THỰC HÀNH VỀ HÀM Ý

Củng cố và nâng cao những kiến thức về hàm ý, về cách thức tạo lập và lĩnh hội hàm ý. - Biết lĩnh hội và phân tích được hàm ý (trong văn bản nghệ thuật và trong giao tiếp hàng ngày). Biết dùng câu có hàm ý khi cần thiết,
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
THỰC HÀNH VỀ HÀM Ý THỰC HÀNH VỀ HÀM Ý A. MỤC ĐÍCH YÊU CẦU: Giúp HS - Củng cố và nâng cao những kiến thức về hàm ý, về cách thức tạo lập và lĩnh hội hàm ý. - Biết lĩnh hội và phân tích được hàm ý (trong văn bản nghệ thuật và trong giao tiếp hàng ngày). Biết dùng câu có hàm ý khi cần thiết, B TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1. ổn định tổ chức 2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra việc chuẩn bị bài của HS 3.Giới thiệu bài mới: Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạtBài tập 1 Bài tập 1: HS đọc đoạn trích và phân - Lời đáp của A Phủ thiếu thông tin cần thiết nhất củatích theo các câu hỏi (SGK). câu hỏi: Số lượng bò bị mất (mất mấy con bò?). A Phủ đã lờ yêu cầu này của Pá Tra. - Lời đáp có chủ ý thừa thông tin so với yêu cầu của câu hỏi: A Phủ không nói về số bò mất mà lại nói đến công việc dự định và niềm tin của mình (Tôi về lấy súng thế nào cũng bắn được con hổ này to lắm) - Cách trả lời của A Phủ có độ khôn khéo: Không trả lời thẳng, gián tiếp công nhận việc để mất bò. Nói ra dự định “lấy công chuộc tội” (bắn hổ chuộc tội mất bò); chủ ý thể hiện sự tin tưởng bắn được hổ và nói rõ “con hổ này to lắm”. Cách nói hòng chuộc tội, làm giảm cơn giận dữ của Pá Tra . Câu trả lời của A Phủ chứa nhiều hàm ý Vậy, thế nào là hàm ý? => Hàm ý: Là những nội dung, ý nghĩ mà người nói không nói ra trực tiếp bằng từ ngữ, tuy vẫn có ý định truyền báo đến người nghe. Còn người nghe phải dựa vào nghĩa tường minh của câu và tình huống giao tiếpBài tập 2: Tương tự để suy ra thì mới hiểu đúng, hiểu hết ý của người nói.Đọc và phân tích đoạn trích và Bài tập 2:trả laòi các câu hỏi (SGK) a) Câu nói của Bá Kiến với Chí Phèo: “Tôi không phải là cái kho” có hàm ý: Từ chối trước lời đề nghị xin tiền như mọi khi của Chí Phèo (cái kho - biểu tư- ợng của của cải, tiền nong, sự giàu có. Tôi không có nhiều tiền) Cách nói vi phạm phương châm cách thức (không nóirõ ràng, rành mạch. Nếu nói thẳng thì nói: Tôi khôngcó tiền để cho anh luôn như mọi khi.b) Trong lượt lời thứ nhất của Bá kiến có câu với hìnhthức hỏi: “Chí Phèo đấy hử?” Câu này không nhằm mục đích hỏi không yêu cầutrả lời, vì Chí Phèo đã đứng ngay trước mặt Bá Kiến.Thực chất, Bá Kiến dùng câu hỏi để thực hiện hành vihô gọi, hướng lời nói của mình về đối tượng báo hiệucho đối tượng biết lời nói đang hướng về đối tượng(Chí Phèo) hay là một hành động chào kiều trịch th-ượng của kẻ trên đối với người dưới. Thực hiện hànhvi ngôn ngữ theo kiểu giao tiếp như vậy cũng là hàmý.- Trong lượt lời thứ nhất của Bá Kiến, câu mang hìnhthức câu hỏi là: “Rồi làm mà ăn chứ cứ báo ngời tamãi à? . Thực chất câu này không nhằm mục đíchhỏi mà nhằm mục đích thúc giục, ra lệnh: hãy làm lấymà ăn. Đó cũng là câu nói thực hiện hành vi ngôn ngữtheo lối gián tiếp, có hàm ý.c) Ở lượt lời thứ nhất và thứ hai của mình, Chí Phèo không nói hết ý, chỉ bác hỏ hàm ý trong câu nói củaTừ những lượt lời của Bá Kiến Bá Kiến: “Tao không đến đây xin năm hào”, “Tao đãvà Chí Phèo, em hiểu gì về tác bảo tao không đòi tiền”.dụng của cách nói hàm ý ? Vậy đến đây để làm gì? Điều đó là hàm ý. Hàm ý này được tường minh hoá, nói rõ ý ở lượt lời cuối cùng: “Tao muốn làm ngời lương thiện”. Cách nói vừa để thăm dò thái độ của Bá Kiến vừa tạo ra kịch tính choBài tập 3: Đọc và phân tích cuộc thoại.truyện cười theo các câu hỏi => Tác dụng của cách nói hàm ý: + Tạo ra hiệu quả mạnh mẽ, sâu săc hơn cách nói(SGK) thông thường + Giữ được tính lịch sự và thể diện tốt đẹp của người nói hoặc người nghe + Làm cho lời noi có ý vị, hàm súc + Ngời nói có thể không phảI chịu trách nhiệm về hàm ý… Bài tập 3: a) Lượt lời thứ nhất bà đồ nói: “Ông lấy giấy khổ to mà viết có hơn không?. Câu nói có hình thức hỏi nh ...