vacx ...