Thực trạng các yếu tố công việc trong lao động sư phạm của người giáo viên

Nghiên cứu các yếu tố công việc trong lao động sư phạm của người giáo viên cho phép phân tích sâu thực tiễn lao động làm cơ sở cho việc hình thành chính sách và quản lí lao động nghề. Nghiên cứu áp dụng mô hình các yếu tố công việc bao gồm các yếu tố bên trong và bên ngoài để đánh giá thực trạng các yếu tố công việc bằng phiếu trên mẫu khách thể 312 giáo viên.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thực trạng các yếu tố công việc trong lao động sư phạm của người giáo viên JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE DOI: 10.18173/2354-1075.2015-0186 Educational Sci., 2015, Vol. 60, No. 8B, pp. 18-25 This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn THỰC TRẠNG CÁC YẾU TỐ CÔNG VIỆC TRONG LAO ĐỘNG SƯ PHẠM CỦA NGƯỜI GIÁO VIÊN Nguyễn Đức Sơn Khoa Tâm lí - Giáo dục học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Nghiên cứu các yếu tố công việc trong lao động sư phạm của người giáo viên cho phép phân tích sâu thực tiễn lao động làm cơ sở cho việc hình thành chính sách và quản lí lao động nghề. Nghiên cứu áp dụng mô hình các yếu tố công việc bao gồm các yếu tố bên trong và bên ngoài để đánh giá thực trạng các yếu tố công việc bằng phiếu trên mẫu khách thể 312 giáo viên. Kết quả cho thấy: các yếu tố công việc được đánh giá ở mức độ khác nhau. Các yếu tố được đánh giá cao bao gồm: giá trị nghề, điều kiện làm việc và mối quan hệ công việc. Các yếu tố được đánh giá thấp bao gồm: phúc lợi và sự sáng tạo. Từ khóa: Yếu tố công việc, lao động sư phạm, điều kiện làm việc,quan hệ công việc. 1. Mở đầu Các nghiên cứu về lao động sư phạm của người giáo viên đến nay chủ yếu bàn tới đặc điểm lao động của họ hoặc các phẩm chất và năng lực cần có do đòi hỏi của nghề. Lê Văn Hồng, Nguyễn Văn Thàng, Lê Ngọc Lan trong giáo trình Tâm lí học lứa tuổi và sư phạm đã phân tích và trình bày những đặc điểm của lao động sư phạm, từ đó chỉ ra các phẩm chất, năng lực cần có ở giáo viên [2]. Các tác giảNguyễn Thạc, Phạm Thành Nghị để cập đến lao động sư phạm của người giáo viên như là nghề lao động khoa học, nghề giao tiếp và nghề sáng tạo. Một số phẩm chất mới được nhấn mạnh như ứng xử công bằng và tạo điều kiện cho học sinh phát triển, tính tích cực xã hội cũng như uy tín của nhà giáo [3]. Nghiên cứu của Trần Quốc Thành “Đánh giá lao động ngoài giờ lên lớp của giáo viên phổ thông” - trong 3 dạng hoạt động chính: Hoạt động liên quan đến giáo dục (chủ nhiệm lớp, ngoài giờ giảng dạy, làm việc với phụ huynh); Hoạt động dạy học (tích lũy kiến thức chuyên sâu, nghiên cứu khoa học, nghiệp vụ); Hoạt động hội họp thực hiện hoạt động chuyên môn, cho thấy thời gian lao động thực tế của giáo viên vượt quá giờ lao động chuẩn được quy định theo luật [4]. Gần đây hình thành hướng nghiên cứu về các kĩ năng nghề của giáo viên: kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin, kĩ năng đánh giá của giáo viên. . . Tuy vậy, nghiên cứu lao động sư phạm từ tiếp cậnphân tích các yếu tố của lao động nghề nghiệp (các yếu tố công việc) để mô hình hóa, từ đó thiết kế chương trình đào tạo, bồi dưỡng, nghiên cứu thực trạng, chưa được tiến hành ở nước ta, mặc dù hướng nghiên cứu này khá phổ biến trên thế giới [7, 8, 9]... Các nghiên cứu về các yếu tố công việc trong lao động sư phạm, thiếu vắng ở mọi cấp độ nghiên cứu và đào tạo. Trong khi đó, việc khảo sát các yếu tố công việc trong lao động sư phạm là hết sức cần thiết để tạo khung đánh giá lao động nghề nghiệp và điều chỉnh thực tiễn quản lí lao động. Bù lấp khoảng thiếu hụt này là vô cùng cấp thiết cả về lí luận và thực tiễn trong giai đoạn hiện nay, khi mà ngành giáo dục đang bước vào công cuộc đổi mới căn bản và toàn Ngày nhận bài: 10/8/2015. Ngày nhận đăng: 15/10/2015. Liên hệ: Nguyễn Đức Sơn, e-mail: nguyensontlhnue.edu.vn@gmail.com 18  Thực trạng các yếu tố công việc trong lao động sư phạm của người giáo viên diện. Bài báo trình bày các kết quả nghiên cứu về các yếu tố công việc trong lao động sư phạm của giáo viên ở một số trường phổ thông hiện nay. 2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Khái niệm Yếu tố công việc. Hoạt động lao động nghề nghiệp được cấu thành bởi nhiều yếu tố khác nhau. Tổ hợp các yếu tố quy định tính chất, đặc trưng, kết quả của một dạng lao động nghề nghiệp được gọi là các yếu tố công việc. Các yếu tố bao gồm yếu tố thuộc về chủ thể và các yếu tố thuộc về điều kiện, môi trường.Thông qua việc nghiên cứu các yếu tố công việc, một mặt đánh giá được lao động nghề nghiệp, một mặt hiểu sâu hơn lao động nghề nghiệp đó. Các yếu tố công việc được đề cập đến trong nhiều lí thuyết khác nhau. Lí thuyết nhu cầu của Maslow xác định các yếu tố cơ bản bao gồm: lương, điều kiện làm việc, quán ăn, phúc lợi, an ninh công việc, lãnh đạo, vị trí, sự thách thức[theo 1.]. . . Lí thuyết về sự điều chỉnh công việc (Theory of Work Adjustment) (Dawis & Lofquist,1984) đề cập đến các yếu tố như: sự lựa chọn công việc, tuyển dụng nhân sự,động cơ làm việc, đạo đức của người lao động, hiệu quả công việc [theo1]. Trong phạm vi nghiên cứu này, lao động sư phạm được coi là bao gồm 2 nhóm yếu tố công việc cơ bản: -Các yếu tố bên trong công việc (thuộc về bản thân công việc, do công việc quy định): Lương bổng,Cơ hội thăng tiến trong công việc, sự ổn đ ...